NEYZENBAŞI DEDE EMÎN EFENDİ (YAZICI)’NIN TAKSÎM DEFTERİ

Yıl 2023, Sayı: 16, 126 - 136, 30.09.2023

Şemsettin Alanç Sinan Duru

https://doi.org/10.32579/mecmua.1324869

Öz

Nota, tarih boyunca müziği yazabilmek ve aktarabilmek için kullanılmış önemli bir vasıtadır. Ancak Türk Mûsikîsinin aslî karakteri göz önüne alındığında notanın bâzı zorluklar ortaya çıkardığı da görülmektedir. Bu zorluklar Türk Mûsikîsinde nota kullanımının yaygınlaşmamış olmasının en büyük sebeplerindendir. Tarih boyunca Türk Mûsikîsinde geleneğin “meşk” denilen özgün bir yöntemle gerçekleştirilmiş olması bu yüzden olmalıdır. Meşk, öğretici ve öğrenici arasında birebir etkileşime ve hâfızada tutmaya dayalı bir öğretim sistemidir. Türk Mûsikîsi için sanılanın aksine kolaylaştırıcı olan bu yöntem, meşk halkalarının zayıflamasıyla çeşitli zorluklara yol açmıştır. Meşkin ortadan kalkmasıyla oluşan boşluğu doldurmak için birçok farklı sistemde müzik yazıları kullanılmıştır. Birbirinden farklı özellikleri bulunan bu notaların bugün kullanılan nota sistemine çevrilebilmesi için titizlikle incelenmeleri gerekmektedir. Türk Mûsikîsi geleneğinin önemli aktarıcılarından biri olan, Galata ve Üsküdar Mevlevîhâneleri neyzenbaşısı Emîn Dede’nin Hamparsum sistemiyle yazdığı defterlerin incelenmesi; geleneğin anlaşılması ve eserlerin gelenekteki gibi icrâ‘ edilebilmesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmada, Emîn Dede’nin taksîm defterinin içeriği hakkında bilgiler verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Emîn Dede, Taksim, Hamparsum, Nota Defteri, Nota

The Improvisation Manuscript of Neyzen Dede Emîn Efendi (Yazıcı)

Öz

Notation is an important tool that used to write and transfer music. However, because of specifical structure of Turkish Music, it is seen that the note also poses some difficulties. Therefore the tradition in Turkish Music has been carried out with a unique education method called “meşk” throughout history. In the “meşk” system, teaching is based on one-to-one interaction and memorization between the teacher and the student. Contrary to popular belief, this method is a facilitator for Turkish Music. But the weakening of the circles of practice caused various difficulties. Many different notations have been used to fill the void left by the disappearance of the “meşk”. These notes need to be studied meticulously in order to be trnaslated into the notation system used today. The improvisation manuscript written Emîn Dede that one of the important character for Turkish Music tradition, written by Hamparsum notation system are very important in terms of understanding the Turkish Music tradition and performing rightly. In this study, manuscript of Neyzen Emîn Dede was examined and information about its content was given.

Anahtar Kelimeler

Emîn Dede, Improvisation, Hamparsum, Manuscript, Note

Kaynakça

• Akaryıldız, A. (2016). Neyzen Hasan Dede (Erinç)’nin hayatı ve hamparsum nota defteri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Atalay, A. (2022). Hamparsum yazısı. Adnan Atalay. http://adnanatalay.com/index.php/muzik-yazilari/3-hamparsum-yazisi/ adresinden 05.08.2022 tarihinde alınmıştır.
• Can, H. (1948). Ebedîleşen dehâlarımız Emîn Dede. Türk Mûsikîsi Dergisi, (4), 2-3.
• Çevikoğlu, T. (2017). Mevlevî müziği eserlerinin yazımında kullanılan eski yazım sistemleri ve çeviri sorunları. IV. Uluslararası Mevlâna Sempozyumu, Konya, Türkiye.
• Çeviksver, B. (1995). Neyzen Emîn (Dede) Efendi hayatı san‘atı eserleri ve musikimizdeki etkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kanık, N. (2011). Emin Dede’nin Türk mûsikîsindeki yeri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Öztuna, Y. (2006). Büyük Türk mûsikîsi ansiklopedisi II. Cilt (1. Baskı). Orient Yayınları.
• Rona, M. (1960). 50 yıllık Türk mûsikîsi (2. Baskı). Türkiye Yayınevi.
• Şehsuvaroğlu, B.N. (1974). Eczâcı yarbay nâyzen Halil Can (1. Baskı). Hüsnitabiat Matbaası.
• Tanrıkorur, C. (2016). Osmanlı dönemi Türk mûsikîsi (4. Baskı). Dergâh Yayınları.