GÖÇMEN BELLEĞİNİN DİJİTAL MEKÂNI: “DiasporaTürk”

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 251 - 279, 29.10.2023

Rabiya Saltik Fatma Esra Öztürk

https://doi.org/10.33464/mediaj.1326068

Öz

Fotoğraf, geçmişe dair anıları ayakta tutan, hatırlanası deneyimleri ölümsüzleştirerek zamana bırakan duygusal bir aracıdır. An ve deneyimle olan ilişkisi fotoğrafı belleğin konusu haline getirir. Deneyimdeki an bir kez yaşansa da fotoğraf kareleri o anın yeniden yaşanmasına imkân tanıyarak sonsuza dek muhafaza becerisi kazandırır. Fotoğraf ve bellek ilişkisinde nostalji duygusu merkezde yer alır. Nostaljik bir fotoğrafa bakmak duygusal anlamda zamanda yolculuğa çıkmakla eşdeğerdir. Nostaljik bir fotoğraf karesi, anın büyüsünü ve samimiyetini sunarak bireyler için somut bir materyal olmanın ötesinde anlam taşır. Bir fotoğraf salt görüntülerden ibaret olmanın ötesinde içinde derin anlam ve hatıralar barındıran, kişiye birçok şey anlatan manevi birer değerdir. Bu çalışma, fotoğraf ve belleğin birlikte ele alınabildiği bir zemine, nostaljik fotoğraf deneyiminin anlamına yoğunlaşmıştır. Çalışmada, fotoğraf ve bellek ilişkisi nostaljik fotoğraflar özelinde Twitter’da yer alan DiasporaTürk isimli hesabın paylaşımlarıyla sınırlandırılmıştır. Çalışmada “Geçmişe ait fotoğrafların paylaşıldığı DiasporaTürk hesabı toplumsal hafızanın inşasında etkili midir?” araştırma sorusundan yola çıkılarak yeni medyada nostalji ve hafıza ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada DiasporaTürk adlı Twitter hesabı incelenerek bu platformda paylaşılan fotoğraflar göstergebilimsel yöntemle analiz edilmiştir. Türkiye'den Avrupa'ya göç eden insanların paylaşımlarının ve hikâyelerinin yer aldığı platformda belirlenen fotoğraflar nostalji ve hafıza perspektifinde değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, DiasporaTürk isimli hesabın paylaşılan fotoğraflarla bellek aktarımını sağlayan dijital bir hafıza mekânı işlevi gördüğü ve göçe ilişkin bir dijital arşiv oluşturduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

DiasporaTürk, nostalji, fotoğraf, bellek, göstergebilim

Kaynakça

• Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Ayşe Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Barthes, R. (1996). Camera Lucida Fotoğraf Üzerine Düşünceler. (R. Akçakaya, Çev.). Altıkırkbeş Yayın.
• Benjamin, W. (2003). Selected Writings: 4 (1938–1940). Eiland, H., Jennings M. W. (Ed.) On the Concept of History. London: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Berger, J. (2015). Bir Fotoğrafı Anlamak. G. Dyer, (Haz.). (B. Eyüboğlu, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. (Ferit Burak Aydar, Çev). İstanbul: Metis Yayınları.
• Birekul, M. (2017). Nostalji ve Hafıza: Geçmişin Hafıza Durakları, Suriyeli Sığınmacıların Göç Hikayeleri ve Hatıra Eşyaları. Sosyoloji Divanı. Yıl:5, Sayı:10, 47-61.
• Cassin, B. (2020). Nostalji: İnsan Ne Zaman Evindedir? (S. Kıvrak, Çev.). İstanbul: Kolektif.
• Cross, G. (2015). Consumed Nostalgia, Memory in The Age of Fast Capitalism. New York: Columbia University Press.
• Cook, P. (2005). Screening the past: Memory and nostalgia in cinema. New York: Routledge Press.
• Cutcher, L. (2008). Creating Something: Using nostalgia to build a branch network. Journal of Consumer Culture. No: 8, 369-388.
• Demirel, G. (2023). Semiotıc reading of the year 2020– 2021 based on the press photos of the year. Art and Interpretation. 41(1), 2-13. Depeli, G. (2010). Görsellik ve Kültürel Bellek İlişkisi: Göçmenin Evi, Kültür ve İletişim –Culture&Communication. 13(2), 9-39.
• DiasporaTürk. (t.y.) Keşfet: Bize Dair. https://diasporaturk.org/ke%C5%9Ffet, (Erişim Tarihi: 16.06.2023).
• Donk, A. (2009). The Digitization of Memory: Blessing or Curse? A Communication Science Perspective. M. I. Technology. Media in Transition Conference “MIT6: Stone and Papyrus. Storage and Transmission. 1-17. Boston.
• Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. (Süleyman İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Garde-Hansen, J., Hoskins, A., & Reading, A. (2009). Introduction, J. Garde-Hansen, A. Hoskins, & A. Reading (Ed.). Save As... Digital Memories. New York: Palgrave MacMillan. 1-21.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif Hafıza. (Banu Barış, Çev). Ankara: Heretik Yayınları.
• Hoelscher, S. ve Alderman D. H. (2004). Memory and place: geographies of a critical relationship. Social&Cultural Geography. 5(3), 347-355.
• Hoskins, A. (2001). New Memory: Mediating History. Historical Journal of Film, Radio and Television. 21 (4), 333-346.
• Holdsworth, A. (2011). Television, Memory and Nostalgia. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Jenkins, H. (2016). Cesur Yeni Medya: Teknolojiler ve Hayran Kültürü. (N. Yeğengil, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Landsberg, A. (2004). Prosthetic Memory: The Transformation of American Remembrance in The Age of Mass Culture. New York: Columbia University Press.
• Niemeyer, K. (2014). Media and Nostalgia: Yearning for the Past, Present and Future. Katharina Niemeyer (Ed.). Palgrave Macmillan. Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. (Mehmet Emin Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Özhan Koçak, D. (2017). Global Memory in the Digital World: Is Another History Possible?. Kültür ve İletişim. Cilt:20, Sayı:40, 73-92.
• Peri, Y. (1999). The media and collective memory of Yitzhak Rabin’s remembrance. Journal of Communication (49). 106-124.
• Sancar, M. (2021). Geçmişle Hesaplaşma Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sezer, N. ve Sert, Y. N. (2014). TV Spotu Reklamlarının Medya Okuryazarlığı Çevresinde Kullanılması: Çocuk ve Medya Hareketi" TV Kamu Spotu Reklamının Göstergebilimsel Çözümlenmesi. İletişim Araştırmalarında Göstergebilim. A. Güneş (Ed.). İstanbul: Literatürk Academia Yayınevi.
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf Üzerine. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sontag, S. (2011). Fotoğraf Üzerine. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Toffler, A. (1996). Üçüncü Dalga. (A. Seden, Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar.