Yayın yanlılığı: Dosya çekmecesi sorunu

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 23 - 30, 31.12.2023

Burak Can Korkmaz

https://doi.org/10.55044/meusbd.1365687

Öz

Bilimsel çalışmaların yazılması ve yayınlanması büyük bir öneme sahiptir. Bu sayede araştırma bulguları diğer kişilere ulaşmakta ve bilimin ilerlemesine katkı sağlayıcı gelişmelerin ortaya çıkması açısından ortam hazırlanmaktadır. Fakat bu süreçte titiz davranılması gerekmekte çünkü etik ilkelerin takip edilmesi çok hassas bir şekilde çalışılması gerekliliğini beraberinde getirmektedir. Bu noktada yayın yanlılığı sorunu son yıllarda ortaya çıkmış ve bilim dünyasını derinden etkilemiştir. Dergilerin yayınlamayı kabul ettiği makalelerin özellikleri, araştırma bulgularının belli bir noktada benzerlik göstermesi ve araştırmacıların olası önyargılarına ilişkin tespitlerde bulunan yayın yanlılığı sorunu detaylı bir şekilde ele alınmalıdır. Bu sayede bilimsel araştırmalar açısından önemli bir tehlike unsurunun aydınlatılması sağlanacaktır. Bu noktada literatürde araştırma yanlılığını ele alan bir derleme çalışmasına rastlanmamıştır. Bu makalede ilk olarak araştırma, araştırmada hata ve yanlılık türleri ele alınmış, sonrasında yayın yanlılığının ayrıntılı bir şekilde açıklanarak literatür bağlamında tartışılması sağlanmıştır. Bilimsel araştırmaların etkilenmesi yalnızca teorik anlamda yanlış ve eksik bilgilerin ortaya çıkmasına değil, aynı zamanda bu bilgileri kullanan uygulayıcıların da pratikte sağlıksız müdahaleler gerçekleştirmesine yol açmaktadır. Çok geniş bir yelpazede soruna yol açarak hem teorik hem de pratikte etkisi gözle görülür bir şekilde var olan yayın yanlılığı sorununun anlaşılması alana büyük katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Araştırma, İstatistik, Etik

Kaynakça

• Afonso, J., Ramirez-Campillo, R., Clemente, F. M., Büttner, F. C., & Andrade, R. (2023). The perils of misinterpreting and misusing “publication bias” in meta-analyses: An education review on funnel plot-based methods. Sports medicine, 1-13. https://doi.org/10.1007/s40279-023-01927-9
• Atzori, M., & Müller, H. (2015). Control capabilities of myoelectric robotic prostheses by hand amputees: A scientific research and market overview. Frontiers in systems neuroscience, 9, 162. https://doi.org/10.3389/fnsys.2015.00162
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. & Rothstein, H. R. (2021). Introduction to meta-analysis. John Wiley & Sons.
• Bruce, N., Pope, D., & Stanistreet, D. (2018). Quantitative methods for health research: a practical interactive guide to epidemiology and statistics. John Wiley & Sons.
• Card, N. A. (2015). Applied meta-analysis for social science research. Guilford Publications.
• Çaparlar, C. Ö. & Dönmez, A. (2016). Bilimsel araştırma nedir, nasıl yapılır. Turk J Anaesthesiol Reanim, 44(4), 212-218. https://doi.org/10.5152/TJAR.2016.34711
• Dinçer, S. (2018). Content analysis in scientific research: Meta-analysis, meta-synthesis, and descriptive content analysis. Bartın University Journal of Faculty of Education, 7(1), 176-190. https://doi.org/10.14686/buefad.363159
• Driessen, E., Hollon, S. D., Bockting, C. L., Cuijpers, P., & Turner, E. H. (2015). Does publication bias inflate the apparent efficacy of psychological treatment for major depressive disorder? A systematic review and meta-analysis of US National Institutes of Health-funded trials. PloS one, 10(9) e0137864. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0137864
• Egger, M., Smith, G. D., Schneider, M., & Minder, C. (1997). Bias in meta-analysis detected by a simple, graphical test. British Medical Journal, 315(7109), 629. https://doi.org/10.1136/bmj.315.7109.629
• Ekmekci, P. E. (2017). An increasing problem in publication ethics: Publication bias and editors’ role in avoiding it. Medicine, Health Care and Philosophy, 20, 171-178. https://doi.org/10.1007/s11019-017-9767-0
• Glass, G. V. (1982). Meta-analysis: An approach to the synthesis of research results. Journal of Research in Science Teaching, 19(2), 93-112.
• Gül, Y. E. (2023). Bilimsel araştırmalarda yaklaşım ve tasarıma kuramsal bir bakış. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 12(1), 53-62.
• Güneysel, Ö. (2022). Yayın etiği ve plagiarizm. Anatolian Journal of Emergency Medicine, 5(3), 149-152. https://doi.org/10.54996/anatolianjem.1159676
• Hayran, O. (2021). İnfodemiyoloji, dijital epidemiyoloji ve metabilim: İnsanın insanı, bilimin insanı aldatması nasıl önlenir?. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 6(3), 322-330. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.947591
• Hedin, R. J., Umberham, B. A., Detweiler, B. N., Kollmorgen, L., & Vassar, M. (2016). Publication bias and nonreporting found in majority of systematic reviews and meta-analyses in anesthesiology journals. Anesthesia & Analgesia, 123(4), 1018-1025. https://doi.org/10.1213/ANE.0000000000001452
• Heidweiller-Schreurs, C. A. V., Korevaar, D. A., Mol, B. W. J., Bax, C. J., de Groot, C. J., de Boer, M. A., & Bossuyt, P. M. (2019). Publication bias may exist among prognostic accuracy studies of middle cerebral artery Doppler ultrasound. Journal of Clinical Epidemiology, 116, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.jclinepi.2019.07.016
• Herrmann, D., Sinnett, P., Holmes, J., Khan, S., Koller, C., & Vassar, M. (2017). Statistical controversies in clinical research: Publication bias evaluations are not routinely conducted in clinical oncology systematic reviews. Annals of Oncology, 28(5), 931-937. https://doi.org/10.1093/annonc/mdw691
• Işık, A. & Yıldız, K. (2021). Bilimsel araştırmalarda etik dışı davranışların nedenleri ve çözüm önerileri. İZÜ Eğitim Dergisi, 3(5), 1-14. https://doi.org/10.46423/izujed.830639
• Iyengar, S., & Greenhouse, J. B. (1988). Selection models and the file drawer problem. Statistical Science, 109-117.
• Kharasch, E. D. (2021). Scientific integrity and misconduct-yet again. Anesthesiology, 135(3), 377-379. https://doi.org/10.1097/ALN.0000000000003916
• Kılbaş, E. P. K., & Cevahir, F. (2023). Bilimsel araştırmalarda örneklem seçimi ve güç analizi. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 7(1), 1-8. https://doi.org/10.34084/bshr.1217279
• Köksal, M. F. (2020). Bilim dünyamızın kanayan yarasında yeni icatlar veya adı konulmamış yayın etiği ihlalleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 209-218. https://doi.org/10.18037/ausbd.700346
• Küpeli, S. (2019). Sağlık bilimlerinde araştırma ve yayın etiği. Cukurova Medical Journal, 44(1), 232-240. https://doi.org/10.17826/cumj.461293
• Lin, L. (2020). Hybrid test for publication bias in meta-analysis. Statistical methods in medical research, 29(10), 2881-2899. https://doi.org/10.1177/0962280220910172
• Malone, H., Nicholl, H., & Tracey, C. (2014). Awareness and minimisation of systematic bias in research. British Journal of Nursing, 23(5), 279-282. https://doi.org/10.12968/bjon.2014.23.5.279
• Mlinarić, A., Horvat, M., & Šupak Smolčić, V. (2017). Dealing with the positive publication bias: Why you should really publish your negative results. Biochemia medica, 27(3), 447-452. https://doi.org/10.11613/BM.2017.030201
• Mousavi, T., & Abdollahi, M. (2020). A review of the current concerns about misconduct in medical sciences publications and the consequences. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences, 28, 359-369. https://doi.org/10.1007/s40199-020-00332-1
• Møller, A. M. (2014). Digging for evidence: Is the answer available?. Trends in Anaesthesia and Critical Care, 4(5), 133-137. https://doi.org/10.1016/j.tacc.2014.04.010
• Nakagawa, S., Lagisz, M., Jennions, M. D., Koricheva, J., Noble, D. W., Parker, T. H. ... O’Dea, R. E. (2022). Methods for testing publication bias in ecological and evolutionary meta‐analyses. Methods in Ecology and Evolution, 13(1), 4-21. https://doi.org/10.1111/2041-210X.13724
• Pannucci, C. J., & Wilkins, E. G. (2010). Identifying and avoiding bias in research. Plastic and reconstructive surgery, 126(2), 619. https://doi.org/10.1097/PRS.0b013e3181de24bc
• Rosenthal, R. (1979). The file drawer problem and tolerance for null results. Psychological bulletin, 86(3), 638. https://doi.org/10.1037/0033-2909.86.3.638
• Rosenthal, R., & Di Matteo, M. R. (2001). Meta-analysis: Recent developments in quantitative methods for literature reviews. Annual review of psychology, 52(1), 59-82. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.59
• Rosenthal, R., & Rubin, D. B. (1988). Selection models and the file drawer problem: Comment: assumptions and procedures in the file drawer problem. Statistical Science, 3(1), 120-125.
• Rothstein, H. R., Sutton, A. J., & Borenstein, M. (2005). Publication bias in meta‐analysis. Publication bias in meta‐analysis: Prevention, assessment and adjustments, 1-7. https://doi.org/10.1002/0470870168
• Simundic, A. M. (2013). Bias in research. Biochemia medica, 23(1), 12-15. https://doi.org/10.11613/BM.2013.003
• Smith, J., & Noble, H. (2014). Bias in research. Evidence-based nursing, 17(4), 100-101. http://dx.doi.org/10.1136/eb-2014-101946 Sutton, A. J. (2009). Publication bias. The handbook of research synthesis and meta-analysis, 2, 435-452.
• Tweedie, R. L., Smelser, N. J., & Baltes, P. B. (2004). Meta-analysis: Overview. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 9717-9724.
• Üstün, U. & Eryılmaz, A. (2014). Etkili araştırma sentezleri yapabilmek için bir araştırma yöntemi: Meta-analiz. Eğitim ve Bilim, 174(39), 1-32. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3379
• Van Aert, R. C., Wicherts, J. M., & Van Assen, M. A. (2019). Publication bias examined in meta-analyses from psychology and medicine: A meta-meta-analysis. PloS one, 14(4), e0215052. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0215052
• Woodyard, K. C., Hogan, E., Dembinski, D. R., Madzia, J., Guyton, L., Janowak, C. F. ... Gobble, R. M. (2023). A review of meta-analyses in plastic surgery: Need for adequate assessment of publication bias. Journal of Surgical Research. https://doi.org/10.1016/j.jss.2023.06.052