Arap Gramerinin Gelişim Sürecinde Mısır Dil Ekolü-I

Yıl 2016, Sayı: 3, 95 - 124, 30.12.2016

Hüseyin Ersönmez

Öz

Arap nahviyle alakalı çalışmalar erken dönemlerden itibaren başlamıştır.

Arapların diğer milletlerle irtibata geçmesi farklı milletlerden insanların

İslâm’a girmesine vesile olmuştur. Bu durum ise Arap olmayan

Müslümanların, Ku’rân dili olan Arapçayı öğrenmeye meyletmelerine

zemin hazırlamıştır. Bu çalışmamızda Mısır’daki gramer faaliyetleri ve

burada yetişen dilciler üzerinde durulmuştur. Mısır Dil Ekolü, Basra ve

Kûfe ekolü gibi orijinal görüşler ortaya koyamamış, bu iki ekol arasından

tercihlerde bulunmuş eklektik bir yapıya sahiptir. Mısır Dil Ekolü

Gramer faaliyetlerinin öğretilmesi üzerinde durmuş, bu vesileyle Mısırlı

dilcilerin ortaya koymuş oldukları eserler, medreselerde uzun yıllar okutulmuştur.

İbnu’l-Hâcib, İbn Hişâm, es-Suyûtî gibi dil âlimleri tarafından

temsil edilen Mısır Dil Ekolü, Arap gramerinin gelişim sürecinde, gramer

faaliyetlerine çokça katkı sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dil, Mısır, Ekol, Nahiv

Kaynakça

• Ersönmez, Hüseyin. “Ebû Ca‘fer en-Nehhâs ve Kitâbu’t-Tuffâhe fi’n-Nahv Adlı Eserinde Nahve Dair Farklı Yaklaşımlar.” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14/28 (2016): 169-191.
• es-Safedî, Halil b. Aybek. el-Vâfî bi’l-Vefâyât. tah. Ahmed el-Arnâût ve Turkî Mustafa, Beyrut: 2000.
• es-Sincircî, Mustafa ‘Abdulazîz. el-Mezâhibu’n-Nahviyye. Cidde: 1985.
• es-Suyûtî, ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekr. Buğyetu’l-Vu‘ât fî Tabakâti’l-Lugaviyyîn ve’n-Nuhât. tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm, Lübnan: 1965.
• es-Suyûtî, ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekr. el-İktirâh fî Usûli’n-Nahv. Dımeşk: 2006.
• es-Suyûtî, ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekr. el-Muzhir fi ‘Ulûmi’l-Luga ve Envâ‘ihâ. tah. Fuâd ‘Ali Mansûr, Beyrut: 1998.
• et-Tantâvî, Muhammed. Neş’etu’n-Nahv ve Tarîhu Eşheri’n-Nuhât. Kâhire: 1995.
• ez-Ziriklî, Hayruddîn. el-A‘lam. Daru’l-İlmi li’l-Melâyin: 2002.
• ez-Zubeydî, Ebû Muhammed b. el-Hasen. Tabakâtu’n-Nahviyyîn ve’l-Lugaviyyîn. tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm, Kâhire: 1973.
• Goldziher, Ignace. “Arap Dili Mektepleri.” çev. Süleyman Tülücü, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (1990): 329-344.
• Güney, Fikri. “Ebû Ca‘fer en-Nehhâs, Hayatı Eserleri ve Meâni’l-Kurân’ı.” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/7 (2015): 156-176.
• İbn Cinnî, Ebû’l-Feth ‘Osman. el-Hasâis, tah. Muhammed ‘Ali en-Neccâr, Beyrut: tsz.
• İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed. Vefayâtu’l A‘yan. tah. İhsân ‘Abbâs, Beyrut: 1968.
• İbn Hanbel, Ahmed. Müsned. Müessesetu’r-Risâle: 2001.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed ‘Abdullah b. Yûsuf. Muğni’l-Lebîb ‘an-Kutubi’l-E‘ârîb. tah. Mâzin el-Mübârek- Muhammed ‘Ali Hamdullah, Dımeşk: 1985.
• İbn ‘İmâd ‘Abdu’l-Hayy. Şezarâtu’z-Zeheb fî Ahbâri men Zeheb. Beyrut: 1986.
• İbn Mu‘tî, Yahyâ. ed-Durretu’l-Elfiyye fî-‘İlmi’l-‘Arabiyye. Kâhire: 2010.
• İbn Nedîm, Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. tah. İbrâhîm Ramazân, Beyrut: 1997.
• İbnu’l-Enbârî, Ebû’l-Berekât ‘Abdurrahman. Nüzhetü’l-Elibbâ. tah. İbrâhîm es-Sâmerrâî Ürdün: 1985.
• Kızıklı, Salih Zafer. “Arap Grameri Ekolleri.” Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2005.
• Kızıklı, Salih Zafer. “Mısır Gramer Ekolüne Genel Bir Bakış.” EKEV Akademi Dergisi, 7/35 (2008): 197-212.
• Koçak, İnci. “Ahfeş el-Asgar.” TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, I, (1988): 525.
• Kurâ‘un-Neml. el-Münecced fi’l-Luga. Kâhire: 1988.
• Mekrem, Abdulâl Sâlim. el-Medresetu’n-Nahviyye fi Mısr ve’ş-Şâm fi’l-Karneyni’s-Sâbi‘ ve’s-Sâmini mine’l- Hicreti. Müessesetu’r-Risâle: 1990.
• Muhtar, Muhammed. Târîhu’n-Nahvi’l-‘Arabî fi’l- Meşrik ve’l-Mağrib. Beyrut: 2008.
• Temel, Ali. “Nehhâs’ın İ‘rabul Kur’ân’ında Lahn Tartışmalarına Konu Olan Kıraatlerin Değerlendirilmesi.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/15 (2015): 77-105.
• Yanık, Nevzat H. “İbn Mu’ti.” TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, XX, (1999): 213-214