Dijital Okuryazarlığın Türkçe Eğitimindeki Yeri

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 52 - 65, 09.01.2024

Erhan Akın İbrahim Akın Emrah Bilgin

https://doi.org/10.33206/mjss.1302575

Öz

Çalışmanın amacı; Türkçe eğitiminde dijital okuryazarlığa yer verilme durumunu tespiti etmektir. Buradan hareketle 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları; dijital okuryazarlık kavramlarına yer verip vermeme açısından incelemeye tabi tutulmuştur. İnternet çağında dijital okuryazarlık büyük öneme sahiptir. Büyük öneme sahip olan dijital okuryazarlığın dil öğretiminde yerini alması önemlidir. Özellikle Türkçe eğitiminde okuryazarlık kavramının her açıdan incelenmesi dijital okuryazarlık kavramını da ön plana çıkarmıştır. Böylece çalışmanın merkezi haline gelen dijital okuryazarlığın Türkçe eğitimindeki yeri ders kitapları özelinde incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği ile çalışma yürütülmüştür. Öncelikle alan yazın taranmış ve konuyla ilgili bilgi toplandıktan sonra incelenecek ders kitapları tespit edilmiştir. Ders kitaplarını dijital okuryazarlık açısından incelenmek için “Dijital Okuryazarlıkla İlişkilendirilen Analiz Birimi Kelimeler” listesi oluşturulmuştur. Liste oluşturulurken alanda yapılan çalışmalardan yararlanılmıştır. Daha sonra ders kitapları incelemeye tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda Türkçe ders kitaplarında yer alan 192 metin ve 1094 etkinlik incelenmiştir. 192 metin içerisinde 65 metin; 1094 etkinlik içerisinden ise 182 etkinlik doğrudan dijital okuryazarlıkla ilgili kavramlara yer vermiştir. Etkinliklerin dijital okuryazarlığı yansıtma açısından sayısal olarak az olduğu, içerik açısından dijital okuryazarlık becerilerini geliştirme noktasında zayıf olduğu görülmektedir. Kitaplardaki metin ve etkinlikler içinde dijital okuryazarlıkla ilişkilendirilebilecek kavramlar olsa da doğrudan konu üzerine eğilen metinlerin az olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Eğitimi, Okuryazarlık, Dijital Okuryazarlık, Türkçe Ders Kitapları

Etik Beyan

“Dijital Okuryazarlığın Türkçe Eğitimindeki Yeri” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

The Place of Digital Literacy in Turkish Education

Öz

The aim of the study is to determine the status of digital literacy in Turkish education. From this point of view, 5, 6, 7 and 8th grade Turkish textbooks; It has been examined in terms of whether to include the concepts of digital literacy or not. In the internet age, digital literacy is of great importance. It is important that digital literacy, which is of great importance, takes its place in language teaching. Examining the concept of literacy in every aspect, especially in Turkish education, has brought the concept of digital literacy to the fore. Thus, the place of digital literacy, which has become the center of study, in Turkish education has been examined in terms of textbooks. Among the qualitative research methods, the study was carried out with the document analysis technique. First of all, the literature was scanned and after collecting information on the subject, the textbooks to be examined were determined. In order to examine the textbooks in terms of digital literacy, the "Unit of Analysis Words Associated with Digital Literacy" list was created. While creating the list, studies in the field were used. Afterwards, the textbooks were examined. As a result of the study, 192 texts and 1094 activities in Turkish textbooks were examined. 65 texts out of 192 texts; Out of 1094 activities, 182 activities included concepts directly related to digital literacy. It seems that the activities are numerically low in terms of reflecting digital literacy and are weak in developing digital literacy skills in terms of content. Although there are concepts that can be associated with digital literacy among the texts and activities in the books, it has been seen that there are few texts that deal directly with the subject.

Anahtar Kelimeler

Turkish Education, literacy, Digital Literacy, Turkish Textbooks

Kaynakça

• Akın, E. (2023). Bir yaşam tarzı olarak deprem okuryazarlığı eğitimi. İçinde M. Öztürk ve M. Kırca (Edt.) Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler. (ss.439-449). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Altun, N. (2019). Temel eğitim programları ve ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atal, D. ve Koçak U. Y. (2011). İlköğretim öğrencilerinin okul içinde ve dışında teknoloji kullanımları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 41: 24-35. Erişim adresi: http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/
• Baran, Ş. ve Diren, E. (2020) .Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5.sınıf ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık,
• Boz, M. S. (2018). Öğrencilerin dijital okuma kültürü. Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, Ankara. Eerişim adresi: https://yegitek.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_11/06102914_serpil.pdf
• Bozyel, M. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık dersi deneyimlerinin günlük yaşama yansımaları açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniveristesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık..
• Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi 5(2), 272-286. Erişim adresi: https://www.anadiliegitimi.com/tr/
• Çubukçu, A. ve Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5(1), 148-174. Erişim adresi: www.majersite.org
• Demirel, T. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6.sınıf ders kitabı. Ankara: Ekoyay Yayıncılık.
• Duran, E. ve Özen, N. (2018). Türkçe derslerinde dijital okuryazarlık. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(2), 31-46. Erişim adresi: http://www.turkiyeegitimdergisi.com/
• Ekmen, C. ve Bakar, E. (2018). İlköğretimde öğretim programları ve ders kitaplarında dijital yetkinliğin yeri. Millî Eğitim Dergisi, 48(221), 5-35. Erişim adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/www/milli-egitim-dergisi/kategori/29
• Erkal, H. ve Erkal, M. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7.sınıf ders kitabı. Ankara: Özgün Yayınları,
• Eselioğlu, H. ve Set, S. Yücel, A. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8.sınıf ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Geçgel, H., Kana, F. ve Eren, D. (2020). Türkçe eğitiminde dijital yetkinlik kavramının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 886-904. Erişim adresi: https://www.anadiliegitimi.com/tr/
• Günday, R. ve Tahtalı Çamlıoğlu, Y. (2015). Yabancı dil ve gramer öğretiminde dijital medyayı kullanma. Turkish Studies, 10(15), 471-484. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9073.
• Işık, A. D. (2011). ECDL yeterlilikleri doğrultusunda bilişim teknolojileri dersinin bilgisayarda yazı yazma becerisi kazandırma yeterliliği. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2), 1367-1374. Erişim adresi: https://techniumscience.com/index.php/socialsciences/announcement/view/36
• Kana, F. ve Kiler, B. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının öğretim programındaki anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(2), 741-755. Erişin adresi: https://www.tekedergisi.com.
• Maden, S. ve Maden, A. (2018). Türkçe öğretmenlerini okuma alışkanlığı kazandırmaya yönelik alternatif uygulamaları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(10), 1-17. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb
• Maden, S., Maden, A. ve Banaz, E. (2018). Ortaokul 5. sınıf türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında değerlendirilmesi.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 685-698. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt11/sayi55_pdf/5egitim/maden_sedat.pdf
• Özdemir, O. (2017). Türkçe öğretiminde dijital teknolojilerin kullanımı ve bir web uygulaması örneği. Turkish Studies, 12(4), 427-444. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11283, p..
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yontar, A. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824. Erişim adresi: https://www.anadiliegitimi.com/tr/