Eski Uygur Türkçesi Dönemine Ait İki Mektup Örneği

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 2, 127 - 141, 03.01.2016

Emine Temel

Öz

Bu makalede Eski Uygur Türkçesi Dönemi’ne ait olan iki mektup örneği yapı bilgisi ve anlambilimi açısından

incelenerek, Türklerde mektup yazma geleneğinin teşekkülü tartışılacaktır. İncelenen her iki mektup

örneği de Paul Pelliot’un çalışmalarını içeren James Hamilton’un Manuscrits Ouїgours Du IX-X Siécle De Touen-

Houang adlı eserinden alınmıştır.

Turfan Uygurlarının (991-1209) sosyo-kültürel durumlarını yansıtan bitikler (mektuplar), sivil hayat belgeleri

olmaları yanında, dil tarihi bakımından önemli metinlerdir.

İncelenen bu belgeler içerikleri yanında mektup türünün ayırıcı özellikleri olarak kabul edilen tarih, hitap,

selâm, dua gibi ifadeleri de taşımaktadır. Aynı türe ait eserlerin tarihî seyri içerisinde karşılaştırılması yazı türünün

başlangıcı ve gelişimini ortaya koymak bakımından önem taşımaktadır.

Fertlerin devletle olan ilişkilerinden çok kendi aralarında yaptıkları anlaşmaları ihtiva eden bu vesikaların

öncelikle transliterasyonu ve transkripsiyonu yapılmış akabinde Türkiye Türkçesine aktarılıp sözlüklü dizini

hazırlanmıştır.

Makalemizde, Eski Türklerde mektup yazma geleneğini takip edebildiğimiz bu iki bitik vasıtası ile Uygur Türklerinin

kültür ve medeniyet seviyeleri tanıklatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uygur Türkleri, Sivil Hayat Belgeleri, Bitik

Kaynakça

• Arat, Reşit Rahmeti, Kutadgu Bilig I Metin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 374.