Ortaöğretim Öğrencilerinin Acil Durum Uzaktan Öğretime Yönelik Tutumları, Dijital Vatandaşlıkları ve Deneyimlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 205 - 225, 01.11.2023

Çağlar Kıymet Recep Çakır

https://doi.org/10.21666/muefd.1099797

Öz

Bu çalışmanın amacı; ortaöğretimdeki öğrencilerin uzaktan eğitime yönelik tutumları ile dijital yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve salgın sürecinde yürütülen derslerle ilgili öğrencilerin görüşleri analiz edilerek sürecin verimliliğini ortaya koymaktır. Çalışma, karma yöntem araştırması ile yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini Amasya ilinde farklı liselerdeki 689 öğrenci oluşturmuştur. Nitel veriler için 10 öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır. Nicel veriler öğrencilerden “E-öğrenmeye Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Gençlere Yönelik Dijital Vatandaşlık Ölçeği” ile toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile nitel veriler toplanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre; öğrencilerin eöğrenmeye yönelik tutumları ve dijital vatandaşlıkları orta seviyededir. Öğrencilerin cinsiyete göre e-öğrenmeye yönelik tutumları anlamlı bir farklılık göstermekte, dijital vatandaşlıkları ise anlamlı bir farklılık göstermemektedir. E-öğrenmeye yönelik tutumları ve dijital vatandaşlıkları sınıf düzeylerine göre anlamlıdır. Öğrencilerin e-öğrenmeye yönelik tutumları ile dijital vatandaşlıkları arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Öğrencilerin dijital vatandaşlıkları, e-öğrenmeye yönelik tutumlarını anlamlı bir şekilde yordamaktadır. Nitel veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Uzaktan eğitimle yapılan dersler fırsat eşitsizliğine ve sınıf yönetiminde zorluğa sebep olurken, mekândan ve zamandan bağımsız olunmasını sağlamaktadır. Uzaktan eğitim ile yürütülen derslerin kalitesinin arttırılması için öğrencilerin görüşleri doğrultusunda çalışmada sunulan önerilerle ortaöğretimde yaşanan olumsuzlukların önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, uzaktan eğitime yönelik tutum, dijital yeterlilik, ortaöğretim öğrencileri

Investigation of Secondary School Students' Attitudes Towards Emergency Distance Education, Digital Citizenship and Experiences

Öz

The aim of this study was to examine the relationship between secondary school students' attitudes toward distance education and their digital citizenship, and to assess the effectiveness of the process by analyzing students' opinions regarding the lessons conducted during the pandemic. The study was carried out with a mixed method research. Participants of the study consisted of 689 students from different high schools in Amasya. Interviews were conducted with 10 students for qualitative data. Quantitative data were collected from students with the "Attitude Scale towards E-learning" and "the Youth Digital Citizenship Scale". Qualitative data were collected from students with a semi-structured interview form. According to the results of the study; Students' attitudes towards e-learning and their digital citizenship are moderate. While students' attitudes towards e-learning based on gender show a significant difference, their digital citizenship does not show a significant difference. Their attitudes towards e-learning and digital citizenship differ significantly based on their grade level. There is a significant and positive relationship between students' attitudes towards e-learning and their digital citizenship. Students' digital citizenship significantly predicts their attitudes towards e-learning. Qualitative data were analyzed by content analysis. While distance education courses cause inequality of opportunity and difficulty in classroom management, they ensure independence from space and time. In order to improve the quality of the courses in distance education, it is aimed to prevent the challing situations in secondary education with the recommendations presented in line with the results of the study.

Anahtar Kelimeler

Distance education, attitude towards distance education, secondary school students, Digital citizenship

Kaynakça

• Aaker, D.A., Kumar,V.,& Day, G.S. (2007). Marketing research. 9. Edition, John Wiley & Sons, Danvers.
• Adnan M. & Anwar K. (2020). Online learning amid the covıd-19 pandemic: students’ perspectives. Journal of Pedagogical Sociology and Psychology, 2(1), 45-51.
• Ağır, F. (2007). Özel Okullarda ve Devlet Okullarında Çalışan İlköğretim Öğretmenlerinin Uzaktan Eğitme Karşı Tutumlarının Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Akgün, F., Özgür, H., & Çuhadar, C. (2016). Öğretmen Adayları ve Pedagojik Formasyon Programı Öğrencilerinin Teknopedagojik Eğitim Yeterliklerinin İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (24), 837-871.
• Arabacı, S. (2021). Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Algısı ve Öğrencilerin Uzaktan Eğitime Yönelik Tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Arık, S., Karakaya, F., Çimen, O. & Yılmaz, M. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde uygulanan uzaktan eğitim hakkında ortaöğretim öğrencilerinin görüşlerinin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 631-659.
• Arslan, F. & Korkmaz, Ö. (2019). İlahiyat lisans tamamlama uzaktan eğitim öğrencilerinin etkileşim kaygıları ve uzaktan eğitime dönük tutumları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 12-25.
• Aydemir, M. (2018). Uzaktan eğitim program, ders ve materyal tasarımı. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Aydın, A. (2015). Dijital vatandaşlık. Türk Kütüphaneciliği, 29(1), 142-146.
• Aydın, G. Ç. (2022). Covid-19 Salgını Süresinde Öğretmenler. TEDMEM. https://tedmem.org/covid-19/covid-19-salgini-surecinde-ogretmenler. Erişim Tarihi: 16.02.2022.
• Bakır, E. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Seviyelerinin Dijital Vatandaşlık Alt Boyutlarına Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Baki, R. (2019). E-Öğrenme Memnuniyetinin Belirleyicilerinin Tespiti ve Kullanım Niyeti ile İlişkisinin Modellenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Barış, M. F. (2015). Üniversite öğrencilerinin uzaktan öğretime yönelik tutumlarının incelenmesi: Namık Kemal Üniversitesi örneği. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 36-46.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. & Şahin, E. (2020). Koronavirüs (covıd-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368-397.
• Birişçi, S. (2013). Video konferans tabanlı uzaktan eğitime ilişkin öğrenci tutumları ve görüşleri. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 1(2), 24-40.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Branch, R. M. & Dousay, T. A. (2015). Survey of instructional development models. Association for Educational Communications and Technology.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Çallı, İ., İşman, A., & Torkul, O. (2002). Sakarya Üniversitesi’nde uzaktan eğitimin dünü bugünü ve geleceği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 1-8.
• Çubukçu, A. & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-173.
• Dönmez, G. (2019). Lise Öğrencilerinin Bilgi Güvenliği Farkındalığı ile Dijital Okuryazarlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Durukan, Ü. G., Hacıoğlu, Y. & Dönmez Usta, N. (2016). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmeni adaylarının “teknoloji” algıları. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(7), 24-46.
• Elçi, A. C. & Sarı, M. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programına yönelik öğrenci görüşlerinin dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 87-102.
• Ertuğ, C. (2020). Coronavirüs (covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Etlioğlu, M. & Tekin, M. (2020). Elektronik öğrenmede öğrenci tutum ve akademik başarı arasındaki ilişkide öğrenci merak ve kaygısının aracılık rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 34-48.
• Geçgel, H., Kana, F. & Eren, D. (2020). Türkçe eğitiminde dijital yetkinlik kavramının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 886-904.
• Göldağ, B. (2021). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ile dijital veri güvenliği farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(3), 82-100.
• Haznedar, Ö. & Baran, B. (2012). Eğitim fakültesi öğrencileri için e-öğrenmeye yönelik genel bir tutum ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 2(2), 42-59.
• Hussain, F. (2012). E-Learning 3.0 = E-Learning 2.0 + Web 3.0? International Conference on Cognition and Exploratory Learning in Digital Age, 11-18.
• İşman, A., Altınay, Z. & Altınay, F. (2004). Roles of the students and teachers in distance education. Turkish Online Journal of Distance Education, 5(4).
• İşman, A. & Güngören, Ö. C. (2013). Being Digital Citizen, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 106, 551-556.
• Kabataş, S. (2019). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Algılarının Yaşam Boyu Öğrenme Tutumları ve E-Öğrenmeye Hazır Bulunuşluğu Açısından Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Kantoğlu, B. (2012). E-Öğrenmede Öğrenci Memnuniyeti Ölçümü. Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Kaya, M. (2020). Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık ve Dijital Okuryazarlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan Eğitim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Keskin, İ., & Yazar, T. (2015). Öğretmenlerin yirmi birinci yüzyıl becerileri ışığında ve yaşam boyu öğrenme bağlamında dijital yeterliliklerinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1691-1711.
• Kolburan Geçer, A. (2010). Teknik öğretmen adaylarının öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme dersine yönelik deneyimleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-25.
• Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U. & Yakar, H. (2017). Gençlere yönelik dijital vatandaşlık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Computer and Education Research, 5(10), 298-316.
• Maxwell, J. A. (2016). Expanding the history and range of mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 10(1), 12-27.
• Mubarak, A. (2014). Distance learning. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 152, 82-88.
• Özdoğan, A. Ç. & Berkant, H. G. (2020). Covid-19 pandemi dönemindeki uzaktan eğitime ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim, 49(1), 13-43.
• Öztürk, Y. (2020). Dijital Okuryazarlık Hakkında Lise Öğrencilerinin Kendilerine ve Anne-Babalarına Yönelik Görüşleri Kırıkkale İli Örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Polat, C. & Binici, K. (2021). Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü acil durum uzaktan öğretim canlı dersleri üzerine bir değerlendirme. ÇKÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), 90-118.
• Sarı, H. İ. (2020). Evde kal döneminde uzaktan eğitim: ölçme ve değerlendirmeyi neden karantinaya almamalıyız? Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(1), 121-128.
• Sarı, T. & Nayır, F. (2020). Pandemi dönemi eğitim: sorunlar ve fırsatlar. Turkish Studies, 15(4), 959-975.
• Sarıtaş, E. & Barutçu, S. (2020). Öğretimde dijital dönüşüm ve öğrencilerin çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşluluğu: Pandemi döneminde Pamukkale üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi, 11(1), 5-22.
• Semerci, Ç., Yavuzalp, N. & Bektaş, C. (2004). E-öğrenmeden m-öğrenmeye kavramsal ilişkiler. International Educational Technology Conference, Sakarya.
• Serçemeli, M. & Kurnaz, E. (2020). Covid-19 pandemi döneminde öğrencilerin uzaktan eğitim ve uzaktan muhasebe eğitimine yönelik bakış açıları üzerine bir araştırma. Journal of International Social Sciences Academic Researches, 4(1), 40-53.
• Simonson, M., Zvacek, S. & Smaldino, S. (2019). Teaching and Learning at a Distance, Foundations of Distance Education. North Carolina: Information Age Publishing.
• Stapa, S. H. & Rajamoney, M. S. (2009). Support from a distance: perceptıons of malaysian students on computer mediated collaborative learning. Turkish Online Journal of Distance Education, 10(4), 104-115.
• Tanoğlu, Ş. (2019). Resim İş Eğitimi Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Dijital Teknolojiye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Tonbuloğlu, B. (2021). Türkiye’de Acil Durum Uzaktan Öğretim ve Eğitim Bilişim Ağı (EBA) İncelemesi, (Politika Notu: 2021/26). İstanbul: İlim Kültür Eğitim Vakfı.
• Vural, S. S. & Kurt, A. A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), 60-80.
• Yavuz, S. & Coşkun, A. E. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin tutum ve düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 276-286.
• Yenilmez, K., Baldağ, M. Z. & Turgut, M. (2017). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 91-107.
• Yıldız, E. (2011). Web-Tabanlı Senkron Derslerin Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğitime Karşı Tutumları ve Senkron Teknolojileri Kabulleri Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Yılmaz, G. K. & Güven, B. (2015). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitime yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 6(2), 299-322.
• Yılmaz, M. & Doğusoy, B. (2020). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2362-2375.