Kafe Cephelerinde SPSS Yöntemi ile Görsel Etki Analizi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 4, 777 - 796, 20.12.2023

Bengü Gök Serhat Anıktar

https://doi.org/10.26835/my.1312164

Öz

Çalışma, dönüşmekte olan tarihi ve turistik değerdeki mekanlarda yer alan kafe cephelerinin görsel etki çözümlemesi üzerinden, beğenilen mekânsal uyarım elemanlarına göre cephe düzenlenme kriterlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma alanı bu kriterleri taşıması sebebiyle İstanbul Karaköy Semti Kemankeş Karamustafa Paşa mahallesi olarak seçilmiştir. Cephelerin görsel etkisini belirleyen bileşenler zemin katların ölçekleri, cephe malzeme ve renkleri, formları, dolu-boş ve ışık-gölge oranlarıdır. Beğeni kriterleri, bu bileşenler üzerinden hazırlanmış bir dizi açık uçlu sorular ve anlamsal farklılaşmaya dayalı sıfat çiftlerinden oluşmuş anket çalışması ile tespit edilmiştir. Sıfat çiftleri seçimleri cephe etkisinin duygusal ve fiziksel boyutlarını belirleyebilecek şekilde cephelerin görsel algı parametrelerine uygun olanlarından derlenmiştir. Cephe görselleri zıt anlamlı sıfat çiftleri ve açık uçlu sorular ile analiz edilmiş sıfat çiftlerinin uyandırdığı etki ile beğeni düzeyi kararlarının verildiği açık uçlu soruların yanıtları arasındaki ilişkiler irdelenmiştir. Sıfat çiftleri her bir cephe kapsamında beş dereceli ölçek üzerinden değerlendirilmiştir. Anket sonuçlarının istatistiksel değerlendirmesi SPSS programı ile yapılmıştır. Araştırma evrenini mimarlık ve iç mimarlık eğitimi alan lisans son sınıf öğrencileri ile mimarlık ve iç mimarlık alanında eğitim almış lisans, yüksek lisans, doktora mezunları oluşturmuştur. Anket sonucunda elde edilen bulgulara göre katılımcılar tarihi dokuya saygılı, sade, açık renklerin kullanıldığı, bitkilerle zenginleştirilmiş sokaklardaki kafelerde oturmayı tercih etmektedir. Öznel yargıdan genel yargıya ulaşan çalışmanın sonucunda en fazla beğenilen cephe tipolojisi ve birleşenleri belirlenmiştir. Ülkemizin tanışmaya başladığı kentsel yenileşme çalışmaları kapsamındaki tarihi doku içerisinde yer alan kafe cephelerinde ortak bir lisan oluşturmak adına sonuçların değerlendirilmesi önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Görsel Algı, Görsel Etki, Anlamsal Farklılaşma, Karaköy, Kafe Cepheleri

Visual Impact Analysis Via SPSS Method On Café Facades

Öz

The study aims to determine the criteria for the arrangement of the facades according to the spatial stimulation elements that are liked through the visual impact analysis of the cafe facades located in the transforming historical and touristic places. The study area was chosen as Kemankeş Karamustafa Paşa neighborhood in Karaköy district of Istanbul as it meets these criteria. The components that determine the visual effect of the facades are the scales of the ground floors, facade materials and colors, forms, full-empty and light-shadow ratios. The criteria for liking were determined through a questionnaire study consisting of a series of open-ended questions based on these components and adjective pairs based on semantic differentiation. The adjective pairs were selected from the ones that are suitable for the visual perception parameters of the facades to determine the emotional and physical dimensions of the façade effect. Façade visuals were analyzed with adjective pairs with antonyms and open-ended questions, and the relationships between the effect evoked by the adjective pairs and the answers to the open-ended questions where the level of appreciation decisions were made were examined. Adjective pairs were evaluated on a five-point scale for each facade. Statistical evaluation of the survey results was made with the SPSS program. The research population consisted of senior undergraduate students studying architecture and interior architecture, and undergraduate, graduate and doctoral graduates of architecture and interior architecture. According to the findings obtained as a result of the survey, the participants prefer to sit in cafes on streets that are respectful to the historical texture, simple, light colors and enriched with plants. As a result of the study, which reached a general judgment from subjective judgment, the most admired façade typology and its components were determined. It is important to evaluate the results in order to create a common language in the cafe facades located in the historical texture within the scope of urban renewal studies that our country has started to meet.

Anahtar Kelimeler

Visual Perception, Visual Impact, Semantic Differential, Karaköy, Cafe Facades

Kaynakça

• Akın, Nur. 2002. 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Aktaş, Muhammet, ve Elif Kısar Koramaz. 2020. “Yakin Çevre Kullanıcılarının Galataport Projesi’nden Beklentileri”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi 3 (01): 69–79.
• Arnheim, Rudolf. 1977. The Dynamics of Architectural Form. Los Angles: University of California.
• Aydınlı, Semra. 1986. “Mekansal değerlendirmede algısal yargılara dayalı bir model”. İstanbul Teknik Üniversitesi. https://books.google.com.cy/books/about/Mekansal_değerlendirmede_algısal_yarg.html?id=MQ7ZnQEACAAJ&redir_esc=y.
• Brown, James Dean. 2002. “The Cronbach alpha reliability estimate”. JALT Testing & Evaluation SIG Newsletter 6 (1): 17–18.
• Gehl, Jan, Lotte Johansen Kaefer, ve Solvejg Reigstad. 2006. “Close encounters with buildings”. Urban Design International, sayı 11: 29–47. https://doi.org/10.1057/palgrave.udi.9000162.
• Heise, David R. 1970. “The Semantic Differential and Attitude Research”. Içinde Attitude Measurement, editör Gene F. Summers, 235–53. Chicago: Rand McNally.
• Jacobs, Allan B. 1995. Great Streets. Boston: MIT Press Ltd.
• Küçük, Sezgi Giray;, ve Deniz Mazlum. 2017. “Karaköy-Kemeraltı Bölgesinde 19. Yüzyıldan Günümüze Yaşanan Kentsel ve Toplumsal Gelişim , Dönüşüm ve Koruma Sorunları”. Tasarım ve Kuram, sayı 24: 90–111.
• Lang, Jon. 1987. Creating Architectural Theory. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Lang, S. 1965. “De Lineamentis : L . B . Alberti ’ s Use of a Technical Term”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 28 (1): 331–35. https://doi.org/10.2307/750683.
• Leder, Helmut, Benno Belke, Andries Oeberst, ve Dorothee Augustin. 2004. “A model of aesthetic appreciation and aesthetic judgments”. British Journal of Psychology, sayı 95: 489–508. https://doi.org/10.1348/0007126042369811.
• Lynch, Kevin. 2019. Kent İmgesi. 12. baskı. İstanbul: Türkiye İşbankası Kültür Yayınları.
• Perovic, Svetlana, ve Nadja Kurtovic. 2012. “Visual Perception of Public Open Spaces in Niksic”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 68: 921–33. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.12.277.
• Ploder, Andrea, ve Anja Eder. 2015. “Semantic Differential”. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences 21: 563–71. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.03231-1.
• Rossi, Aldo. 1982. The Architecture of the City. London: MIT Press Ltd.
• Sönmez, Murat. 2013. “Çağdaş Mimarlıkta Cephe-Yüzey Kavramı Tartışmaları”. e-Journal of New World Sciences Academy, sayı 2013: 79–90. https://doi.org/NWSA.2013.8.2.3C0108.
• Timuçin, Afşar. 2004. “Karmaşık Bütünde Güzelin Aranışı”. Içinde Etik-Estetik, 1. baskı, 140–45. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi.