Analysis of Graduate Theses Conducted with Qualitative Method in the Field of Geography Education in Turkey (2017-2023)

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 403 - 425, 31.12.2023

Fatoş Kayaardı Recep Bozyigit

Öz

This study aims to uncover the tendencies of graduate thesis studies by examining master's and doctoral thesis studies prepared using a qualitative method in the field of geography education in Turkey between 2017 and 2023, and to shed light for researchers, educators, teachers, and students. The qualitative research method and document analysis have been used in the study. The data of the research consist of 61 graduate thesis studies conducted with a qualitative research method and available mostly as publications of education faculties between 2017 and 2023. The obtained data have been subjected to content analysis. Graduate thesis studies have been examined in terms of publication year, institute, university, educational levels, advisor titles, models used, study group information, study group sizes, sampling methods, and topic distributions. 95.10% of the studies belong to the Institute of Educational Sciences. The most preferred research design is document analysis, and the most preferred analysis method is content analysis. When examined in terms of topic distributions, it has been determined that the categories of ‘Measurement-Evaluation’ and ‘Learning Activities’ are prominent. It is also recommended to conduct studies with the meta-analysis method on studies conducted with quantitative and mixed methods in geography education, in order to guide researchers, identify deficiencies, and contribute to the literature, and to conduct studies aimed at answering the questions of Why should Geography be learned? and How should Geography be taught?

Anahtar Kelimeler

Geography Education, Graduate Theses, Qualitative Research, Content Analysis

Türkiye’de Coğrafya Eğitimi Alanında Nitel Yöntemle Yürütülen Lisansüstü Tezlerin Analizi (2017-2023)

Öz

Bu çalışma, coğrafya eğitimi alanında Türkiye’de nitel yöntem kullanılarak hazırlanan yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarını (2017-2023) inceleyerek lisansüstü tez çalışmalarının yönelimlerini ortaya çıkarma ve araştırmacılara, eğitimcilere, öğretmen ve öğrencilere ışık tutma amacı taşımaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi ile doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın verilerini, 2017-2023 yılları arasında çoğu eğitim fakültesi yayını olmak üzere ulaşılabilen ve nitel araştırma yöntemi ile yürütülen 61 lisansüstü tez çalışması oluşturmaktadır. Elde edilen veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Lisansüstü tez çalışmaları yayın yılı, enstitü, üniversite, eğitim düzeyleri, danışman unvanları, kullanılan modeller, çalışma grubu bilgileri, çalışma grubu büyüklükleri, örneklem yöntemleri ve konu dağılımları açısından incelenmiştir. Çalışmaların %95,10’u Eğitim Bilimleri Enstitüsü’ne aittir. En çok tercih edilen araştırma deseni doküman analizi, en çok tercih edilen analiz yöntemi ise içerik analizidir. Konu dağılımları açısından incelendiğinde ise, ‘Ölçme-Değerlendirme’ ve ‘Öğrenme Etkinlikleri’ kategorilerinin ön planda olduğu belirlenmiştir. Araştırmacılara yön verme, eksikliklerin görülmesi ve literatüre katkı sağlaması açısından coğrafya eğitiminde, nicel ve karma yöntem ile yürütülen çalışmaların meta analiz yöntemi ile incelenmesi, Coğrafya niçin öğrenilmeli? ve Coğrafya nasıl öğretilmeli? sorularının cevaplanmasına yönelik çalışmaların yapılması da önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya eğitimi, Lisansüstü Tezler, Nitel Araştırma, İçerik Analizi

Kaynakça

• Baysal, F.E. (2022). Türkiye’de 2011-2021 yılları arasında biyoloji eğitimi alanında yapılmış tezlerin analizi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Çalışkan, M. & Çoklar, A. N. (2019). Öğretmen Adaylarının Özgüvenleri ile Teknoloji Kullanımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 86-98.
• Çifçi, T. (2017). Türkiye’de coğrafya eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin (2006-2017) eğilimleri. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 864-887. doi: http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1060
• Çiltaş, A.; Güler, G. & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
• Dere, İ. & Aktaşlı, İ. (2022). Ortaokul öğrencilerinin iklimle ilgili kavramlara ilişkin bilişsel yapıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 4(2), 182-198.
• Efe, R. (1996). Coğrafya’da yeni yaklaşımlar, coğrafya eğitiminde çağdaş yöntem ve teknikler. Marmara Coğrafya Dergisi, 1, 135-149.
• Geçit, Y. (2010). Coğrafya eğitimi araştırmalarında temel yönelimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 923-987.
• Geçit, Y. ve Şeyihoğlu, A. (2011). Türkiye’de bilgisayar destekli coğrafya öğretimi konusunda yapılan çalışmaların incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (23): 327-351.
• Gökçearslan, B., Ünal, A. İ. & Değirmenci, N (2023). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Teknolojik Kullanıma Yönelik Lisansüstü Tezlerin Analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 14-28. https://doi.org/10.51119 /ereegf.2023.28
• İlhan, A. (2010). Küreselleşmenin Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi üzerindeki etkileri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• İncekara, S. (2009). Uluslararası alanda coğrafya eğitimi araştırmaları ve Türkiye’den örnekler: mevcut durum ve gelecek yönler. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(21), 123-136.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, M. F. (2013). Coğrafya eğitiminde yönelimler: 2012 yılına kadar yapılan lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 282-313.
• Keçeli, A. & Sarıusta, F. (2014). Sorun temelli- çözüm odaklı coğrafya! yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 85-100. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbe/issue/23217/247945.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294.
• Özalp, M. T. & Kaymakcı, S. (2022). Türkiye’de eğitim bilimleri alanında geri bildirim üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin analizi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 4(2), 468- 483.
• Özkaral, T.C. ve Mentiş Taş, A. (2017). Sosyal bilgiler ve karşılaştırmalı eğitim alanında yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: Bir Meta-Sentez Çalışma Örneği. Journal of Turkish Studies, 12/25, 651-670. http://dx.doi.org/10.7827 /TurkishStudies.12143.
• Öztürk, M. (2007). Coğrafya: gelişimi, içeriği, eğitimi, S. Karabağ ve S. Şahin (Ed.). Kuram ve Uygulamada Coğrafya Eğitimi içinde (s.1-55), Gazi Kitabevi, Ankara.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306.
• Savran, İ.H. (2021). Türkiye’de 2002-2019 yılları arası coğrafya eğitimi ve öğretimi alanında yapılmış doktora tez çalışmalarının konu alanı ve metodolojik olarak incelenmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Sözbilir, M.; Kutu, H. & Yaşar, M. D. (2012). Dünyada ve Türkiye’de kimya eğitimi araştırmalarının durumu ve eğilimler. M. Sözbilir (Ed). Türkiye’de Kimya Eğitimi (175-204). İstanbul: Türkiye Kimya Derneği Yayın No: 22.
• Şahin, E. Y.; Kana, F. & Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Tarman, B.; Güven, C. & Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410
• Uslu, G. (2019). Hayat bilgisi konularında yapılan nitel çalışmaların incelenmesi: Bir Meta-Sentez Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.