AN EVALUATION ON THE TRANSFORMATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN CITY AND POLITICS

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 238 - 258, 30.06.2019

Nureddin Nebati

Öz

In order to
exist, cities need a certain level of population density, technological and
economic development, and thus have produced various forms of power relations
and administrative organization. The organization of cities as a political and
administrative unit dates back to the neolithic age. The highly developed
cities in Egypt, Mesopotamia and India, as well as the Greek and Roman city-states,
which include a highly developed organization and an independent small
administration unit, are examples for this case. Islamic culture also ruled
Medina as a state, and built an original city-state model. One of the units in
which the relations of cities with politics can be observed most clearly is the
medieval communes. After the industrial revolution, cities have undergone a
great transformation. The model of nationalization as a result of enlightenment
and modernization dominated cities, and destroyed the processes of organization
in the city as an autonomous unit. However, as the concepts of localization,
fragmentation, interdependence, urban participation and governance gained
popularity with the globalization process that had been on the rise since the
1970s, the cities were able to re-exist as political units. One of the most
significant foundations for the city to re-exist as a political unit is the
politicization of the city population by urban participation. The domination of
central political bodies over local administrative units in Turkey was
considerably diminished as a result of public administration reforms carried
out after 2002. In this way, citizens can participate more actively in
decision-making processes through urban participation mechanisms such as public
assemblies and city councils.

Anahtar Kelimeler

City, Politics, Nation formation, Globalization, Public administration reforms, Urban Participation, City Councils

KENT SİYASET İLİŞKİSİNİN DÖNÜŞÜMÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Var olabilmesi için belirli bir nüfus yoğunluğuna, teknolojik ve ekonomik
gelişkinlik düzeyine ihtiyaç duyan kentler, doğaları gereği çeşitli iktidar
ilişkileri ve yönetimsel örgütlenme biçimleri üretmişlerdir. Şehirlerin siyasi ve yönetsel bir
birim olarak örgütlenmesinin tarihi neolitik çağa kadar uzanmaktadır. Mısır,
Mezopotamya ve Hindistan’ın tam gelişmiş kentleri ve bağımsız küçük birer yönetim birimi olarak son derece
gelişkin bir örgütlenme ihtiva eden Yunan ve Roma Siteleri buna örnektir. İslam kültürü de Medine’yi bir devlet gibi yönetmiş,
özgün bir site devleti modeli inşa etmiştir. Kentlerin siyasetle olan
ilişkisinin en net şekilde gözlemlendiği birimlerden birisi de Ortaçağ
komünleridir. Sanayii devriminin ardından kentler büyük bir dönüşüm geçirmiştir.
Aydınlanma ve modernleşmenin bir sonucu olarak yükselişe geçen uluslaşma
modeli, kentleri domine ederek, özerk bir birim olarak örgütlenme süreçlerini
yıkıma uğratmıştır. Ancak 1970’lerden itibaren yükselişe geçen küreselleşme
sürecinin ve onun yeniden kullanıma soktuğu, yerellik, parçalılık, karşılıklı
bağımlılık, kentsel katılım, yönetişim gibi kavramların popülarite kazanması
ile birlikte kentler yeniden siyasi birimler olarak varlık gösterebilmiştir.
Kentin siyasi bir birim olarak varlık kazanabilmesinin en önemli
dayanaklarından bir tanesi kentsel katılımın sağlanması vesilesi ile
kentlilerin siyasallaştırılmasıdır. Türkiye’de ise merkezin yerel üzerindeki
geleneksel vesayeti 2002 sonrasında gerçekleştirilen kamu yönetim reformları
ile önemli ölçüde törpülenmiştir. Böylelikle kentliler, halk meclisleri, kent
konseyleri gibi kentsel katılım mekanizmaları ile karar alma süreçlerine daha
aktif katılabilmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Şehir, Siyaset, Uluslaşma, Küreselleşme, Kamu yönetimi reformları, Kentsel katılım, Kent konseyleri

Kaynakça

• Abdurrahim, M. (1997). “Hukuki Kurumlar”, İslam Şehri, İstanbul: İz Yayınları.Açıkgöz, Ö. (2007). Şehir, Şehir Toplumu ve Şehir Sosyolojisi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 57–83.Akgündüz, A. (1995). Eski Anayasa Hukukumuz ve İslam Anayasası, İstanbul: Timaş Yayınları.Akyüz, Ü. (2009). Siyaset ve Ahlak, Yasama Dergisi, 11, 93-129.Ateş, H. ve Ünal, S. (2004). Devletin Doğduğu Yer: Antik Çağ Ortadoğusu’nda İdari Hayat, Bilgi, 8, 21-42.Bağce, E. (2009). Antik Yunandan Günümüze Siyaset: Ezeli Sorunlar Yeni Arayışlar, Siyasetin İletişimi (ed. Abdullah Özkan), İstanbul: Tasam Yayınları, 11-32.Bairoch, P., Batou, J., Chèvre, P. (1988). Population of European cities from 800 to 1850, Genève: Droz. Başaran, İ. (2008). Kent ve Yerel Yönetim, İstanbul: Okutan Yayıncılık.Brenner, N. ve Keil, R. (2013). Küresel Kentlerden Kentselliğin Küreselleşmesine, Birikim Dergisi.Campbell, B, (2013). Roma Dünyasında Diplomasi (Yaklaşık M.Ö 500–M.S 235), Tarih Okulu, 24, 201–224.Castells, M. (1977). The Urban Question: A Marxist Analysis, London: Edward Arnold.Can, İ. (2012). İslam Şehrine Dair Sosyolojik Okumalar, Opus, 2(3), 6–27.Canfora, L. (2010). Avrupa’da Demokrasi: Bir İdeolojinin Tarihi, Avrupa’yı Kurmak Dizisi: 14, İstanbul: Literatür Yayınları.Ceylan, A. (2003). İslam'da Siyasal İktidar: Velayet-i Amme, AÜEHFD, 7(1-2), 89-104.Ceylan, S., G. (2004). Roma Hukukunun Günümüz Hukuk Düzenlerine Etkisi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1–2), 75–93.Çevikbaş, R. (2014). Bürokrasi Kuramı ve Yönetsel İşlevi, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75–102.Çiçek, C. (2011). Kentsel Yönetişimin Sınırları: Yurttaşların Kent Yönetimine Katılımını Yeniden Düşünmek Diyarbakır Örneği, Bildiriler Kitabı (2. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu, Planlamanın Dünü Bugünü Yarını: Planlamada Yeni Söylem Arayışları, 8-9 Aralık 2011, ODTÜ KBAM, Ankara Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Merkezi, 145-157. Colognes, L., C. (1993). Roma Egemenliği: Yurttaşlık ve Kölelik, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 43(1–4), 299-313.Davis, K. (1955). The Origin and Growth of Urbanization in the World, American Journal of Sociology, World Urbanism, 60(5), 429-437.Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi.Duman, S. (2006). Mustafa Kemal’de Cumhuriyet Düşüncesinin Doğuşu ve Cumhuriyetin Nitelikleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 245-264.Ed-Dûrî, A. (1991). “Bağdat”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 4, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.Eryılmaz, B. (2010). Kamu Yönetimi, Ankara: Okutman Yayıncılık.Farazmand, A. (2001). Küreselleşme ve Kamu Yönetimi, (çev. Sevilay Kaygalak), Mülkiye, 25 (229), (245-278).Gül, M. (2001). İslam Şehri Doğuşu, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 78–87. Güler, M. (2011). Kentsel Haklar, Kapitalizm ve Katılım, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(1), 49-71. Güllüpınar, F. (2012). Kent Sosyolojisi Kuramları Üzerine Bir Literatür Değerlendirmesi, Çağdaş Yerel Yönetimler (TODAİE), 21(3), 1-29.Gülmez, M. (1975). Weber ve İdeal Tip Bürokrasi Anlayışı, Amme İdaresi Dergisi, 8(1), 47-75.Harvey, D. (1996). Sosyal Adalet ve Şehir, İstanbul: Metis.Karcı, Ş., M. (2015). Küresel Dinamikler Etkisinde 2000’li Yıllarda Türkiye’de Kamu Yönetimi ve Demokratikleşme Reformu, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15(30), 40-64.Kaya, M. (2012). Klasik Sosyolojik Perspektifte Modernleşme Tartışmaları, Birey ve Toplum, 2(4), 111–132.Keleş, R. (2005). Kent ve Kültür Üzerine, Mülkiye Dergisi, 29(246), 9-18.Kestellioğlu, G. (2011). Yerel Demokrasi ve Kent Konseyleri: Kahramanmaraş Örneği, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 121-140.Karatepe, Ş. (1999). “İslam Şehirleri ve Siyaset”, Yenişafak, 8 Mart 1999.Kaya, T. (2011). Chicago Okulu: Chicago’ya Özgü Bir Perspektif, Sosyoloji Dergisi, 3(22), 367-383.Khatab, S. ve Bouma, G., D. (2010). İslam ve Demokrasi, Ankara: Sitare Yayınları.Kılıç, Y. ve Ay, Ş. (2013). Eski Mezopotamya’da Siyasi Örgütlenmede Din Olgusu, Turkish Studies: International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(5), 387-403.Kışlalı, A., T. (1984). Eski Yunanda Demokrasi ve Demokratik Düşünce, Amme İdaresi Dergisi, 17(1), 63-67.Koschaker, P. (1997). Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.Koyuncu, M. (2009). Medine Şehir Devleti, SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 2, 87–103.Küçük, A., B. (2011). Sosyal Bölünme - Kent Dokusu İlişkisinin İlkel Örneği Olarak Roma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 121-138.Küçük, H. (2018). Türkiye’de Merkezi Yönetim ve Yerel Yönetim İlişkilerinde Sosyal Politikalar Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme: Kadıköy Belediyesi ve Esenler Belediyesi Örneği, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 198-217.Lefebvre, H. (2003). The Urban Revolution. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.Leftwich, A. (2004). Thinking Politically: On the Politics of Politics, What is Politics: The Activity and Its Study, Cambridge: Politiy Press, 1–22.
• Menekşe, Ö. (2005). İslam Düşünce Tarihinde Devlet Anlayışı: Mâverdi ve Nizâmülmülk Örneği, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 5(3), 193-211.Ökmen, M. ve Bekir, P. (2008). Modernleşmeden Küreselleşmeye Türk Kent Yönetimleri: Temel Nitelikler, Sorunlar ve Projeksiyonlar, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi. İİBF Dergisi, 15, 200-256.Özen, A. ve Yontar, İ., G. (2009). Katılımcı Demokrasi Anlayışında Bütçeleme: Katılımcı Bütçeleme, Maliye Dergisi, 156, 280-283.Özer, A. (2006). Yönetişim Üzerine Notlar, Sayıştay Dergisi, 63, 59-89.Özyurt, C. (2007). Yirminci Yüzyıl Sosyolojisinde Kentsel Yaşam, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 111-126.Pekkaş, E., K. ve Akın, F. (2010). Avrupa Kentsel Şartları Perspektifinde Bir Kentli Hakkı Olarak 'Katılım Hakkı' ve Türkiye, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(2), 23-49.Pirenne, H. (2007). Ortaçağ Avrupası’nın Ekonomik ve Sosyal Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.Platon. (1995). Devlet, İstanbul: Remzi Kitabevi.Pole, W. (2008). Emile Durkheim, Sosyolojik Düşüncede İz Bırakanlar, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 76-90. Pustu, Y. ve Yücel, N. (2006). Küreselleşme Sürecinde Ulus-Devletin Alternatifi Kent Devleti Olabilir mi?, Türk İdare Dergisi, 450, 117-140.Pustu, Y. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kent: Antik Site’den Dünya Kentine, Sayıştay Dergisi, 60, 129-151.Sert, E., Karpuz, H. ve Akgün, G. (2005). Küreselleşme Sürecinde Değişen Kent Kavramı; Mekan ve Politikleşme Üzerine Bir Okuma Çalışması, Planlama, 101-111.Serter, G. (2013). Şikago Okulu Kent Kuramı: Kentsel Ekolojik Kuram, Planlama, 23(2), 67–76. Simmel, G. (1950). The Metropolis and Mental Life, The Sociology of George Simmel, New York: The Free Press, 409- 424.Taşkın, Y. (2014). Siyaset Nedir?, Siyaset Kurumlar Kavramlar Süreçler (ed. Yüksel Taşkın), İstanbul: İletişim Yayınları.Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Trends in Urbanisation and Urban Policies in OECD Countries: What Lessons for China?, OECD Report, 27, 08, 2010.Sunar, L. (2011). Weber’in Tarihsel Şehir Sosyolojisi: Modern Toplumun Temeli Olarak Şehir, Sosyoloji Dergisi, 3(22), 423–442. Tuna, K. (1987). Şehirlerin Ortaya Çıkış ve Yaygınlaşması Üzerine Sosyolojik Bir Deneme, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.Turan, M., Güler, S. ve Güler, M. (2013). Belediye Yönetimine Katılım Bakımından Stratejik Planların Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 241-267. Tönnies, F. (2000). Şehir ve Cemiyetler, İstanbul: İz yayınları.Tören, D. (2011). Diplomasi ve Tarih Boyunca Geçirdiği Evrim, Türkiye Uluslararası İlişkiler Çalışmaları.Türkoğlu, G., H. (2009). Roma Cumhuriyet ve İlk İmparatorluk Dönemlerinin İdari Yapısı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), 251-289.Uygun, O. (2003). Demokrasinin Tarihsel Felsefi ve Ahlaki Boyutları, İstanbul: İnkılap Yayınları.Weber, M. (2000). Şehir Modern Kentin Doğuşu, İstanbul: Bakış Yayınları.Van der, P., Rogier and Mellisen Jan. (2007). City Diplomacy: The Expanding Role of Cities in International Politics, Clingendael Diplomacy Papers No: 10, Netherlands Institute of International Relations.Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, 20. Yüzyıl Kenti, Ankara: İmge Yayınevi, 77-106.Yargıcı, A. (2008). Bazı Tefsirlere Göre Şûrâ ve Şûrâ’nın Demokrasi ile Mukayesesi. Köprü Dergisi, 103, http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=945/ Erişim: 10 Eylül 2013. Yavaş, H. ve Demir, K., A. (2014). Kent Yönetimlerinde Siyasal Katılım ve Temsiliyet Sorunu: Belediye Meclislerinin Etkililiği Üzerine Kuramsal Bir Tartışma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(34) , 890-904.Yaylı, H. (2012). Küreselleşmenin Kentler Üzerine Etkisi: İstanbul Örneği, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24, 331-355.Yılmaz, N. (2004). Farklılaştıran ve Ayrıştıran Bir Mekanizma Olarak Kentleşme, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 249-267.Yılmaz, Z. (2006). Özel Alan-Kamusal Alan Ayrımının Tarihsel Temelleri: Antik Yunan, KKEFD/JOKKEF, 14, 359-371.