ALTERNATİF YATIRIM ARAÇLARI İLE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDA ASİMETRİK NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 219 - 234, 25.03.2024

Lütfü Sizer

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1413676

Öz

Ekonomi teorisinde, birçok ekonomik ve finansal değişkenlerin farklı davranışlar sergilediği görülmektedir. Bu nedenle, bu değişkenlerin birbirleri ile olan ilişkilerini doğru bir şekilde modellenmesinin yolu, doğrusal olmayan teknikler kullanılarak mümkün olabilir. Gerçek dünyada, yaşanılan şoklara insanların verdikleri tepkiler de çeşitlilik gösterir. Özellikle finansal piyasalarda, yatırımcılar homojen bir davranış göstermek yerine farklılık gösterebilir. Yani finansal piyasalarda rastgele bir şok olduğunda, her bir yatırımcı farklı tepkiler verebilir. Bazı yatırımcılar, şokların geçici olduğuna inanarak pozisyonlarını koruyarak risk almayı tercih ederken, bazıları riskten kaçınarak hemen pozisyonlarını değiştirebilir. Bu durum, şokların piyasaya farklı etkiler yapabileceği anlamına gelir. Bu sebeple, pozitif ve negatif şokların ayrı ayrı incelenmesi gerekebilir. Asimetrik etkileri anlamak için doğrusal olmayan teknikler kullanmak daha mantıklı olabilir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye için 2003'ten 2023'e kadar olan döneme ait üç aylık verileri kullanarak, hisse senedi fiyatları ile diğer yatırım araçları arasındaki ilişkiyi Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testiyle incelemektir. Elde edilen sonuçlar, değişkenler arasında asimetrik nedensellik ilişkisi olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Altın Fiyatı, Döviz Kuru, Faiz Oranı, Asimetrik Nedensellik

ASYMMETRIC CAUSALTY RELATIONSHIP BETWEEN ALTERNATIVE INVESTMENT INSTRUMENTS AND STOCK PRICES: THE TÜRKİYE SAMPLE

Öz

In economic theory, many economic and financial variables exhibit different behaviors. Therefore, nonlinear techniques can be used to accurately model the relationship between these variables. In the real world, people's responses to shocks also vary. Especially in financial markets, investors may differ from homogeneous behavior. That is, when a random shock occurs in financial markets, each investor may react differently. While some investors prefer to take risks by holding their positions, believing that shocks are temporary, others may be risk averse and change their positions immediately. This means that shocks can have different effects on the market. Therefore, positive and negative shocks may need to be analyzed separately. It may make more sense to use non-linear techniques to understand asymmetric effects. The aim of this study is to examine the relationship between stock prices and other investment instruments using the Hatemi-J (2012) asymmetric causality test for Türkiye using quarterly data for the period from 2003 to 2023. The results show that there is an asymmetric causality relationship between the variables.

Anahtar Kelimeler

Stock, Gold Price, Exchange Rate, Interest Rate, Asymmetric Causality

Kaynakça

• Alam, M. M., & Uddin, G. (2009). Relationship between interest rate and stock price: empirical evidence from developed and developing countries. International Journal of Business and Management, 4(3), 43-51.
• Altınbaş, H., Kutay, N., & Akkaya, C. (2015). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi piyasalari üzerindeki etkisi: Borsa istanbul üzerine bir uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 30-49.
• Asmy, M., Rohilina, W., Hassama, A., & Fouad, M. (2009). Effects of macroeconomic variables on stock prices in Malaysia: An approach of error correction model. International Islamic University Malaysia, 1-33.
• Balı, S., & Cinel, M. O. (2011). Altın fiyatlarının İMKB 100 endeksi’ne etkisi ve bu etkinin ölçümlenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 45-63.
• Bekçioğlu, S. (1984). Portföy korunma aracı olarak altın. Yeni İş Dünyası Dergisi, 5(51), 1-15.
• Benli, M., Durmuskaya, S., & Bayramoglu, G. (2019). Asymmetric exchange rate pass-through and sectoral stock price indices: Evidence from Turkey. International Journal of Business and Management, 7(1), 25-47.
• Bhutto, N. A., & Chang, B. H. (2019). The effect of the global financial crisis on the asymmetric relationship between exchange rate and stock prices. High Frequency, 2(3-4), 175-183.
• Boyacıoğlu, M. A., & Çürük, D. (2016). Döviz kuru değişimlerinin hisse senedi getirisine etkisi: Borsa İstanbul 100 endeksi üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 143-156.
• Chang, B. H., & Rajput, S. K. O. (2018). Do the changes in macroeconomic variables have a symmetric or asymmetric effect on stock prices? Evidence from Pakistan. South Asian Journal of Business Studies, 7(3), 312-331.
• Cheah, S. P., Yiew, T. H., & Ng, C. F. (2017). A nonlinear ARDL analysis on the relation between stock price and exchange rate in Malaysia. Economics Bulletin, 37(1), 336-346.
• Çığır, M. S. (2023). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru ilişkisi: Borsa istanbul endekslerinde uygulama [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American statistical association, 427-431.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: journal of the Econometric Society, 251-276.
• Gan, C., Lee, M., Yong, H. H. A., & Zhang, J. (2006). Macroeconomic variables and stock market interactions: New Zealand evidence. Investment management and financial innovations, 3(4), 89-101.
• Güngör, B., & Polat, A. (2020). Geleneksel yatırım araçlarının hisse senedi fiyatlarına etkisi: BİST'te sektörel bazda karşılaştırmalı bir analiz. Bingöl üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 4(1), 79-105.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: journal of the Econometric Society, 424-438.
• Granger, C. W., & Yoon, G. (2002). Hidden cointegration. U of California, Economics Working Paper, (2002-02).
• Hashmi, S. M., & Chang, B. H. (2023). Asymmetric effect of macroeconomic variables on the emerging stock indices: A quantile ARDL approach. International Journal of Finance & Economics, 28(1), 1006-1024.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: Theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Hatemi-j, A. (2003). A new method to choose optimal lag order in stable and unstable VAR models. Applied Economics Letters, 10(3), 135-137.
• Hatemi-J, A. (2008). Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial market integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
• Hatemi-j, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical economics, 43, 447-456.
• Humpe, A., & Macmillan, P. (2009). Can macroeconomic variables explain long-term stock market movements? A comparison of the US and Japan. Applied financial economics, 19(2), 111-119.
• İlkhan, C., Çevikgil, D., Aydın, B., Zeren, F. (2022). Altın fiyatları, ABD doları ve BIST 100 endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 46-53.
• Karan, M. B. (2013). Yatırım analizi ve portföy yönetimi (4. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kassouri, Y., & Altıntaş, H. (2020). Threshold cointegration, nonlinearity, and frequency domain causality relationship between stock price and Turkish Lira. Research in International Business and Finance, 52, 101097.
• Kaya, V., Çömlekçi, K. İ., & Oğuz, K. (2013). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler 2002–2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35), 167-176.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of econometrics, 54(1-3), 159-178.
• Lee, J. & Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks, Review of Eco- nomics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Levin Eric J., Robert E. Wright (2006). Short-run and long-run determinants of the price of gold, World Gold Council, 32, 7–68, doi:10.2/JQUERY.MIN.JS.
• Mert, M. & Çağlar, A., E. (2019). Eviews ve gauss uygulamalı zaman serileri analizi, (1. Baskı), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Öncü, M. A., Çömlekçi, İ., Yazgan, H. İ., & Bar, M. (2015). Yatırım araçları arasındaki eşbütünleşme (BIST100, altın, reel döviz kuru). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 43-55.
• Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. biometrika, 75(2), 335-346.
• Polat, M. (2016). Alternatif yatirim araçlarinin hisse senedi fiyatina etkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(621), 61.
• Polat, M., Alptürk, Y. & Gürsoy, S. (2021). Impact of geopolitical risk on BIST tourism index and tourist arrivals in Turkey. Journal of Tourism Theory and Research, 7(2), 77-84. https://doi.org/10.24288/jttr.926617
• Sheikh, U. A., Asad, M., Ahmed, Z., & Mukhtar, U. (2020). Asymmetrical relationship between oil prices, gold prices, exchange rate, and stock prices during global financial crisis 2008: Evidence from Pakistan. Cogent Economics & Finance, 8(1), 757-802.
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1-48.
• Tiryaki, A., Ceylan, R., & Erdoğan, L. (2019). Asymmetric effects of industrial production, money supply and exchange rate changes on stock returns in Turkey. Applied Economics, 51(20), 2143-2154.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Tursoy, T. (2019). The interaction between stock prices and interest rates in Turkey: Empirical evidence from ARDL bounds test cointegration. Financial Innovation, 5(1), 1-12.
• Yıldız, A. (2014). BIST 100 endeksi ile alternatif yatırım araçlarının ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 39-56.
• Yılmaz, Y. (2022). Hisse senedi, döviz kuru ve konut fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), 167-185.