ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RİSK ANALİZİNE YÖNELİK KULLANILAN VERİ KAYNAKLARI VE BİR UYGULAMA

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 3, 219 - 226, 31.12.2020

Neslihan Babaarslan Yavuz Cabbar

https://doi.org/10.31796/ogummf.661473

Öz

Günümüzde hızla değişen yaşam şartları ve artan tüketici ihtiyaçları, çalışma koşullarının sürekli farklılaşmasına sebep olmaktadır. Bu durum; çalışanlar üzerindeki baskıyı artırmakla birlikte işyerlerinde yeni tehlikeler ve risklerin oluşmasına ve bunun sonucunda kazaların meydana gelmesine ortam hazırlamaktadır. Böyle bir durumda endüstriyel tesislerin güvenlikleri için en önemli gereksinimleri; risklerin ve tehlikelerin sistematik bir şekilde belirlenip önceliklendirilmesi, gerekli önlemlerin hayata geçirilerek tehlikelerin kontrol altına alınması ve sürekliliğin sağlanması için devamlı iyileştirmenin yapılmasıdır.
Bu çalışmada, tehlikeli olaylar arasından önceliklendirme yapabilmek için uluslararası kabul görmüş veri kaynaklarından kritik olay ve başlatıcı olayların meydana gelme sıklığının tespiti ve kalitatif bir risk analizinin kantitatif hale getirme yolları araştırılmıştır. Aynı zamanda petrol rafinerinde atmosferik damıtma kolonundan çıkıp sıyırıcıya giden hatta küçük boyutta sıvı sızıntısı kritik olayı üzerine örnek bir çalışma yapılmıştır. Örnek çalışmada birikinti tutuşmaması/dağılması sonucunda oluşan çevresel zararın 1, 73 10-6 yıl-1 frekans ile meydana gelme sıklığı en yüksek tehlikeli olay olurken şiddeti en yüksek tehlikeli olay olan buhar bulutu patlaması ‘nın(VCE) meydana gelme değeri ise 5,2 10-7 yıl-1 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında tehlikeli olayları önlemeye ve etkilerini azaltmaya yönelik önleyici tedbirler almak için önceliklendirme yaparken şiddetin ve sıklığın aynı anda değerlendirilmesi gerektiği kanaati oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Veri Kaynakları, Kalitatif Risk Analizi, Kantitatif Risk Analizi, Başlatıcı Olay, Kritik Olay

Kaynakça

• Anonim, 2012. Kimya Sanayi Sektöründe SEVESO II Direktifi Kapsamındaki Endüstrilerde Kaza Riski Değerlendirmesi Metodolojisi, ARAMIS Kullanıcı Rehberi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ankara. Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/medias/6014/2012_55.pdf. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
• Anonymous, 2001. IEC 61511, Functional safety instrumented systems for he industry sector, parts 1-3, International Electrotechnical Commission, Geneva.
• Anonymous, 2008. IEC 61025 Ed 2.0: Fault Tree Analysis (FTA).
• Anonymous, 2011. IEC 62502 Analysis techniques for dependability - Event tree analysis (ETA).
• Anonymous, 2013. The Gas Disaster. Erişim adresi: https://www.bhopal.org/what-happened/union-carbides-disaster/. Erişim Tarihi: 19 Aralık 2019
• Anonymous, 2016. IEC 61882 Guide For Hazard and Operability Stduies(HAZOP Studies) - Application guide.
• Babaarslan, N. (2013). Petrol rafinerisinde Atmosferik Damıtma Kolonunda Kaza Riski Değerlendirmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Babaarslan, N. (2014). Kalitatif Olarak Hazırlanmış Papyon Diyagramlarının Kantitatif Hale Çevrilmesi Ve Bu Kapsamda Veri Analizi Yapılması, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü, s. 3.
• Brinkman, J.L., Van Gestel, P.J., Van Otterloo, R.W. (1997). Methods for determining and processing probabilities ‘Red Book’, Second edition, s. 6.10-15.
• Debray, B. Delvosalle, C. Fiévez, C. Pipart, A. Londiche, H. and Hubert, E. (2004). Defining safety functions and safety barriers from fault and event trees analysis of major industrial hazards. Proceedings ESREL, s. 14-18. Berlin, Germany.
• Delvosalle, C. Fiévez, C. and Pipart, A. (2004a). ARAMIS Project, Deliverable DIC WP1. Project report issued for the European Commission.
• Delvosalle, C. Fiévez, C. and Pipart, A. (2004b). ARAMIS Project, User Guide of WP1. Project report issued for the European Commission.
• Endüstriyel Kazalar Üzerine Uygulamalar Raporu, 2012. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Kimyasallar Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Hessian, R.T., Rubin, J.N. (1991). Checklist Reviews, Preliminary Hazard Analysis Safety Audits, In Risk Assesment and Risk Management fort the Chemical Process Industry, s. 30-47. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Healt and Safety Executive, (2012). Failure Rate and Event Data for use within Risk Assessments, Merseyside, England, s. 45, 47-50. HSE publications.
• International Association of Oil & Gas Producers, (2010). Process Release Frequencies, s. 7. OGP publications.
• Kaza Senaryoları, (2013). Seveso II Direktifinin Uygulama Kapasitesinin Arttırılması İçin Teknik Yardım Projesi, s. 9-10. Ankara: Ekodenge.
• National Institute for Public Health and the Environment, (2009). Reference Manual Bevi Risk Assessments Introduction, Version 3.2, Bilthoven, s. 96. The Netherlands: RIVM publicaitons.
• O’mara, R.J. (1991). Faılure Modes And Effect Analysis: Risk Assesment and Risk Management fort the Chemical Process Industry, s. 91-100. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Risk Değerlendirme, Coğrafik Bilgi Sistemleri Araçları Ve Arazi Kullanım Planlaması, (2013). Seveso II Direktifinin Uygulama Kapasitesinin Arttırılması İçin Teknik Yardım Projesi, s. 8-9. Ankara: Ekodenge.
• The Global Home of Chemical Engineers, (2010). Guidelines for Vapor Cloud Explosion, Pressure Vessel Burst, BLEVE, and Flash Fire Hazard, New Jersey: Wiley, s. 97. New York: AIChe publications.
• The Global Home of Chemical Engineers, (2011). Layer of Protection Analysis, Simplified Process Risk Assessment Center for Chemical Process Safety (CCPS), s. 2.8. New York: AIChe publications.