Strategies to reduces the destructive and economic effects of earthquake and lessons to be learned from Turkey's earthquake experiences, Kahramanmaraş and Gölcük earthquakes example

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 192 - 214, 30.04.2024

Erkin Artantaş Hakan Gürsoy

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1331580

Öz

An extraordinary situation called earthquake, which occurs in the form of fault ruptures and energy discharge in the earth's crust, causes destruction in the region. This devastating disaster, which manifests as the loss of property and life, inflicts great losses on the countries they are in economically. Many earthquakes have occurred in Turkey so far, many lives and property have been lost. As a matter of fact, the earthquake that took place on February 6, 2023, which caused the death of more than 50 thousand people and the destruction of thousands of buildings, has clearly revealed this fact. With Strategic management practices; measures to be taken both before and after the earthquake are of great importance in preventing large numbers of casualties as well as preventing great economic losses. This study was conducted to find answers to questions about what precautions should be taken to prevent some losses after earthquakes. The "Documentary Source Compilation" method was used for the study Research examining earthquakes in Turkey from chronological, geological, economic, psychological, sociological, strategic and similar aspects were carefully selected and analyzed, and a conclusion was reached in line with the obtained data and findings. The results of the research showed that the measures taken by the governments could not prevent the reoccurrence of loss of life and property in previous earthquakes. Among the main reasons, factors such as the earthquake intensity being higher than expected, risk plans and strategic plans remaining on paper, lack of necessary economic preparations, failure to realize urban transformation in risky areas, and lack of good management can be listed.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Disaster Management, Economic Management, Strategic Management, Risk Management

Depremin yıkıcı ve ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik stratejiler ve Türkiye’nin deprem deneyimlerinden çıkarılacak dersler, Kahramanmaraş ve Gölcük depremleri örneği

Öz

Deprem adı verilen, yer kabuğunda oluşan fay kırıkları ve enerji boşalımı şeklinde meydana gelen olağanüstü durum yaşandığı bölgede yıkıma yol açmaktadır. Can ve mal kaybı olarak tezahür eden bu yıkıcı afetler, ekonomik açıdan da bulundukları ülkelere çok büyük kayıplar yaşatmaktadır. Türkiye’de bugüne kadar birçok deprem meydana gelmiş, birçok can ve mal kaybı yaşanmıştır. Nitekim 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan ve 50 binden fazla insanın ölümüne, binlerce binanın yıkılmasına yol açan deprem bu gerçeği açıkça ortaya koymuştur. Stratejik yönetim uygulamaları ile; deprem öncesi ve sonrasında alınacak önlemler büyük ekonomik kayıpların önüne geçilmesinin yanı sıra çok sayıda can kaybının önlenmesinde büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle birtakım sorulara cevap bulabilmek amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışma için “Belgesel Kaynak Derlemesi” yönteminden faydalanılmıştır. Türkiye'deki depremleri inceleyen araştırmacıların çalışmaları incelenmiş ve özenle seçilmiş olanlar analiz edilerek kendi fikir ve görüşlerimizle birleştirilerek bir sonuca ulaşılmıştır. Ancak yapılan araştırma sonuçları hükümetler tarafından alınan tedbirlerin daha önceki depremlerde yaşanan can ve mal kayıplarının tekraren yaşanmasının önüne geçemediğini göstermiştir. Başlıca nedenler arasında depremin şiddetinin tahmin edilenden yüksek olması, risk planları ile stratejik planların kâğıt üzerinde kalması, ekonomik yönden gerekli hazırlıkların bulunmaması, riskli bölgelerde kentsel dönüşümün gerçekleştirilememesi, iyi bir yönetim sergilenememesi gibi etkenler sıralanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Afet Yönetimi, Ekonomi Yönetimi, Stratejik Yönetim, Risk Yönetimi

Teşekkür

Doğal afetler ve bilhassa depremlerle ilgili rapor, değerlendirme, makale, kitap vb. çalışmalarını açık kaynak internet yayınları arasına koyarak tüm araştırmacıların hizmetine sunan tüm kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, vakıflar vb. ile tüm araştırmacılara teşekkürü bir borç bilir ve bu şekildeki desteklerinden dolayı saygılarımızı sunarız.

Kaynakça

• Adıgüzel S. (2022). Afet Durumlarında Yapay Zekâ Teknolojisi ile Lojistik Yönetimi Örnekleri. Akademik İzdüşüm Dergisi, 7 (1): 47-70.
• Akduman Ö. (2021). Depremler ve Afet Yönetimi: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi Örneği. 5. Uluslararası Doğal Afetler ve Afet Yönetimi Sempozyumu, 05-07 Kasım 2021, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
• Akkoyunlu, M.F. (2021). Tarihsel Depremler ve Kullanılan Yöntemler. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (21), 587-590.
• Akkurt, S.S. (2023). Depremden Hasar Gören Binaların Sebep Olduğu Zararlardan Kaynaklanan Hukukî Sorumluluğa Genel Bakış – I – Sözleşme Sorumluluğu. SÜHFD, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 31(1): 229-260.
• Alkın, R. C. (2021). Afet Yönetiminde Sivil Toplum: İzmir Depremi Sonrası Müdahale ve İyileştirme Aşamaları Üzerine Bir İnceleme. Karadeniz Araştırmaları, XVIII/70: 313-334.
• Altun, F. (2018). Afetlerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Türkiye Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1): 1-15.
• Aral, M. ve Tunç, G. (2021). Türkiye’de Deprem Performansına Dayalı Bina Kimlik Bilgilerinin Oluşturulmasına Yönelik Çalışma ve Öneriler. Afet ve Risk Dergisi, 4(1): 20-41.
• Avdar, R. ve Avdar, R. (2022). Türkiye’de Yaşanan Doğa Kaynaklı Afetlerin Sosyo-Ekonomik Etkileri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1): 1-12.
• Aydoğdu, F. ve Fofanad, A. (2023). Depremin Küçük Çocuklar Üzerindeki Etkileri ve Müdahale Programları. All Sciences Proceedings, 1 st International Conference on Trends in Advanced Research March 4-7, 2023: Konya, Turkey.
• Aytulun, E. ve Soyöz, S. (2021). Deprem Öncesi, Sırası ve Sonrasında Bir Yüksek Binanın Yapı Sağlığının İzlenmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 2(1): 61-75.
• Batal, S. ve Çakıcı, K. (2022). 1999 Marmara (Gölcük) Depremi Sonrası Yerel Yönetimlerde Afet (Deprem) Politikasının Gelişimi: Yalova İli Örneği. 11’inci Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Konferansı, 10-12 Haziran 2022, Antalya, Türkiye.
• Bektaş, Y. (2022). Kentsel Dayanıklılık ve Kentsel Dönüşüm Arasındaki İ̇lişkiyi Kentsel Yoğunluk ve Sosyal Altyapı Değeri Üzerinden Okumak: Kayseri Örneği. Megaron, (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E-Dergisi), 17(1): 117–135.
• Bozkurt O. & Cicekdagi H.I. (2022). Comparative Analysis of the Parliamentary Research Commission Reports Published 2010 and 2021 in the Earthquake Specific, Turk. J. Earthq. Res. 4(1): 137-154.
• Cansız, S. (2022). Türkiye’de Kullanılan Deprem Yönetmeliklerinin Özellikleri ve Eşdeğer Yatay Deprem Yükü Hesabının Değişimi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi (UMAGD), 14(1): 58-71.
• Çalışkan, A. ve Kaya, G. (2021). Deprem Sonrasındaki Toplumsal Dayanışma Pratiklerinin Sosyolojik Görünümü: İzmir Depremi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(32): 1052-1077.
• Çetin, D., Kara, Y., Henrıques Correıa, Z. C. (2020). Sürdürülebilir ve Akıllı Kentler: Marmara Depremi. İDEALKENT, 11 (31): 1933-1958.
• Çilingir-Azimli, G. ve Güler-Örçen, İ. (2020). Afet Politikalarında Risk Unsuru ve Afet Mevzuatında Risk Yönetimi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1): 152-165.
• Çilingir-Azimli, G. (2020). Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK. Dirençlilik Dergisi, 2(1): 13-21.
• Dökmeci, A.H. Akduman, Ö. (2022). Doğal Olayların Tetiklediği KBRN-p Tehlikesi ve Riski: Türkiye Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi, Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi, Doğal Afet Çevre Dergisi, 8(1): 165-177.
• İlerisoy, Z.Y., Gökşen, F., Soyluk, A., Takva, Y. (2022). Deprem Kaynaklı İkincil Afetler ve Türkiye Örneklemi. Online Journal of Art and Design, 10(2): 138-148.
• Karabulut, D. ve Bekler, T. (2019). Doğal Afetlerin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi, Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi, Doğal Afet Çevre Dergisi, 5(2): 368-376.
• Korkın, E. ve Öztop, S. (2022). Büyükşehir Belediyelerinin Stratejik Planlarında Afet Yönetimi. Journal of Civilization Studies, 7(1): 61-75.
• Korkusuz, M.H. ve Kutluk, E. (2015). Stratejik Yönetim Sürecinde Krizler ve Örgüt Üzerindeki Psikolojik Etkileri. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7): 21-33.
• Maden, S. (2023). 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta yaşanan depremler ekseninde Türkiye’de deprem haberciliğine bakış: Prof. Dr. Süleyman İrvan ile söyleşi. Etkileşim, 11, 406-420.
• Mavi, E.E. (2020). Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medya: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi. Karadeniz İletişim Araçları Dergisi, 10(2): 31-53.
• Mızrak, S. (2021). Afet Yönetimi Sürecinde Risk Algısı Çalışmalarının Katkısı. Afet ve Risk Dergisi, 4(2): 291-299.
• Özbilgin, M., Erbil, C., Şimşek-Demirbağ, K., Demirbağ, O. ve Tanrıverdi, V. (2023). Afet yönetiminde sorumluluğun yeniden inşası: Deprem, sosyal dramalar, sosyal politikalar. Sosyal Mucit Academic Review, 4(1): 71-112.
• Özcan-Araç, F.Ö., Duru-Ateş, Ö. (2021). Afetlerde Gıda İhtiyaç Durumunun Değerlendirilmesi ve Beslenme Müdahaleleri: Deprem Örnekleri Açısından İncelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(4): 337-341.
• Peker, A.E. ve Şanlı, İ. (2022). Deprem ve Göç İlişkisi: 24 Ocak 2020 Elâzığ Deprem Örneği. Fırat Üniversitesi, İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1): 125-154.
• Sak, F. (2021). Binaların Depreme Dayanımını Arttırmak İçin Hızlı ve Ekonomik Yöntemler. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 13-15 Ekim 2021 – GTÜ – Gebze, Kocaeli, Türkiye.
• Seyidoğlu, H. (2009). Bilimsel Araştırma ve Yazım El Kitabı, Güzem Can Yayınları, Geliştirilmiş 10. Baskı, İstanbul.
• Şahin, İ. ve Kılınç, T. (2016). Türkiye’de 1980-2014 Yılları Arasında Görülen Depremlerin Ekonomik Etkileri. Siirt Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisadi Yenilik Dergisi, 4(1): 33-42.
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve 2023 Hedefleri. Turkish Journal of Earthquake Research 1 (2), 180-196.
• Şenol, C. (2020). Türkiye'de Meydana Gelen Büyük Depremlerin Yerleşme ve Demografik Yapı Üzerindeki Etkileri (1927-2020). USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(4): 620-644.
• Taşçı, G. ve Özsoy, F. (2021). Deprem travmasının erken dönem psikolojik etkileri ve olası risk faktörleri. Cukurova Medical Journal, 46(2): 488-494.
• Tercan, B. (2018). Türkiye’de Afet Politikaları ve Kentsel Dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5): 102-120.
• Utkucu, M., Durmuş, H., Uzunca, F., ve Nalbant, S. (2023). 6 Şubat 2023 Gaziantep (Mw=7.7) ve Elbistan (Mw=7.5) Depremleri Üzerine Bir Değerlendirme. Sakarya Üniversitesi, Afet Yönetim Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Jeofizik Mühendisliği Bölümü.
• Usta, E. ve Yükseler, M. (2021). Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Etik İkilemler: İzmir Seferihisar Depremi Örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(2): 249-269.
• Yamamoto, G.T. ve Altun, D. (2023). Türkiye’de Deprem Sonrası Çevrimiçi Öğrenmenin Vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2): 125-136.
• Yelboğa, N. (2023). Kahramanmaraş Depremi Özelinde Travmatik Yas ve Sosyal Hizmetin Yas Danışmanlığı Müdahalesi. International Journal of Social Sciences, 7(1): 97-121.
• Yıldız, M.İ., Başterzi, A.D., Yıldırım, E.A., Yüksel, Ş., Aker, A.T., Semerci, B., Çakıroğlu, S., Yazgan, Y., Sercan, M., Erim, B.R., Küçükparlak, İ., ve Yıldırım-Hacıoğlu, M. (2023). Deprem Sonrası Erken Dönemde Koruyucu ve Tedavi Edici Ruh Sağlığı Hizmeti-Türkiye Psikiyatri Derneği Uzman Görüşü. Türk Psikiyatri Dergisi, 34(1): 39−49.
• Yılmaz, R.C. and Kocamaz D. (2023). Disability Can Be Prevented With Early Rehabilitative Interventions After the Disruptive Earthquake: A Letter to Rehabilitation Workers After the Kahramanmaraş-Pazarcık Earthquake. TJFMPC, 17(1): 1-5.