Evaluation of Prophet Muhammad's Implicit Expressions Using Rhetorical Devices in the context of Polite Expression of Taboo Words

Yıl 2023, Sayı: 55, 521 - 538, 31.12.2023

Hasan Selim Kıroğlu

https://doi.org/10.17120/omuifd.1329461

Öz

This study focuses on exploring how taboo words or private expressions used in today's world, encompassing cinema, ballet, theater, advertising, print and visual media, workplaces, the internet, both in real and virtual environments, are employed in the Hadiths (sayings) of Prophet Muhammad. The research aims to reveal the didactic features of Hadiths related to privacy, the usage of implicit expressions in the social context through the lens of Arabic language, and their relevance to societal norms. While discussing these aspects, the concepts of Privacy, Etiquette, and Implication (Kinayah) are addressed, along with the literary connection of the subject, with particular selections from the hadiths of the Prophet Muhammad to illustrate the points. The art of Kinayah is examined to unveil the eloquence of expressions in the Hadiths, the principle of implicit communication based on veiling one thing with another, the didactic cleverness used in discussing privacy in social life, and how this style of communication may change or influence societal norms.

Anahtar Kelimeler

Privacy, Rhetoric, Implication (Kinayah), Hadith

Tabu Kelimelerin, Hz. Peygamber’in Kinâyeli Anlatımlarının Nezaketli İfadesi Kapsamında Belağat Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Araştırmamızın temeli insan anatomisini kullanan günümüz dünyasının sinema, bale, tiyatro, reklam, basılı ve görsel medya, işyerleri, internet ortamı gibi gerek gerçek ve gerekse sanal âlem ile ilgili ortamlarda kullanılan mahrem yada tabu ifadelerin, Hz. Peygamber’in Hadis-i Şeriflerinde nasıl kullanıldığını, Arap dili bağlamında kinayeli ifadelerin sosyal hayatta nasıl bir karşılık bulduğunu araştıracağız. Bu özelliği anlatırken mahremiyet, tehzîb ve kinâye kavramlarının yanı sıra konunun edebiyat ile ilgili bağlantısı ve özelde Hz. Peygamber’in kendisinden menkul hadisleri seçerek anlatmaya çalıştık. Kinaye sanatı, hadislerdeki belağat lafızlarının yüceliğini, bir şeyi bir şeyle örtme ilkesine dayanan örtük anlatımın, bunun sonucunda sosyal hayattaki mahremiyeti anlatırken kullanılan didaktik inceliğin ve bilgi transferinin sosyal hayatı ne kadar değiştireceğini ya da etkileyeceğini görmeğe çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, Belağat, Kinaye, Hadis

Kaynakça

• Abdinnur, Cebur, el-Mucemu’l-Edebiy. Beyrut: Dâru'l-İlmi lil-Melayîn, 1417/1979.
• Arabiyye, Heyfa, el-Kinâye fi’l-Belağati’l-Arabiyye Beyn’l-Nazariyye ve’l-Tatbik. Halep: Halep Üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1991. 193.
• Araz, Ramazan. “Hanefî Mezhebi Literatüründe Kinaye ve Mecaz İlişkisi”. Dicle İlahiyat Dergisi 13/2 (Ocak 2020), 246-264. https://isamveri.org/pdfdrg/D02042/2020_2/2020_2_ARAZ.pdf
• Askalânî, İbn Hacer, Fethu’l-Bârî. thk.Muhammed Fuad Abdülbaki ve Muhibbuddin el-Hatib. Beyrut: Daru’l-Marife, 1379/1960.
• Askerî, Hasen b. Abdillâh b. Sehl, Kitab es-Sinaʿatayn. thk. Ali el-Becavî ve Muhammed Ebu’l-Fadıl İbrahim. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1419/1998.
• Ateş, Avnullah Enes – Aydın, Abdullah. “Hadislerde Kinayeli Kullanım”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 8/1 (Mart 2019), 490-514. https://dergipark.org.tr/tr/pub/itobiad/issue/43055/515675
• Aynî, Bedreddin, Umdetü’l-Karî Şerhu Sahih el-Buḫârî. Kahire: İdaretü’l- Tibaʿa el-Muniriyye, ts..
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiʿu’s-Sahîh. thk.Muhammed Fuad Abdülbaki. Dımaşk: Daru’l-Feyha, 1420/1999.
• Câhiz, Amr b. Bahr b. Mahbûb, el-Beyân ve’t-Tebyîn. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1430/2009.
• Cürcanî, Abdülkahir, Delâʾilü’l-iʿCâz. thk. Muhammed Reşid Rıza. Beyrut: Daru’l-Hilal, 1407/1987.
• Demirkol, Murat. “Mahremiyet Algısının Oluşumunda İffet Erdeminin Rolü”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 2/195-204. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Dinçer, Ferit. “Kur’an’da Kinaye ve Ta’rîz Sanatının Kullanma Nedenleri”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/26 (Nisan 2021), 45-63. https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdirsosbilder/issue/66834/1045297
• Dindi, Emrah. “Kur’an’daki Mahremiyet İlkelerinin İslam Öncesi Cahiliye Kültürüyle Diyalektik İlişkisi”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 2/341-388. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Erdem, Hüsamettin. “Mahremiyet, İffet ve Hayâ İlişkisi”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 1/53-66. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Esen, Hüseyin. “Fıkıhta Ta’rîz ve Kinâye Kullanımı”. Marife Dergisi 6/1 (Mayıs 2006), 213-230. http://marife.org/tr/download/article-file/827042
• Fettahoğlu, Selahattin. “Mahrem, Na-Mahrem, İffetve Namus Kavramlarının Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Semantiği ve Kur'an'da Kullanılış Biçimleri”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 1/117-128. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Gürkan Nejdet. “Arap Eebiyatında Kinâye Sanatının Konumu”. SDÜİF Dergisi 8 (t.s.1998), 231-251. https://isamveri.org/pdfdrg/D01535/1998_5/1998_5_GURKANN.pdf
• Habenneke, Abdurrahman Hasan, el-Belagatü'l-Arabiyye Üsüsiha ve ulumiha ve Fununiha. Beyrut: Daru’l-Kalem, 1417/1996.
• Hamevî, Takıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Abdillâh b. Hicce, Hizânetü’l-Edeb ve Gāyetü’l-Ereb. thk. ʿİsâm Şaʿitu. Beyrut: Mektebetu’l-Hilal, 1407/1987.
• Hamevî, Yâkȗt b. Abdillâh, Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Daru’l-Fikir, ts.
• Hanbel, Ahmed, el- Müsned. Beyrut: Daru İhyai’t- Turasi’l-Arabiy, 1412/1991.
• ʿItır, Nurettin, İlmu’l-Hadis ve’l-Dirasatu’l-Edebiyye. Halep: Halep Üniversitesi, 1986.
• İbn Faris, Ahmed b. Faris b. Zekeriya, Makayisu’l-Luğa. thk. Abdüsselam Harun. Beyrut: Daru’l- Fikr, 1417/1979.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddin, Nihâyetü’n-Nazar fî Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser,thk. Mahmud el-Tanacî ve Tahir ez-Zavî. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabiy, 1383/1963.
• Kahraman, Hüseyin. “Hadislere Göre Cinsel Organa Dokunmanın (Messül’l-Ferc) Abdeste Etkisi”. UÜİF Dergisi 19/1 (Ocak 2010), 111-142. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143670
• Karaaslan, Nasuhi Ünal. “İBN HİCCE”. TDV İslam Ansiklopedisi Erişim 09 Temmuz 2023. https://m.islamansiklopedisi.org.tr/ibn-hicce
• Karakaya, Mehmet Murat. “Kur’ân-ı Kerim’de Edebî Sanatların Kullanımı: Teşbih, İsti’âre, Kinâye ve Mecaz”. Diyanet İlmî Dergi 55/2 (Hziran 2019), 229-257. https://dergipark.org.tr/tr/pub/did/issue/46869/587673
• Karî, Molla Ali, Mirkatü’l-Mefâtîh Şerh mişkatü’l- Masabîh. thk. Sıdki el-Attar. Beyrut: Daru’l-Fikir,1413/1992.
• Kastallânî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. İrşâdu's-Sârî li-şerhi Sahîhi'l-Buhârî. thk. Muhammed Abdülaziz el-Halidî. Beyrut:Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1441/2020.
• Kesgin, Hafsa. “Belâgat İlmindeki Mecâz-Kinâye Kavramlarının Fıkhî Hükümlere Etkisi”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 6/11 (Ekim 2016), 257-283. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yalovasosbil/issue/27310/286913
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid. thk. Halid el-Attar. Beyrut: Daru’l-Fikir, 1416/1995.
• Manzȗr, Cemaluddin Muhammed, Lisanu’l- Arab. Beyrut: Daru Sadır, ts.
• Maral, Cüneyt. “Taberi Tefsîri’nin Belâğî Yönü (Teşbih, Kinâye ve Mecâz)”. BÜİİF Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 9-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/buiif/issue/30982/335826
• Mazharî, Nasiruddin. “Afganistan’da Mahremiyet Algısınn Sosyal Yaşamda Yansımaları”, Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu, ed. Yavuz Ünal vd. 1/361-373. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Meydânî, Ahmed b. Muhammed, Mecmaʿu’l-Emsâl. thk. Muhammed Muhittin Abdülhamit. Beyrut: Daru’l- Marife, 1416/1995.
• Münkız, Üsâme b. Mürşid b. Alî b. Mukalled b. Nasr b. Münkız. el-Bediʿu fi Naki’ş-Şir. thk. Ahmed Bedevi ve Hamid Abdülmecit. Kahire: Matbatu’l-Belalî el-Halebî, 1379/1960.
• Müberred, Muhammed b. Yezîd. el-Kâmil fi’l-edeb. thk. Muhammed Ebu’l-Fadıl İbrahim. Kahire: Daru’l- Fikri’l- Arabiy, 1418/1997.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî. et-Teysîr bi-serhi'l-Câmiʿi's-sagīr. Rıyad: Mektebetü’l- İmami’ş-Şafiʿî, 1309/1988.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî. Feyżü’l-Ḳadîr Şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-Ṣaġīr. İskenderiyye: el-Mektebet’t-Ticariyye el-Kubra, 1356/1937.
• Mütenebbî, Ebü’t-Tayyib. Divanu Ebü’t-Tayyib el-Mütenebbî Bişerhi ebu’l-Beka el-Ukburî. thk. Mustafa el-Sakka vd. Beyrut:Daru’l-Marife, 1400/1980.
• Nemerî, İbn Abdilber, el-İstizkâr. thk. Salim Ata ve Muhammed Ali Mʿavvad. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• Nemerî, İbn Abdülber. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattaʾ mine’l-meʿânî ve’l-esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî ve Muhammed Abdulkebir el-Bekri. Fas: Vizaretü'l-Evkaf ve'ş-Şuuni'l-İslamiyye, 1387/1967.
• Nevevî, Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Minhâc fî şerḥi Ṣaḥîḥi Müslim b. el-Ḥaccâc. Beyrut:Dâru İhyâ’i-Türâsi’l-Arabiy, 1392/1972.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an Dilinde Örtük Anlatım: Kinâye ve Ta’rîz”. ÇÜİF Dergisi 3/2 (Bahar 2003), 213-234. https://isamveri.org/pdfdrg/D02498/2003_2/2003_2_OZTURKM2.pdf
• Seâlibî, Abdülmelik b. Muhammed. Fıkhü’l-Luga. thk. Mustafa el-Sakka vd. Beyrut: Daru’l- Fikri’l- Arabiy, ts.
• Sekkâkî, Ebû Ya‘kȗb. Miftâhu’l-ʿUlûm. thk. Abdülhamit el-Hindavî. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• Sürücü, İbrahim. “Kur'an'da Bazı Ayetler Çerçevesinde İsti’are ve Kinaye”. BEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Dergis 5/1 (Haziran 2016), 207-230. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/24348/258080
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed. el-Muʿcemü’l-kebîr. thk. Hamdi el-Selefî. Musul: Mektebetu’l-Ulȗm, 1403/1983.
• Temel, Ali Rıza. “ DÂVÛDÎ, Muhammed b. Ali”. TDV İslam Ansiklopedisi. Erişim 09 Temmuz 2023. https://m.islamansiklopedisi.org.tr/davudi-muhammed-b-ali
• Tuna, Üzeyir. “Kinaye Kavramının Kapsamı”. BÜİF Dergisi 4/8 (Aralık 2018), 23-35. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/611846
• Turan, M.Fatih. “Hanefilerin Kinayeli Sözlerle Yapılan Boşamaları Baîn Talâk Sayması Üzerine Bir Analiz”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi cs./27 (Nisan 2016), 421-442. https://isamveri.org/pdfdrg/D02533/2016_27/2016_27_TURANMF.pdf
• Turan, Yahya. “İletişim Araçlarının Mahremiyet Algısını Şekillendirmedeki Rolü”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 2/ 11-33. Ordu: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2015.
• Yasȗf, Ahmed. el-Suretü’l-Fenniyye fi el-Hadisi’n-Nebeviyyi’ş-Şerif. Dımaşk: Daru’l-Mektebi, 1427/2006.
• Yavuz, Galip. “Kinayeli Anlatımın Yorumsal Değeri”. CÜİF Dergisi 10/2 (Aralık 2006), 375-383. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuifd/issue/4297/255447
• Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed. Siyeru a‘Lâmi’n-Nübelâ .thk. Şuayb el-Araut vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1414/1993.