Teaching Sexual Abuse Prevention Skills to Individuals with Intellectual Disabilities

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 71 - 92, 01.03.2024

Meryem Uçar Rasmussen İlknur Çifci Tekinarslan

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1073974

Öz

Introduction: When individuals are not aware of the nature and scope of behaviors related to sexual abuse, they may face the risk of abuse. Individuals with intellectual disabilities may also experience abuse, just like other individuals. Raising awareness through education is the most important measure to prevent sexual abuse. The skills individuals use to prevent sexual abuse are very important and functional especially for individuals with special needs so that they can spend their lives independently and safely.
Method: This study aimed to examine the effectiveness of the curriculum developed in line with the cognitive process approach in helping people with intellectual disabilities to acquire the skill of sexual abuse prevention. The study was designed with the multiple probe model across participants, one of the single-subject research methods, and baseline, instruction, probe, and generalization phases were used. Three 12–14-year-old female students with intellectual disability were included in the study. An instructional program based on the social decoding, social decision making/deciding, social performance, and social evaluation stages of the cognitive process approach was prepared to teach the target skill to the participants. The program made use of stories about sexual abuse situations and how to avoid these situations, as well as pictures depicting these stories. Participants were taught three prevention skills to avoid sexual abuse: "saying no", "getting out of the environment", and "telling what occurred to someone they trusted”.
Findings: At the end of the study, it was concluded that the developed instructional program was effective in helping three female students in acquiring the sexual abuse prevention skills. This effect can be explained both by the increase in the data collected during the teaching process and by the fact that the probe data collected at the end of the instruction were higher than the probe data collected before the instruction.
Discussion: The findings obtained from the research were discussed in the light of the studies in the literature and suggestions were made for further studies.

Anahtar Kelimeler

Sexual abuse, sexual abuse prevention skills, cognitive process approach, safety skills, intellectual disability and sexual abuse

Zihin Yetersizliği Olan Bireylere Cinsel İstismarı Önleme Becerisinin Kazandırılması

Öz

Giriş: Bireyler cinsel istismar kapsamında yer alan davranışların farkında olmadıklarında istismar riskiyle karşı karşıya kalabilmektedirler. Zihin yetersizliği olan bireyler de diğer bireyler gibi bu riski yaşayabilirler. Cinsel istismarı önlemenin en önemli yolu eğitimle bilinçlenmektir. Cinsel istismarı önleme becerisi özel gereksinimli bireylerin yaşamlarını bağımsız ve güvenli geçirmelerinde oldukça önemli ve işlevsel bir beceridir.
Yöntem: Bu nedenle bu araştırmanın amacı; bilişsel süreç yaklaşımına dayalı olarak hazırlanan öğretim programının zihin yetersizliği olan bireylere cinsel istismarı önleme becerisini kazandırmadaki etkililiğini incelemektir. Araştırma tek-denekli araştırma yöntemlerinden denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeline göre desenlenmiş ve başlama, öğretim, yoklama ve genelleme evreleri düzenlenmiştir. Zihin yetersizliği bulunan 12-14 yaş aralığındaki üç kız öğrenci araştırmaya dâhil edilmiştir. Katılımcılara hedef beceriyi kazandırmak amacıyla bilişsel süreç yaklaşımının sosyal kodlama, sosyal karar verme, sosyal performans, sosyal değerlendirme aşamaları temel alınarak bir öğretim programı hazırlanmıştır. Programda cinsel istismar durumlarını ve bu durumdan nasıl kaçınmaları gerektiğini anlatan öyküler ve bu öyküleri betimleyen resimlerden yararlanılmıştır. Katılımcılara cinsel istismarı önleyebilmeleri için “hayır” demek, “ortamdan uzaklaşmak” ve “güvendiği birine durumu anlatmak” olmak üzere üç korunma becerisi öğretilmiştir.
Bulgular: Araştırma sonunda, hazırlanan öğretim programının üç kız öğrenciye cinsel istismarı önleme becerisinin kazandırılmasında etkili olduğu görülmüştür. Bu etki hem öğretim sürecinde toplanan verilerde artışın gözlenmesiyle hem de öğretim sonunda alınan yoklama verilerinin, öğretim öncesi toplanan yoklama verilerinden daha yüksek olmasıyla açıklanabilmektedir.
Tartışma: Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazındaki çalışmalar ışığında tartışılarak ileri çalışmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cinsel istismar, cinsel istismarı önleme becerisi, bilişsel süreç yaklaşımı, güvenlik becerileri, zihin yetersizliği ve cinsel istismar

Kaynakça

• Altınok, B. (2010, 16-18 Eylül). Zihinsel engelli gençler için cinsel eğitim uygulaması hakkında vaka çalışması [Case study on the practice of sexual education for mentally retarded youth] [(Sözlü Bildiri]. 19.Eğitim Bilimleri Kurultayı. Kıbrıs.
• Akmanoğlu, N. (2008). Otistik çocuklara kötü niyetli yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden kaçınmayı öğretme [Can children with autism learn to protect themselves from the lures of strangers?] (Tez Numarası: 229238) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aktepe, E. (2009). Çocukluk çağı cinsel istismarı [Childhood sexual abuse]. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,1, 95-119.
• Baker, C. K., Naai, R., Mitchell, J., & Trecker, C. (2013). Increasing knowledge of sexual abuse: A study with elementary school children in Hawai`i. Research on Social Work Practice, 23(2), 167-178. https://doi.org/10.1177/1049731512468796
• Baxley, D. & Zendell, A. (2005). Exuality education for children and adolescents with developmental disabilities. Florida Developmental Disabilies Council, Inc. First Edition.
• Blunberg, E. J., Chadwick, M. W., Fogarty M. W., Speth, T. W., & Chadwick, D. L. (1991). The touch discrimination component of sexual abuse prevention training. J. Interpers Violence, 6(1), 12-28. https://doi.org/10.1177/088626091006001002
• Bulut, S., & Karaman, H. B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı [Sexual, physical and emotional abuse of ındividuals with disabilities]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 277-301. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.382961
• Chen, J. Q., Han, P., & Dunne, M. P. (2004). Child sexual abuse: A study among 892 female students of a medical school. Zhonghua Er Ke Za Zhi. 42(1), 39-43. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2006.12.013
• Chodan, W., Hasler, F., & Reis, O. (2014). Sexual abuse prevention programs for individuals with mental retardation. Prax Kinderpsychol Kinderpsychiatr, 63(2), 82-98.
• Collet-Kilinberg, L., & Chadsey-Rush, J. (1991). Using A cognitive-process approach to teach social skills. Education and Training in Mental Retardation, 26(3), 258-270.
• Conte, J. R., Rosen, C., Saperstein, L., & Shermack, R. (1985). An evaluation of a program to prevent the sexual victimization of young children. Child Abuse Negl. 9(3), 319-328. https://doi.org/10.1016/0145-2134(85)90027-4
• Couwenhoven, T. (2007). Teaching children with down syndrome about their bodies, boundaries, and sexuality: A guide for parents and professionals. Woodbine House Inc.,
• Çakmak, S., & Çakmak, S. (2013). Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklarda cinsel eğitim uygulamaları [Sexual education practices in children who need special education]. Vize Yayıncılık.
• Çeçen, A. R. (2007). Çocuk cinsel istismarı: sıklığı, etkileri ve okul temelli önleme yolları [Child sexual abuse: prevalence, effects and school based prevention]. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 4(1).
• Çelik, Ö., & İpçi, K. (2020). Zihinsel yetersizliği olan bireylere yönelik cinsel istismar: Ulusal haber ajanslarına yansıyan olgular üzerinden bir inceleme [Investigating the sexual abuse towards ındividuals with mental disability through cases that are reflected in national wire services]. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 737-753. doi: 10.14689/issn.2148-624.1.8c.2s.14m
• Çifci, İ. (2001). Zihinsel engelli bireyler için hazırlanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğinin incelenmesi [The effectiveness of social skills training program based on cognitive process approach for mentally retarded individuals] (Tez Numarası: 100100) [Yayımlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çifci, İ., & Sucuoğlu, B. (2003). Sosyal beceri öğretimi [Teaching social skills]. Kök Yayıncılık.
• Çifci, İ., & Sucuoğlu, B. (2010). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi [Teaching social skills with cognitive process approach]. Kök Yayıncılık.
• Çorbacı-Serin, G. E., Girli, A., & Yıldırım-Doğru, S. S. (2012, 11-12 Ekim). Zihinsel engelli bireylerle çalışan öğretmenlerin cinsel eğitime ilişkin tutumlarına yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. [Sözlü Bildiri]. 22.Özel Eğitim Kongresi Özel Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye.
• Dağseven-Emecen, D. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere sosyal becerilerin kazandırılmasında doğrudan öğretim ve bilişsel süreç yaklaşımları ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması [The comparison of effectiveness and efficiency of direct instruction and problem solving approachs in teaching of social skills for children with mental retardation] (Tez Numarası: 219032) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Daro, D.A. (1994). Prevention of child sexual abuse. Future Child. 4(2), 198-223. https://doi.org/10.2307/1602531
• Davis, K. M., & Gidyez, C. A. (2001). Review: School based child sexual abuse prevention programs are effective for improving prevention skills and knowledge. Evidence Based Mental Health, 2, 12-14.
• Eratay, E. (2000). Zihin engelli çocukların aileleri tarafından fiziksel ihmal ve istismarı ile buna bağlı olarak ortaya çıkan davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Bolu İli Örneği) [The Examination of relationship between physical abuse and neglect of mentally retarded children by their families and their behaviour problems accordingly (A sample study for Bolu)] (Tez Numarası: 98707) [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Foxx, R. M., & Faw, G. D. (1992). An 8-year follow-up of three social skills training studies. Mental Retardation, 30(2), 63–66.
• Foxx, R. M., McMorrow, M. J., Storey, K., & Rogers, B. N. (1984). Teaching social/sexual skills to mentally retarded adults. American Journal of Mental Deficiency, 89(1), 9–15.
• Gibson, L. E., & Leitenberg, H. (2000). Child sexual abuse prevention programs: do they decrease the occurrence of child sexual abuse? Child Abuse Negl. 24(9), 1115-1125. https://doi.org/10.1016/s0145-2134(00)00179-4
• Girli, A., & Atasoy, S. (2010). Otizm tanılı kaynaştırma öğrencilerine uygulanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğinin incelenmesi [Examining the effectiveness of social skills training program based on cognitive process approach among inclusion student with autism]. İlköğretim Online, 9(3), 990-1006.
• Hall, J. E., & Morris, H. L. (1976). Sexual knowledge and attitudes of institutionalized and non-institutionalized retarded adolescents. American Journal of Mental Deficiency, 80(4), 382-387.
• Haseltine, B., & Miltenberger, R. G. (1990). Teaching self-protection skills to persons with mental retardation. American Journal on Mental Retardation, 95(2), 188–197.
• Jones, L., Bellis, M. A., Wood, S., Hughes, K., McCoy, E., Eckley, L., Bates, G., Mikton, C., Shakespeare, T., & Officer, A. (2012) Prevalence and risk of violence against children with disabilities: A systematic review and meta-analysis of observational studies. The Lancet, 380(9845), 899-907. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)60692-8
• Küçük, S. (2012). Hafif zihinsel engelli çocuklar ve ebeveynlerinde cinsel istismardan korunma konusunda farkındalık yaratma [Awareness raising about protection from sexual abuse in mild mental disabled children and their parents] (Tez Numarası: 331361) [Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Lalor, K., & McElvaney, R. (2010). Child sexual abuse, links to later sexual exploitation/high-risk sexual behavior, and prevention/treatment programs. Violence Abuse. 11(4), 159-77. https://doi.org/10.1177/1524838010378299
• Lee, Y. K., & Tang, C. S. (1998). Evaluation of a sexual abuse prevention program for female chinese adolescents with mild mental retardation. Am J Ment Retard. 103(2), 105-116 https://doi.org/10.1352/0895-8017(1998)103<0105:EOASAP>2.0.CO;2
• Ludlow, B. L. (1991). Contemporary issues in sexuality and mental retardation. Advances in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 4, 1–26.
• Lumley, V. A., & Miltenberger, R. G. (1997). Sexual abuse prevention for persons with mental retardation. American Journal of Mental Retardation, 101(5), 459-472.
• Lund, E. M., & Vaughn-Jensen, J. (2012). Victimisation of children with disabilities. The Lancet, 380(9845), 867-869. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)61071-X
• Mandan-Sürücü, S. (2009).11–17 Yaş orta düzeyde zihin engelli kız ergenlerin temel cinsel bilgi ve cinsel istismarı algılamalarının belirlenmesi [The determination of the basic sexual knowledge and the perception of sexual abuse of the adolescent girls ages between 11-17 with moderate mental retarded] (Tez Numarası: 250806) [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Maclnytre, D., & Carr, A. (1999). Evaluation of the effectiveness of the stay safe primary prevention programme for child sexual abuse. Child Abuse Negl. 23(12), 1307-1325. https://doi.org/10.1016/s0145-2134(99)00092-7
• Martin, E. K., & Silverstone, P.H. (2013). How much child sexual abuse is "below the surface," and can we help adults ıdentify it early? Front Psychiatry. 4,58. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2013.00058
• McCabe, M. P. (1993). Sex education programs for people with mental retardation. Ment Retard. 31(6), 377-87. PMID: 8152383.
• McDermott, S., Martin, M., Weinrich, M., & Kelly, M. (1999). Program evaluation of a sex education curriculum for women with mental retardation. Res Dev Disabil. 20(2), 93-106. https://doi.org/10.1016/s0891-4222(98)00035-3
• Mize, J., & Ladd, G. W. (1990). A cognitive-social learning approach to social skill training with low-status preschool children. Developmental Psychology, 26(3), 388–397. https://doi.org/10.1037/0012-1649.26.3.388
• Ovayolu, N., Uçan, Ö., & Serindağ, S. (2007). Çocuklarda cinsel istismar ve etkileri [Child secsual abuse and effects]. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(4), 13-22.
• O’Reilly, M. F. & Chadsey-Rusch, J. (1992). Teaching a social skills problem-solving approach to workers with mental retardation: An analysis of generalization. Education & Training in Mental Retardation, 27(4), 324-334.
• O’reilly, M. F., Lancioni, G., Gardiner, M., Tiernan, R., & Lacy, C. (2002). Using a problem-solving approach to teach classroom skills to student with moderate ıntellectual disabilities within regular classroom settings. International Journal of Disability, Development and Education, 49(1), 95-104. https://doi.org/10.1080/10349120120115352
• Özbey, F. (2017). Özel eğitim öğretmenliği bölümü öğrencilerinin çocukların cinsel istismardan korunmasına yönelik bilgi ve farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Çocuk Hakları Kongresi (Crc) 5-7 Ekim, Düzce.
• Park, H. S., & Ross, R. G. (1989). A problem-solving approach to social skills training in employment settings with mentally retarded youth. Journal of Applied Behavior Analysis, 22(4), 373-380. https://doi.org/10.1901/jaba.1989.22-373
• Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 1 tanımlar [Child abuse in all dimensions 1Defines]. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 2 önleme ve rehabilitasyon [Child abuse in all dimensions 2 Prevention and rehabilitation]. Seçkin Yayıncılık.
• Stalker, K., & McArthur, K. (2012) Child abuse, child protection and disabled children: A review of recent research. Child Abuse Review, 21(1), 24–40. https://doi.org/10.1002/car.1154
• Sobsey, D. (1994). Sexual abuse of individuals with intellectual disability. In K. Craft (Ed.), Practice issues in sexuality and learning disabilities (pp. 93–115). Routledge.
• Tang, C. S., & Lee, Y. K. (1999). Knowledge on sexual abuse and self-protection skills: a study on female chinese adolescents with mild mental retardation. Child Abuse Negl. 23(3), 269-79. https://doi,org/10.1016/s0145-2134(98)00124-0
• Tharinger, D., Horton, C.B., & Millea, S. (1990). Sexual abuse and exploitation of children and adults with mental retardation and other handicaps. Child Abuse Negl. 14(3), 301-12. https://doi,org/10.1016/0145-2134(90)90002-b.
• Topçu, S. (2009). Cinsel istismar [Sexsual Abuse]. Phoenix
• Vuran, S. (2013). Sosyal yeterliklerin geliştirilmesi [İmproving Social Competences]. Vize Yayıncılık.
• Yalçın, N. (2011). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Çözüm Önerileri. (Yüksek lisans projesi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Watson, J. D. (1984). Talking about the best kept secret: Sexual abuse and children with disabilities. The Exceptional Parent, 14(6), 15–20.
• Watson, B. & Halford, W.K. (2010). Classes of childhood sexual abuse and women's adult couple relationships. Violence Vict., 25(4), 518-535. doi: 10.1891/0886-6708.25.4.518
• Warzak, W. J. & Page, T. J. (1990). Teaching refusal skills to sexually active adolescents. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 21(2), 133-139. doi: 10.1016/0005-7916(90)90018-g
• Wurtele, S. K. (1990). Teaching personal safety skills to 4-year-old children: A behavioral approach. Behavior Therapy, 21(1), 25–32. ttps://doi.org/10.1016/S0005-7894(05)80186-8
• Wurtele, S.K., ve Kast, L. C. & Melzer, A.M. (1992). Sexsual abuse prevention education for young children: A comparison of teachers and parents as instructors. Child Abuse Negl. 16(6):865-876. https://doi.org/10.1016/0145-2134(92)90088-9
• Zwi, K.J., Woolfenden, S.R., Wheeler, D.M., O'brien, T.A., Tait, P. & Williams, KW. (2007). School-based education programmes for the prevention of child sexual abuse. Cochrane Database Syst Rev. 18;(3):CD004380. https://doi.org/10.1002/14651858.CD004380.pub2