Türkçeye Anlam Kayması İle Geçmiş Arapça Kelimelerin Arapça Öğretimindeki Yeri Üzerine Bir Uygulama Araştırması

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 768 - 789, 31.12.2023

Fatih Yener

https://doi.org/10.17859/pauifd.1336632

Öz

Dil canlı bir organizma olarak tanımlanır. Kendi içerisinde sürekli değişen ve gelişen diller aynı zamanda birbirlerini etkiler ve etkilenirler. Bu etkileşim fonetik, morfolojik, sentaktik, semantik ve stilistik gibi dilin bütün düzeylerinde gerçekleşebilir. Etkileşime dair izler etkileşim biçimine göre bu düzeylerin bazılarında diğerlerinden daha fazla gözlemlenebilir. Diller arasındaki etkileşimin en yoğun olarak görüldüğü yer kelimelerdir. Arapçanın Türkçe üzerindeki etkisinin de ağırlıklı olarak kelime düzeyinde olduğu görülmektedir. Uzun bir ortak tarihi geçmişe dayalı kültürel bağların güçlülüğü nedeniyle Türkçede Arapça asıllı çok sayıda kelime bulunmaktadır. Bu durum Türk öğrencilere Arapça öğretiminde bir avantaja dönüştürülebilir. Ne var ki; bu kelimelerin kimi Arapçadakiyle aynı anlamda kullanılırken kimilerinin çeşitli anlamsal değişikliklere uğradığı gözlemlenmektedir. Bu durum zaman zaman öğrencilerde kafa karışıklığına sebep olabilmektedir. Öğrencinin zihninde anlam karmaşasına yol açan bu durum ilgili kelimelerin dilimize farklı bir anlamda yerleşmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, ülkemizde Arapça eğitiminde üniversiteler tarafından yaygın olarak kullanılan Silsiletu’l-Lisan serisinin kelime dağarcığı dikkate alınarak Türkçeye anlam kayması ile geçmiş ve dilimize yerleşmiş olan kimi kelimelerin anlamlandırılmasında karşılaşılan probleme dikkat çekilerek söz konusu kelimelerin her iki dildeki kullanımı ele alınacaktır. Böylece Yabancı dil öğrenimi ile çeviride olumsuz aktarım ve yalancı eşdeğerlik olarak tanımlanan ve Türk öğrencilerin Arapça öğreniminde karşılaştıkları bir zorluğu, aynı zamanda Arapçadan Türkçeye çeviride karşılaşılan önemli sorunlardan birini teşkil eden anlam değişimi sorununa dikkat çekilerek konuyla ilgili çözüm önerileri sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Diller arası etkileşim, Yabancı dil öğrenimi, yalancı eşdeğerlik, olumsuz aktarım, Anlam değişimi.

An Applıcatıon Research On The Place Of Prevıous Arabıc Words In Arabıc Teachıng Wıth The Shıft Of Meanıng To Turkısh

Öz

Language is defined as a living organism. Languages that are constantly changing and developing in themselves also affect and are affected by each other. This interaction can occur at all levels of language, such as phonetic, morphological, syntactic, semantic, and stylistic. Traces of interaction can be observed at some of these levels more than others, depending on the type of interaction. The place where the interaction between languages is observed most intensely is words. It is seen that the effect of Arabic on Turkish is mainly at the word level. Due to the strength of cultural ties based on a long common history, there are many words of Arabic origin in Turkish. This situation can be turned into an advantage in teaching Arabic to Turkish students. So what; It is observed that while some of these words are used in the same sense as in Arabic, some of them have undergone various semantic changes. This can sometimes cause confusion in students. This situation, which causes confusion in the mind of the student, is due to the use of related words in our language in a different sense. In this study, the use of some words that have undergone a semantic shift in Turkish will be discussed in both languages, taking into account the vocabulary of the Silsiletu'l-Lisan series, which is widely used by universities in Arabic education in our country. Thus, solutions will be offered by drawing attention to the problem of meaning change, which is defined as negative transfer and false equivalence in foreign language learning and translation, and which is one of the important problems encountered in translation from Arabic to Turkish, which is a difficulty that Turkish students encounter in learning Arabic.

Anahtar Kelimeler

Language interaction, Foreign language learning, False equivalence, Negative transference, Change of meaning.

Kaynakça

• Abazaoğlu, Muhammed. Arapça ve Türkçede Bulunan Lafızca Müşterek, Anlamca Farklı Kelimeler. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Abdul Qader, Malek Hassan Mahmoud, التطوّر الدلالي في الألفاظ العربية الواردة في كتاب سلسلة اللسان” [Silsiletu’l-Lisân Kitabında Geçen Arapça Kelimelerde Anlam Değişmesi]”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi- 19/2 (December 2020), 823-851.
• Abu Hannoud, S. “Türkçe Sözlük’te Arapça Kelimelerle Kurulan Birleşik Sözlerin Tasnifi”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, (2021), 786-801.
• Akar, Ali. “Türkçe-Arapça Arasındaki Sözcük İlişkileri”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 8 (2010), 9-16.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim I-III. III Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1982.
• Aldyap, Ahmet. Türklerde Arapça öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Aydın, Atik. “İlahiyat Fakültesi Lisans Öğrencilerinin Arapça Eğitimi Hakkındaki Görüşleri”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/1 (2020), 33-57.
• Doğan Aksan. Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yaqyınevi, 1999.
• Doğan, Candemir. “Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretiminde Öğrenim Öğretim Konusu ve Aracı Olan Dil Orijinli Sorunlar ve Çözüm Yolları”. EKEV Akademi dergisi II/3 (2000), 147-168.
• Doğan, Yusuf - Aydın, Tahirhan. “Türkiye’de Arapça Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2013), 33-51.
• Enis, İbrâhim. Delaletü’l-elfaz. Kahire: Mektebetu Ancilu el-Mısriyye, 5. Basım, 1984.
• İşler, Emrullah. Türkçede Anlam Kaymasına Uğrayan Arapça Kelime ve Kelime Grupları. İstanbul, 1997.
• Johanson, Lars. Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. çev. Nurettin Demir. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Kılıç, Ramazan. “Arapçadan Türkçeye Ödünçlenen Kelimelerin Arapça Kelimeleri Anlayıp Ezberlemede Etkisi”. dergİabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi) 7/13 (2019), 305-336.
• Ömer, Ahmed Muhtâr. İlmü’d-delale. Kahire : Âlemü’l-Kütüb, 5. Basım, 1998.
• Özaydın, Abdülkerim. “Türk (Türkler’in İslâmiyet’i Kabulü)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/474-480. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Özçakmak, Hüseyin. “Arapça Kökenli Sözcüklerin Türkçe Öğrenmeye Etkisine Dair Öğrenci Görüşleri”. Turkish Studies Language and Literature 14/3 (ts.), 1479-1495.
• Suçin, M. Hakkı. Öteki Dilde Var Olmak. İstanbul: Multılingual, 2007.
• el-Mu’cemü’l-vasit. İstanbul : el-Mektebetü’l-İslâmiyye. Erişim 06 Eylül 2022. http://ktp2.isam.org.tr/detayzt.php?navdil=tr&idno=115088&tarama=%C4%B0brahim+enis
• Yaqoob, Luay Hatem. “Diller Arası Etkileşim: Arapça ve Türkçe Örneği”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 51 (Autumn-2021), 296-310.