Bazı Değişkenler Açısından Affetme Eğiliminin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 529 - 550, 31.12.2023

Abdullah Dağcı

https://doi.org/10.17859/pauifd.1363674

Öz

Araştırmanın amacı, affetme eğilimini bazı değişkenler (cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik durum, öğrenim görülen fakülte, öznel dindarlık algısı, aile dindarlık algısı, dini inancının hayatına etkisi, beş vakit namaz kılma sıklığı ve toplumun affetme eğilimi algısı) açısından incelemektir. 453 katılımcıdan “affedicilik ölçeği” ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre bütün değişkenler açısından grupların affetme puanlarının farklılaştığı tespit edilmiştir. Buna göre erkekler, kadınlardan daha affedicidir ve affetme eğilimi en yüksek olan yaş grubu “24 yaş ve üstü” olan gruptur. Sosyo-ekonomik olarak kendilerini yüksek düzeyde algılayanların affetme eğilimi en yüksektir. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin affetme eğilimleri, diğer fakültelerdeki öğrencilere göre daha düşüktür. Kendisini orta düzeyde dindar olarak algılayanlar, diğerlerine göre daha affedicidir. Ailesini orta düzeyde dindar algılayanlar, diğerlerine göre daha affedicidir. Dini inancının hayatına etkisinin düşük olduğunu belirtenler, diğerlerine göre daha az affedicidir. Beş vakit namazını “genellikle” kıldığını belirtenlerin affetme eğilimi, diğerlerine göre daha yüksektir. Toplumun affediciliğini orta düzeyde algılayanların affetme eğilimi, diğerlerine göre en yüksektir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Affetme, Dindarlık, Beş Vakit Namaz, Toplumun Affetme Eğilimi

Investigation on Forgiveness Tendency in Terms of Some Variables

Öz

The aim of the study is to examine the forgiveness tendency in terms of some variables (gender, age, socio-economic status, faculty, perception of subjective religiosity, perception of family religiosity, religious belief’s effect on life, frequency of performing five-time prayers and the perception of society's tendency to forgive). Data was collected from 453 participants with the “forgiveness scale”. According to the results of the research, it was determined that the forgiveness scores of all groups differed in terms of all variables. Males are more forgiving than females, and the age group with the highest tendency to forgive is “24 years and above” group. Those who perceive themselves to be at a high socio-economic level have the highest tendency to forgive. Theology faculty students’ tendency to forgive is lower than students in other faculties. Those who perceive themselves as moderately religious are more forgiving than others, and those who perceive their families as moderately religious are more forgiving than others. Those who state that their religious belief has a low impact on their lives are less forgiving than others. Those who say that they ‘usually’ perform the five-time prayers have a higher tendency to forgive than others. Those who perceive society's forgiveness at a medium level have the highest tendency to forgive.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Forgiving, Religiosity, Five-time Prayers, Tendency of Society to Forgive

Kaynakça

• Alpay, Aslı. Yakın İlişkilerde Bağışlama: Bağışlamanın; Bağlanma, Benlik Saygısı, Empati ve Kıskançlık Değişkenleri Yönünden İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Asıcı, Esra. Öğretmen Adaylarının Affetme Özelliklerinin Öz-Duyarlık ve Benlik Saygısı Açısından İncelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Avery, Christi Marie. The Relationship Between Self-Forgiveness and Health: Mediating Variables and Implications for Well-Being. University of Hartford Graduate Institute of Professional Psychology, Doctoral Dissertation, 2008.
• Ayten, Ali. “Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2009), 111-128.
• Ayten, Ali - Ferhan, Hamza. “Forgiveness, Religiousness, and Life Satisfaction: An Empirical Study on Turkish and Jordanian University Students”. Spiritual Psychology and Counseling 1/1 (2016), 79-84.
• Ayten, Ali – Tura, Haitce. “Affetme ve Dindarlık, Hayat Memnuniyetini Nasıl Destekler?”. İslami İlimler Dergisi 12/3 (2017), 27-54.
• Batık, Meryem V. – Bingöl, Tuğba Y.– Kodaz, Aynur F.– Hoşoğlu, Rumeysa. “Forgiveness and Subjective Happiness of University Students”. International Journal of Higher Education 6/6 (2017), 149-152.
• Bayın, Ümit. Ergenlerde Affetme ve Algılanan Sosyal Destek. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Bugay, Aslı – Demir, Ayhan. “A Turkish Version of Heartland Forgiveness Scale”. Procedia-Social and Behavioral Sciences 5 (2010), 1927-1931.
• Canatan, Ayşe – Sarıçam, Hakan– Biçer, Baykal. “Affediciliğin yaşamda anlam üzerindeki etkisi”. Felsefe, Eğitim ve Bilim Tarihi Sempozyumu (12-14 Kasım 2015, Muğla).
• Çınar, Mehmet. "Maneviyat ile Saldırganlık Arasındaki İlişkide Merhamet ve Affediciliğin Aracı Rolü". İlahiyat Tetkikleri Dergisi /58 (2022), 105-115 .
• Dağcı, Abdullah. Huzurevi Yaşlılarının Manevi Gereksinimlerinin Belirlenmesi ve Değer Odaklı Manevi Bakım Programının Umut, Psikolojik İyi Oluş ve Tanrı Algısı Düzeyleri Üzerindeki Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Davis, Don E.– Worthington, Everett L. et al. “Research on Religion/Spirituality and Forgiveness: A Meta-Analytic Review”. Psychology of Religion and Spirituality 5/4 (2013), 233-241.
• Fox, Adam – Thomas, Trang. “Impact of Religious Affiliation and Religiosity on Forgiveness”. Australian Psychologist 43/3 (2008), 175-185.
• Girard, Michèle– Mullet, Etienne. “Forgiveness in Adolescents, Young, Middle-Aged, and Older Adults”. Journal of Adult Development, 4 (1997), 209-220.
• Gök, Hülya. Düzenli Namaz Kılanlarla Kılmayanların Affetme, Alçak Gönüllülük, Ruh Sağlığı ve Tinsel Deneyim Düzeylerinin Karşılaştırılması. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Güloğlu, Berna – Karaırmak, Özlem – Emiral, Ekin “Çocukluk Çağı Travmalarının Tinsellik ve Affetme Üzerindeki Rolü”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 17/4 (2016), 309-316.
• Holbrook, Mark I. – White, Melinda H. – Hutt, Michelle J. “The Vengeance Scale: Comparison of Groups and an Assessment Of External Validity”. Psychological Reports 77/1, (1995), 224-226.
• İşcan, Hilal. Psikolojik İyi Oluş Özelliklerinin Yordayıcısı Olarak Affetme ve Dini Başa Çıkma İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Kimter, Nurten. “Namaz ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”. EKEV Akademi Dergisi 68 (2016), 299-332.
• Korkmaz, Sezai. “Ölçülülük ve Aşkınlık Erdemi: Affetme, Alçakgönüllülük ve Dindarlık İlişkisi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 20/1 (2020), 240-252.
• Küçüker, Deniz. Affetme, Affetmeme, Bilişsel Esneklik, Duygu Düzenleme ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Lawler-Row, Kathleen A.– Piferi, Rachel L. “The Forgiving Personality: Describing A Life Well Lived?” Personality and Individual Differences 41/6 (2006), 1009-1020.
• Lawler-Row, Kathleen A. – Younger, Jarred W. – Piferi, Rachel L. et al.. “A Change of Heart: Cardiovascular Correlates of Forgiveness in Response to Interpersonal Conflict”. Journal of behavioral medicine 26 (2003), 373-393.
• Maltby, John - Macaskill, Ann – Lize Day. “Failure to Forgive Self And Others: A Replication and Extension of The Relationship Between Forgiveness, Personality, Social Desirability and General Health”. Personality and Individual Differences, 30/5 (2001), 881-885.
• McCullough, Michael E. – Bellah, C. Garth et al. “Vengefulness: Relationships With Forgiveness, Rumination, Well-Being, and The Big Five”. Personality and Social Psychology Bulletin 27/5 (2001), 601-610.
• Oral, Tuncay. Üniversite Öğrencilerinin Affetme Düzeylerinin Öz-Anlayış, Kişilerarası Hataya İlişkin Ruminasyon ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Rijavec, Majda– Jurčec, Landa– Mijočević, Ivana. “Gender Differences in The Relationship Between Forgiveness and Depression/Happiness”. Psihologijske Teme 19/1 (2010), 189-202.
• Sarıçam, Hakan– Akın Ahmet. “Affedicilik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. HAYEF Journal of Education 10/1 (2013), 37-46.
• Satıcı, Seydi Ahmet. Üniversite Öğrencilerinin Affetme, İntikam, Sosyal Bağlılık ve Öznel İyi Oluşları: Farklı Yapısal Modellerin Denenmesi Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Sayın, Mine. Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayış, Kendini Affetme ve Başa Çıkma Stratejileri Arasındaki Ilişkiler Örüntüsü: Bir Yol Analizi Çalışması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Sezgin, Esin – Yağcı, Filiz - Doğan, Duygu A. “Üniversite Öğrencilerinin Empati Becerileri, Affetme Eğilimleri ve Aile Bütünlük Duygusu Arasındaki Ilişkinin Incelenmesi”. Toplum ve Sosyal Hizmet 32/4 (2021), 1305-1324;
• Şahin, Meryem. Affedicilik ile Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Şentepe, Ayşe. Ruh Sağlığı Belirtilerinin Yordayıcısı Olarak Affetme ve Dindarlık İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Thompson, Laura Yamhure – Snyder, Charles R.– Hoffman, Lesa et al. “Dispositional Forgiveness of Self, Others, and Situations”. Journal of Personality 73/2 (2005), 313-360.
• Toussaint, Loren L. et al. “Forgiveness and Health: Age Differences in a US Probability Sample”. Journal of Adult Development 8 (2001), 249-257.
• Tura, Hatice. Dindarlık Affetme ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Walker, Donald F.– Gorsuch, Richard L. “Forgiveness Within the Big Five Personality Model”, Personality and Individual Differences 32/7 (2002), 1127-1137.
• Yıldırım, Asiye Bağlanma Stilleri İle Bağışlama Arasındaki İlişkide Sorumluluk Yüklemelerinin Aracı Rolü. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Yıldız, Hatice V. Genç Yetişkinlerde Kişilerarası İlişkiler ile Bilişsel Çarpıtmalar Arasında Affetmenin Aracı Rolü. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Ysseldyk, Renate – Matheson, Kiberly – Anisman, Hymie. “Rumination: Bridging a Gap Between Forgivingness, Vengefulness, and Psychological Health”. Personality and Individual Differences, 42/8 (2007), 1573-1584.