CROCE’NİN ESTETİĞİ BAĞLAMINDA ŞEREF BİGALI’NIN RESİMLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Sayı: 61, 311 - 324, 22.03.2024

Seda Ağırbaş

https://doi.org/10.30794/pausbed.1322571

Öz

Sanatsal sezgi görüşüyle felsefe alanında farklı bir görüş ortaya koyan Benedetto Croce, sanatçının sezgi yoluyla bir imge veya bir resim ürettiğini ifade eder. Bu bağlamda doğanın ve nesnenin içindeki gizli anlamı resim sanatıyla aktaran Şeref Bigalı da eserlerinde çizgi ve renkleri sade bir derinlik içinde görselleştirip kavramsallaştırmayı sezgisel olarak anlamlandırır. Bigalı bunun salt akılla çözülebilecek bir olgu olmadığını daha çok seziş olduğunu söyler. Sanatçı yeteneğinin de çalışmayla pekiştirilip sezgi ve kavrama yetisiyle bütünleştirildiğinde derinlikli eserlerin ortaya çıktığını dile getirir (Gezgin, 2006: 21-22)
“Sanat, doğa, insan”, varlığımızın anlamı, her dönem sorguladığımız ve sorgulamaya devam edeceğimiz bir süreç. Var olduğumuz andan itibaren kavramları ve olguları sezgi yoluyla anlamlandırdık. Croce’nin deyimiyle de “sezgi bize fenomeni, görünen dünyayı, kavram ise görünmeyeni, ruhu” verdi. Bu düşüncenin en güzel yansımalarını yaşadığımız doğa vermekte, sanatçı ise ürettiği yapıtlarla ifade etmektedir. Algılarla gerçekliği, sezgilerle gerçekliği ve gerçekliği olmayan şeyleri anlamlandırarak yaşamımızı sürdürmekteyiz. Bu da benliğimiz, ruhumuz ve en önemlisi özümüz için önemli görünmektedir. Sezgi yoluyla kavradığımız doğa bize yaşam kaynağı olurken onun içinden beslenen sanat da heyecan duymamızı, haz almamızı sağlayan bir ortam sunmaktadır.
Croce’nin “sanat sezgidir” görüşü üzerinden Şeref Bigalı’nın resimlerinin değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada sanat eserleri üzerinden Croce’nin sanat felsefesini, biçim ve içerik olarak sanatçının yapıtları özelinde değerlendirmek çalışmanın amacını ortaya koymaktadır.
Bu çalışmada ilk olarak Croce’nin sanat felsefesinden bahsedilecek ardından arka planıyla Türk resim sanatı tarihi içinde Şeref Bigalı’nın sanat anlayışı hakkında bilgi verilecektir. Son olarak Bigalı’nın sanat yaşamı boyunca ürettiği yapıtları, Croce’nin sanat anlayışı olan sezgisel görüş açısından değerlendirilip yorumlanacaktır.
Araştırma sırasında sanatçının kataloglarda ve dijital ortamda yer alan eserleri incelenecek, ayrıca aile koleksiyonunda bulunan çalışmaları için görüşmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Croce, sezgi, Şeref Bigalı

AN ANALYSIS OF ŞEREF BİGALI'S PAINTINGS IN THE CONTEXT OF CROCE'S AESTHETICS

Öz

roce, who puts forward a different view in the field of philosophy with his view of artistic intuition, states that the artist produces an image or a painting through intuition. In this context, Şeref Bigalı, who conveys the hidden meaning in nature and objects through the art of painting, makes intuitive sense of conceptualization by visualizing lines and colors in a simple depth in his works. He says that this is not a phenomenon that can only be solved by reason, but rather intuition. He also states that when the artist's talent is reinforced with work and integrated with intuition and comprehension, works of depth emerge.
"Art, nature, human", the meaning of our existence, is a process that we have always questioned and will continue to question. From the moment of our existence, we have made sense of concepts and phenomena through intuition. In Croce's words, "intuition gave us the phenomenon, that is, the visible world, and the concept gave us the invisible, in other words, the soul". The nature we live in gives the most beautiful reflections of this idea, and the artist expresses it with the works he produces. We live our lives by making sense of reality through perception, reality through intuition, and things that are not reality. This seems to be important for our self, our soul and most importantly our essence. While nature, which we comprehend through intuition, is a source of life for us, art, which feeds on it, offers us an environment that allows us to feel excitement and pleasure.
In this study, which aims to evaluate Şeref Bigalı's paintings through Benedetto Croce's view that "art is intuition", the aim of the study is to evaluate Croce's philosophy of art in terms of form and content in the artist's works.
In this study, Croce's philosophy of art will be mentioned first, and then information will be given about Şeref Bigalı's understanding of art within the history of Turkish painting art with its background. Finally, Bigalı's works produced throughout his artistic life will be evaluated and interpreted in terms of Croce's understanding of art, the intuitive view.

Anahtar Kelimeler

Croce, intuition, Şeref Bigali

Kaynakça

• Bigalı, A. N. (2000). "Ressam Şeref Bigalı Üzerine", Sanat Çevresi Dergisi, S.2, s.58-61.
• Bigalı, Ş. (1999). Resim Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayını, İstanbul.
• Carr, H.W. (1917). The Philosophy of Benedetto Croce, Macmillan Press, London.
• Cömert, (2007). Benedetto Croce’nin Estetiği, De Ki Basım Yayım Ltd. Şti., Ankara.
• Croce. (2015) “Sanat Nedir”. Sanatın Felsefesi Felsefenin Sanatı. (Haz: M. Yılmaz). (Çev: N. Özüaydın). Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Durant, W. (2002). Felsefenin Öyküsü, (Çev: E. Gürol), İz Yayıncılık, İstanbul.
• Ersoy, A. (1998). Günümüz Türk Resim Sanatı 1950’den 2000’e, Bilim Sanat Galerisi Yayınları, İstanbul.
• Ersoy, A. (2002). Sanat Kavramlarına Giriş, Yorum Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Frenzel, I. (1990). Günümüzde Felsefe Disiplinleri-Estetik (Çev: D. Özlem), Ara Yayıncılık, İstanbul.
• Gezgin, Ü. (2006). Şeref Bigalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayını, İstanbul.
• Giray, K. (2007). Şeref Bigalı, İzmir.
• Gümüşay, S. (2008). İnsanın Yaşam Alanlarıyla Kurduğu İlişkinin Resim Olanaklarıyla İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Günel, B. (1998). Şeref Bigalı Resim Sergisi Kataloğu, Vakıfbank Kemal Sunal Sanat Merkezi, 2001, İstanbul.
• Hançerlioğlu, O. (2018). “Sezgi”, Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, s.366-370.
• Kagan, M. (1982). Güzellik Bilimi Olarak Estetik ve Sanat, (Çev: A. Çalışlar), Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Kalaycı, L. (Eylül-Ekim 1998). “75 Yıllık Plastik Sanatlar Serüvenine Bir Bakış”, Türkiye’de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Sayı 35, s.30-37.
• Kılıç, Y. - Sayın, B. “Benedetto Croce’nin Felsefesinde Sezgi-İfade Özdeşliği Bakımından Sanatın Konumu”, Kaygı, 19(II)/2020, s. 636-653.
• Köksal, A. (1986). "Şeref Bigalı İstanbul'da", Milliyet, 15 Şubat 1986.
• Murray, C. (2012). Yirminci yüzyılda Sanatı Okuyanlar, (Çev: S. Öncü), Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Özsezgin, K. (1994). "Türk Plastik Sanatçıları”, Ansiklopedik Sözlük, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Özsezgin, K. (1998). Cumhuriyet'in 75. Yılında Türk Resmi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Sağlam, M. (2001). İzmirli Ressamlar Ansiklopedisi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir.
• Sena, C. (1993). Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Şener, S. (1994). Şeref Bigalı’nın Resim Sanatı Anlayışı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Tunalı, İ. (2012). Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Turani, A. (1996). Şeref Bigalı Resim Sergisi Kataloğu, Vakıfbank Kemal Sunal Sanat Merkezi, 2001, İstanbul.
• Turgut, İ. (1990). Sanat Felsefesi, Karınca Matbaacılık, İzmir.
• Wedel, T.O. “Benedetto Croce's Theory of Aesthetic Criticism”, Studies in Philology , Jul., 1924, Vol. 21, No. 3 (Jul., 1924), pp. 480-491 University of North Carolina Press, https://www.jstor.org/stable/417189, (24.02.2023)