PERİDE CELAL’İN SON ŞARKISI’NDA TÜRK MUSİKİSİ VE BATI MÜZİĞİ

Yıl 2024, Sayı: 61, 79 - 89, 22.03.2024

Ece Serrican Kabalcı

https://doi.org/10.30794/pausbed.1370031

Öz

Öykü ve romanlarıyla Cumhuriyet döneminin önde gelen yazarlarından biri olan Peride Celal, yazarlığının ilk yıllarında “pembe roman yazarı” olarak tanınmış, gazete ve dergilerde yayımlanan tefrikalarıyla geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmiştir. Aşk ve macera romanlarıyla tanınan Peride Celal, yazarlığının ikinci dönemi olarak adlandırdığı 1950’lerden sonra “popüler romancı” kimliğinden sıyrılmış, edebî bir dönüşüm geçirmiştir. 1951 tarihinde Milliyet gazetesinde 82 sayı olarak tefrika edilen Son Şarkı adlı romanı, Peride Celal’in yazarlık serüvenindeki geçiş dönemi eserlerinden biridir.
Son Şarkı, dönemin ses sanatçılarının hayatını anlatan ve yazarın diğer romanlarında da olduğu gibi aşka odaklanan bir romandır. Avrupa’da -Paris’te- eğitim görmüş olan Ayşe, Tanzimat dönemi romanlarında görülen alafranga tipin idealize edilmiş hâlidir. Ancak Ayşe, Avrupai tavrını sadece alafranga müzik alanında aldığı eğitimle sınırlı tutmuş, memleketini ve özellikle de annesini çok sevdiği için özüne yabancılaşmamış bir kızdır. Annesi, sahnede kullandığı adıyla Nihal Ses, meşhur bir alaturka ses sanatçısıdır. Romanda Ayşe’nin temsil ettiği Avrupai/alafranga müzik ile anne Nihal Ses’in ve çevresinin mensubu olduğu alaturka müzik üzerinden karşılaştırmalara gidilmiştir. Bu çalışmada, Son Şarkı adlı romanda yer alan alaturka ve alafranga müzik karşılaştırmaları ele alınmıştır. Eserin tanıtımını amaçlayan bu inceleme ile Peride Celal’in külliyatında yer alan ancak tefrika hâlinde kaldığı için pek bilinmeyen bir eser görünür kılınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Peride Celal, Son Şarkı, tefrika roman, alaturka musiki, alafranga müzik

TRADITIONAL TURKISH MUSIC AND WESTERN MUSIC IN PERİDE CELAL’S SON ŞARKI

Öz

Peride Celal, one of the leading writers of the Republican period with her stories and novels, was known as a “pink novelist” in the early years of her writing, and addressed a wide readership with her serials published in newspapers and magazines. Peride Celal, known for her love and adventure novels, underwent a literary transformation after her “popular novelist” identity after the 1950s, which she called the second period of her writing. Her novel Son Şarkı, which was serialized in 82 issues in Milliyet newspaper in 1951, is important as a transition period work.
Son Şarkı is a novel about the life of the sound artists of the period and focuses on love, as in the author’s other novels. Ayşe, who was educated in Europe (in Paris), is the real educated and idealized version of the European type seen in Tanzimat period novels. However, Ayşe is a girl who has limited her European attitude only to her education in the field of alafranga music and loves her hometown and especially her mother very much. Her mother, Nihal Ses, as she used on the stage, is a famous traditional Turkish music artist. In the novel, comparisons were made on Europe/ European music represented by Ayşe, and traditional Turkish music, of which mother Nihal Ses and her surroundings are members. In this study, traditional Turkish music and Western music comparisons in the novel Son Şarkı are discussed. With this examination aimed at the promotion of the work, a work in Peride Celal’s corpus was made visible.

Anahtar Kelimeler

Peride Celal, Son Şarkı, serialized novel, traditional Turkish music, European music

Kaynakça

• Ahmet Mithat Bey. (2023). https://www.devletkorosu.com/index.php/2-uncategorised/53-gufte-m.
• Bayındır Uluskan, S. (2022). “Alaturka Musikiye Getirilen Yasağın Akabinde Düzenlenen İlk Müzik Yarışması (1 Ocak-15 Mayıs 1935), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 71, 43-67.
• Çetindaş, D. (2019). “Pembe Roman Yazarı Olarak Peride Celâl”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 97, 33-52.
• Deniz, Ü. (2018). “Mûsikinin “Yeni Ses”i: Alaturka Mûsikinin Kaldırılması Doğru Mudur? Değil Midir?”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/59, 492-510.
• Dinçer, D. (2016). “Safiye Erol’un Ülker Fırtınası Romanında Aşkın Renkleri ve Benlik Üzerindeki Tesirleri”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 8(15), 120-137.
• Erol, S. (2014). Ülker Fırtınası, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Hacı Arif Bey. (2023). https://www.devletkorosu.com/index.php/gufte-h.
• İleri, S. (1996). “Peride Celal’le Söyleşi”, Peride Celal’e Armağan (Ed. S. İleri), Oğlak Yayınları, İstanbul, 41-55.
• Levendoğlu, O. (2005). “Tarih İçinde Geleneksel Türk Sanat Müziği ve Diğer Kültürlerle Etkileşimi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 253-262.
• Onur, Necmi (1 Aralık 1970). “Röportaj”, Çok Katmanlı Duyarlıklar Yazarı Peride Celal (Ed. A. Kabacalı), TÜYAP, İstanbul, 36.
• Peride Celal. (1951). Son Şarkı, Milliyet (1 Nisan 1951-21 Haziran 1951), 82 sayılık tefrika.
• Soydan, S. (19 Aralık 2019). Peride Celal külliyatı: Unutulan ve gölgede kalanlar. Elde edilme tarihi: 20 Eylül 2023, https://t24.com.tr/k24/yazi/peride-celal-kulliyati,2499
• Tarkum, E. (2017). “Türk Müziği ve Batı Müziğinin Yapısal Özellikleri ve Çokseslilik Açısından İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 31-43.
• Usta, N. (2010). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Türkiye’de Müziğin Dönüşümü”, Erciyes İletişim Dergisi, 1(4), 107-117.
• Zambak, F. (2015). “Ülker Fırtınası’nı Aşk ve Kurgu Bağlamında Yeniden Okuma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 354-359.