ALEKSANDR ÇATSKİY ODAĞINDA RUS EDEBİYATINDA GEREKSİZ İNSAN TARTIŞMASI

Yıl 2024, Sayı: 61, 301 - 310, 22.03.2024

Onur Aydın

https://doi.org/10.30794/pausbed.1430955

Öz

Rus edebiyatında gereksiz insan imgesini temsil eden ilk kahramana dair farklı görüşler bulunmaktadır. Gerçekleştirilen alan yazını taramasında Aleksandr Griboyedov’un Akıldan Bela oyununun ana kahramanlarından Çatskiy ya da Aleksandr Puşkin’in Yevgeniy Onegin adlı şiirsel romanının ana kahramanlarından Onegin isimleri öne çıkmaktadır. Bir diğer fikir birliği olmayan konu da Çatskiy’in gereksiz insan olup olmadığıdır. Çalışmamız kapsamında Rus edebiyatında ilk gereksiz insan imgesinin kim olduğuna ve Çatskiy’in bu kapsamda değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorularına yanıt aranmıştır. Çalışmada tümdengelim, karşılaştırmalı analiz ve imge merkezli çözümleme yöntemlerine başvurulmuştur. Araştırma materyallerini Akıldan Bela ve Yevgeniy Onegin eserlerinin yanı sıra gereksiz insan imgesi üzerine yapılan araştırmalar oluşturmuştur. İncelemede gereksiz insanın genel karakteristik özellikleri saptanmış ve bunlar Çatskiy’e uyarlanmıştır. Bunun sonucunda Çatskiy’in gereksiz insan özelliklerini genel olarak taşımadığı görülmüştür. Kahramanın neden gereksiz insan sayılması ya da sayılmaması gerektiğine dair çıkarımlar ortaya konmuştur. Çatskiy için gereksiz insan yerine zamansız insan nitelendirmesinin daha uygun olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmge bilimi, Griboyedov, Akıldan Bela, Çatskiy, Gereksiz insan, Zamansız insan

Etik Beyan

Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

DISCUSSION OF SUPERFLUOUS MAN IN RUSSIAN LITERATURE FOCUSING ON ALEXANDR CHATSKY

Öz

In Russian literature, there is no consensus on who the first image of a superfluous man is. In the literature review, the names of Chatsky, one of the main characters of the play “Woe from Wit” by Alexander Griboyedov, or Onegin, one of the main characters of the poetic novel “Eugene Onegin” by Alexander Pushkin, stand out. Another topic of disagreement is whether Chatsky is a superfluous man. In this study, we sought answers to the questions of who the first image of a superfluous man is in Russian literature and whether Chatsky can be evaluated in this context. Deductive, comparative analysis and image-centered analysis methods were used in the study. The research materials consisted of the works “Woe from Wit” and “Eugene Onegin”, as well as research on the image of a superfluous man. In the examination, the general characteristics of a superfluous man were identified and adapted to Chatsky. As a result, it was seen that Chatsky did not generally carry the characteristics of a superfluous man. Conclusions were drawn on why the character should be considered a superfluous man or not. It was concluded that the characterization of “untimely man” would be more appropriate for Chatsky instead of superfluous man.

Anahtar Kelimeler

Imagology, Griboedov, Woe from Wit, Chatsky, Superfluous man, Untimely man

Etik Beyan

There is no requirement of Ethics Committee Approval for this article.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Behramoğlu, A. (2012). Rus Edebiyatı Yazıları (XIX. ve XX. Yüzyıllar) 2. Basım, Tekin Yayınevi, İstanbul.
• Boyko, M. N. (2005). Avtorskiye mirı v russkoy kulture pervoy polovinı XIX veka, Dmitriy Bulanin, Petersburg.
• Britannica, The Editors of Encyclopaedia. (2015). “Superfluous man”. Encyclopedia Britannica, 28 Jan. 2015, Erişim Tarihi: 3 Aralık 2023. https://www.britannica.com/art/superfluous-man
• Carr, C. H. (2016). The redemption of the “superfluous man” in Russian literature. (PhD. Thesis). Brown University.
• Coşkun, N. (2023). “Batı ve Rus Tipi Bireyselleşme Bağlamında A. Griboyedov’un Akıldan Bela Adlı Eseri”, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6/10, 1416-1428. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1322
• Çausova, İ. A. (2017). Analiz proizvedeniy russkoy klassiçeskoy literaturı XIX veka, KDU, Moskva.
• Çelikateş, H. H. (2016). 19. yy. İlk Yarısı Rus Edebiyatında Küçük İnsan İmgesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Gheith, J. M. (1996). “The Superfluous Man and the Necessary Woman: A “Re-Vision””, The Russian Review, 55/2, 226-244.
• Gonçarov, İ. A. (1955). ““Milon terzaniy” (Kritiçeskiy etyud)”, Sobraniye soçineniy: V 8 t. T. 8. Stati, zametki, retsenzii, avtobiografii, izbrannıye pisma (Red.: A. P. Rıbasov, A. P. Mogilyanskiy & M. Ya. Polyakov), GİHL, Moskva, 7-40.
• Gorbanyov, N. A. (2006). “O raznovidnostyah uma v komedii A.S. Griboyedova”, Vestnik Dagestanskogo gosudarstvennogo universiteta, vıpusk 6, 4-9. https://cyberleninka.ru/article/n/o-raznovidnostyah-uma-v-komedii-a-s-griboedova
• Gorkin, A. P. (Gl. red.). (2006). Literatura i yazık. Sovremennaya illyustrirovannaya entsiklopediya, Rosmen, Moskva. Elde edilme tarihi: 4 Kasım 2023. https://readli.net/entsiklopediya-literatura-i-yazyik-s-illyustratsiyami
• Griboyedov, A. S. (1959). “Pismo Kateninu P. A. (pervaya polovina yanvarya - 14 fevralya 1825)”, Griboyedov A. S. Soçineniya (Sost.: V. Orlov), Goslitizdat, Moskva, 556-560.
• Griboyedov, A. S. (2018). Gore ot uma. SZKEO, Sankt-Peterburg.
• Gündoğdu, C. & Toprak, E. (2011). “‘Rahatsız bilinç’ ya da Akıldan Bela”, Akıldan Bela, (Ed: C. Gündoğdu, Çev: C. Gündoğdu & E. Toprak), İkaros Yayınları, İstanbul, 5-30.
• İnanır, E. (2012). “A. S. Griboyedov’un "Akıldan Bela" Oyununda Süje ve Eylem Sorunsalı”, Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 8, 44-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teddergi/issue/18486/194671
• İndirkaş, Z. (2005). “Hesiodos’tan Goethe’ye Prometheus Mitologemi”, Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 7, 107-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teddergi/issue/18487/194662
• Kadıoğlu, E. (2013). 19. Yüzyıl Rus Edebiyatında Gereksiz İnsan Tiplemesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Lermontov, M. Yu. (2014). “Geroy naşego vremeni”, Lermontov M. Yu. Sobraniye soçineniy: V 4 t. T. 4. Proza. Pisma. 1827-1841 (Otv. red.: N. G. Ohotin), İzdatelstvo Puşkinskogo Doma, Sankt-Peterburg, 155-267.
• Liu Y. & Nikolskiy, Ye. V. (2019). “Obraz “lişnego çeloveka” v russkoy literature XIX veka i v tvorçestve kitayskogo pisatelya Yuy Dafu”, Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, No. 7, 43-49. https://doi.org/10.30853/filnauki.2019.7.9
• Moran, B. (2014). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Nikolyukin, A. N. (Gl. red. & sost.). (2001). Literaturnaya entsiklopediya terminov i ponyatiy, İntelvak, Moskva.
• Olcay, T. (2005). İvan S. Turgenyev, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
• Orlov, V. N. (1967). Griboyedov, Prosveşçeniye, Leningrad.
• Öksüz, G. (2012). “Lermontov’un “Zamanımızın Kahramanı” Adlı Romanında Gereksiz İnsan ve Kadın Karakterlerin Önemi”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 1/1, 9-17. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/155131
• Puşkin, A. S. (1950). “Yevgeniy Onegin”. Polnoye sobraniye soçineniy v desyati tomah. Tom 5. Yevgeniy Onegin. Dramatiçeskiye proizvedeniya (Sost. B. V. Tomaşevskiy), İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR, Moskva, 6-213.
• Rassadin, S. B. (2001). Russkaya Literatura: ot Fonvizina do Brodskogo, Slovo, Moskva.
• Ryabiy, İ. G. (2011). “Komediya A. S. Griboyedova “Gore ot uma”: prelomleniye traditsii”, Vestnik Yugorskogo Gosudarstvennogo Universiteta, 1/20, 92-100. https://cyberleninka.ru/article/n/komediya-a-s-griboedova-gore-ot-uma-prelomlenie-traditsii
• Süer, A. Ö. (2006). XIX. Yüzyıl Rus Edebiyatı Üzerine Yazılar, Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
• Ulağlı, S. (2006). "Öteki"nin Bilimine Giriş: İmgebilim, 1. Baskı, Sinemis Yayınları, Ankara.