Smith ve Hume: Klasik Ekolde İki Köşe Taşı-Betimsel Bir Karşılaştırma Denemesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 189 - 200, 29.03.2024

Hülya Özizer

https://doi.org/10.30586/pek.1437737

Öz

Klasik iktisat ekolünde Smith ve Hume temel yapı taşları niteliğindedir. Eserleri ve eserlerinin izdüşümlerinden türetilen iktisadi ve sosyal düzen modelleri günümüze kadar ulaşmakta; üzerine hala çalışmalar üretilmektedir. Her ne kadar aynı ekole mensup olsalar dahi tarihsel-felsefik referansları, sosyal-antropolojik dayanakları, birey-toplum ve piyasa-devlet ilişkilerine ilişkin bakış açıları önemli farklar içerebildiği gibi modellerinin merkezine insanı yerleştirme ve bireysel faydaya atfettikleri önem açısından da önemli benzerlikler içermektedir. Bu çalışmada, Smith’in Stoacı ve Hume’nin sofist-epikürist doğası; antropolojik dayanakları, model tasarımlarına ilişkin ön koşullar, birey toplum ve piyasa devlet ilişkilerine bakış açıları ve düzen konumlandırmasına ilişkin farklılıkları betimlenmiştir. İktisat yazınında Smith’e haksız yere “bırakınız yapsınlar-bırakınız geçsinler” mottosunun merkezinde yer verildiği görülmektedir. 1776 yılında yayımlanan “Wohlstand der Nationen” (WON) adlı eserinde, devletin görünmez eline yüklediği bir dizi görev de Smith’e ilişkin hatalı nitelemenin açık göstergesi niteliğindedir. Hume’un politik yönelimine ilişkin genel tutum onun, klasik liberalizmin temsilcilerinden biri olduğu yönündedir. Bununla birlikte Hume’u muhafazakâr, liberal-muhafazakâr, muhafazakâr-rasyonalist ve faydacı bir düşünür olarak nitelendirenler veya bu nitelendirmelerin tamamının Hume’da kısmen karşılık bulduğunu ileri sürenler de bulunmaktadır. Bu çalışma betimsel olarak bu ayrıştırmaya katkı sağlama amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Smith, Hume, Görünmez el, Sosyal kurum

Smith And Hume: Two Cornerstones Of The Classical School: A Descriptive Comparison

Öz

Smith and Hume are the pillars of the classical school of economics. The economic and social order models derived from their works and projections of these works have survived to the present day, and studies are still being carried out on them. Even though they belong to the same school, their historical-philosophical references, their social-anthropological grounds, and their perspectives on individual-society and market-state relations may contain significant differences. Still, they also have important similarities in terms of placing the individual at the center of their models and the importance they attribute to individual benefit. In this study, Smith's Stoic and Hume's sophist-epicurean nature, their anthropological grounds, the preconditions related to their model designs, their perspectives on individual-society and market-state relations, and their differences regarding the positioning of the order are described. In the economic literature, Smith is unfairly placed at the center of the “let them do and let them pass” motto. In his 1776 work “The Wealth of Nations” (WON), the series of duties he attributed to the invisible hand of the state is a clear evidence of the inaccurate characterization of Smith. The general attitude towards Hume's political approach is that he was one of the representatives of classical liberalism. However, some characterize Hume as a conservative, liberal-conservative, conservative-rationalist, and utilitarian thinker or argue that all of these characterizations partially coincide with Hume. This study aims to contribute to this distinction descriptively.

Anahtar Kelimeler

Smith, Hume, Invisible hand, Social institution

Kaynakça

• Büyük, T. (2007). Ahlak ve Hukuk Felsefesi Temelinde Adam Smıth’in Ekonomi Kuramı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Eren, A. A. (2010). Adam Smith’in Ticarete ve Merkantilist Politikalara Yaklaşımı: Yeni Bir Adam Smith Sorunu Mu?. Politik İktisat ve Adam Smith (Ed. H. Kapucu, M. Aydın, İ. Şiriner, F. Morady, Ü. Çetin). Yön Yayıncılık
• Farbel, K. (1950). Einiges über Schachaaufgaben Eine Einführung in der Prblemschach. De Gruyter.
• Hayek, A. F. (1994). Der Weg zur Knechtschaft. Olzog eın Imprınt der Lau.
• Hume, D. (2003). Eine Untersuchung über die Prinzipien der Moral, ÜbersetzerManfred.
• Hume, D. (2004). Ein Traktat über die menschliche Natur (Buch 1-3): Band 1: Über den Verstand. Band 2: Über die Affekte. Band 3: Über die Moral, Theodor Lipps, Wolfgang Sohst, Xenomoi Verlag.
• Kulenkampffs, H. J. (1985). Höchstvergnüglice Anekdotensammlung. Verlag: Bertelsmann, Gütersloh, Waddewarden Wangerland, NDS, Deutschland.
• Popper, K. (1958). Logik der Forschung Herausgegeben:Keuth. Herbert, Akademie Verlag.
• Rosenberg, A. (1981). Verborgene Worte Jesu, Verlag: Herde.
• Rostow, W. W. (1960). Stadıen wirtsch. Wachstums, Göttingen.
• Schumpeter, J. A. (1954). History of Economic Analysis, Routledge.
• Smith, A. (2009). Der Wohlstand der Nationen:Untersuchung über das Wesen und des Wolkswohlstandes Übersetzer Max Stirner. Anaconda Verlag.
• Smith, A. (2010). Theorie der ethischen Gefühle: Mit e. Bibliographie v. Günter Gawlick (Philosophische Bibliothek). Streminger, G. (1995). David Hume: Eine Untersuchung über den menschlichen Verstand, Ferdinand Schöningh.
• Türkan, M. ve Aşkın, Z. (2013). David Hume’un Siyaset Felsefesinin Epistemolojik ve Etik İçerimleri. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 3(2), 25-51.
• Vanberg, V. (1975). Die Zwei Soziologien: Individualismus Und Kollektivismus in Der Sozialtheorie (Die Einheit Der Gesellschaftswissenschaften, Mohr.
• Yayla, A. (2002). Liberalizm. Ankara: Liberte Yayınları.