Fiten ve Hadislerin Tarihlendirilmesi

Yıl 2021, Sayı: 19, 366 - 398, 25.06.2021

Çevirmen: Ayşegül Toprak Çevirmen: Büşra Çetin

https://doi.org/10.32950/rteuifd.910940

Öz

Bu makale hadislerin tarihlendirilmesinde yaygın bir şekilde kullanılan “müşterek ravi” teorisinin eleştirisini konu edinir. Schacht tarafından geliştirilen ve özellikle hukukî rivayetlere uygulanan bu teorinin doğruluk ve kapsayıcılığının test edilmesi amacıyla fiten rivayetleri arasından seçilen üç örneğe uygulanmıştır. Bu bağlamda öncelikli olarak yazar tarafından “dış tarihlendirme” olarak belirtilen yöntemle rivayetlerin içerikleri, tarihî olaylarla ilişkilendirilerek bir tarihlendirme yapılmış, ardından Schacht’ın yöntemiyle müşterek ravi tespit edilerek her iki tarihlendirmenin birbiriyle ne derece uyum sağladığı araştırılmıştır. Nihayetinde incelenen üç rivayet üzerinden söz konusu teorinin iyi bir performans sağlamadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

hadis, tarih, oryantalizm, fiten, müşterek ravi

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr. Muṣannef. ed. H. Aʿzamî. Beyrut: y.y., 1970-2.
• Aguadé, Jorge. “Algunos hadices sobre la ocupación de Alejandría por un grupo de hispano-musulmanes”. Boletín de la Asociación Española de Orientalistas, 12 (1976).
• Aguadé, Jorge. “La importancia del “Kitāb al-Fitan” de Nuʿaym b. Ḥammād para el estudio del mesianismo musulmán”. Instituto Hispano-Arabe de Cultura içinde, Actas de las Jordanas de Cultura Arabe e Islamica (1978), Madrid: y.y., 1981.
• Aʿzamî, Muhammed Mustafa. On Schacht’s Origins of Muhammadan jurisprudence. Riyad: y.y., 1985.
• Cook, Michael. Early Muslim dogma, Cambridge: Cambridge University Press, 1981.
• Crone, Patricia. Roman, Provincial and Islamic Law. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
• Ebû Dâvud es-Sicistânî, Süleyman b. Necâh. Sünen. ed. ʿI. ʿU. al-Daʿâs - ʿA. al-Sayyid, Hims: y.y., 1969-74.
• Ebû Yaʿlâ el-Mevsîlî, Ahmed b. Ali. Müsned. ed. H. S. Asad. Dimeşk – Beyrut: y.y., 1984-8.
• Fâsî, Ebu’t-Tayyib. Şifâʾu’l-ġarâm. F. Wüstenfeld. Die Chroniken der Stadt Mekka ile birlikte, Leipzig: y.y., 1857-61
• Fierro, Maria Isabel - Faghia, Saadia. “Un nuevo texto de tradiciones escatológicas sobre Al-Andalus”. Revista Sharq Al-Andalus, 7 (1990).
• Fierro, Maria Isabel. “Muʿâviya b. Ṣaliḥ al-Ḥaḍramı̄ al-Ḥimṣı̄: historia y leyenda”. ed. M. Marin. Estudios onomástico-biográficos de al-Andalus içinde, c. 1, Madrid: y.y., 1988.
• Firûzâbâdî, Ebu’t-Tâhir. el-Meġânimü’l-müṭâbe fî meʿalimi Ṭâbe. ed. H. el-Câsir. Riyad: y.y., 1969.
• Grumel, Venance. La chronologie ( = Lemerle, Paul vd. Traité d’etudes byzantines. c. 1), Paris: y.y., 1985.
• Halîfe b. Hayyâṭ, Ebû Amr. Ṭabaḳât. ed. S. Zakkâr. Dimeşk: y.y., 1966.
• Hawting, Gerald R. Bulletin of the school of Oriental and African Studies. 47 (1984).
• İbn Abdilhakem, Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân. Fütûḥ-u Mıṣr ve aḫbâruhâ. ed. C. C. Torrey. New Haven: y.y., 1922.
• İbn ʿAsâkir, Ebu’l-Hasan. Taʾrîḫu Medîneti Dimeşk. Dimeşk: y.y., 1951.
• İbn Cübeyr, Ebu’l-Hüseyin. Riḥle. ed. W. Wright - M. J. De Goeje. Leiden - Londra: y.y., 1907.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, Haydarabad: y.y., 1360-73.
• İbn Ebî Şeybe (ö.235/849), Muṣ̣annef, ed. K. Y. el-Hût. Beyrut: y.y., 1989.
• İbn Hacer (ö. 852/1449), Tehẕibu’t-Tehẕîb, Haydarabad 1325-7.
• İbn Hanbel, Ebû Abdillah. Müsned. Bûlâk: y.y., 1313.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed. Ümmühâtü’l-ḥulefâ. ed. S. el-Müneccid. Beyrut: y.y., 1980.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl. Muḫtaṣaru Târiḥ̣i Dimeşḳ. ed. R. al-Nahhâs vd., Dimeşk 1984-90
• İbn Salah, Ebû Amr Takıyyüddîn. ʿUlûmu’l-ḥ̣adîs̱, ed. N. Itır, Dimeşk: y.y., 1984
• İbn Şebbe (ö.262/876), Târîḫu’l-Medîne, ed. F. M. Şeltut. Beyrut: y.y., 1990.
• İbnü’l-ʿİmâd, Ebu’l-Felâh. Şeẕerâtü’ẕ-ẕeheb. Kahire: y.y., 1350-1.
• Juynboll, Gualtherus Hendrik Albert. “Some isnad-analytical methods illustrated on the basic of several woman-demeaning saying from hadith literature”. Al-Qantara, 10 (1989).
• Juynboll, Gualtherus Hendrik Albert. Muslim tradition, Cambridge: y.y., 1983.
• Kechichian, Joseph A. “Islamic revivalism and change in Saudi Arabia: Juhaymān al-ʿUtaybı̄’s ‘letters’ to the Saudi people”. The Muslim Word, 80 (1990).
• Khoury,Richard G. ʿAbd Allah ibn Lahı̄ʿa (97-174/715-790). Wiesbaden: y.y., 1986.
• Lane, Erward William. An Arabic-English lexion. Londra: y.y., 1863-93.
• Lévi-Provençal, Évariste. Historie de l’Espagne musulmane, Paris ve Leiden: y.y., 1950-3.
• Madelung, Wilfred. “ʿAbd Allāh b. al-Zubayr and the Mahdi”. Journal of Near Eastern Studies, 40 (1981).
• Madelung, Wilfred. “Mahdı̄”. Encyclopaedia of İslam. 2. ed. Leiden ve Londra: Brill, 1960.
• Madelung, Wilfred. “New document concerning al-Maʾmun, al-Fadl b. Sahl and ʿAlı̄ al-Riḍā”. ed. W. al-Qâdî. Studia Arabica et Islamica: Festscbrift for Iḥsān ʿAbbās içinde, Beyrut: y.y., 1981.
• Madelung, Wilfred. “The Sufyānı̄ between tradition and history”. Studia Arabica et Islamica, 63 (1984).
• Mizzî, Yusuf b. Abdirrahman. Tehẕîbu’l-Kemâl. ed. B. ʿA. Maʿrûf. Beyrut: y.y., 1985.
• Motzki, Harald. “The Muṣannaf of ʿAbd al-Razzaq al-Ṣanʿânî as a source of authentic aḥādı̄th of the first century A.H.”. Journal of Near Eastern Studies, 50 (1991).
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin. Ṣaḥîḥ. İstanbul: y.y., 1329-33.
• Nisâbûrî, Hâkim. el-Müstedrek ʿale’s-Ṣaḥîḥayn. Haydarabad: y.y., 1334-42.
• Nuʿaym b. Hammâd, Kitâbü’l-fiten, MS. British Library, Or. 9449.
• Rotter, Gernot. Die Umayyaden und der zweite Bürgerkrieg (680-692). Wiesbaden: y.y., 1982.
• Salamé, Ghassan. “Islam and politics in Saudi Arabia”. Arab Studies Quarterly, 9 (1987).
• Schacht, Joseph. “A revaluation of Islamic traditions”. Journal of the Royal Asiatic Society, 1949.
• Schacht, Joseph. The origins of Muhammadan jurisprudence. Oxford: y.y., 3. Basım, 1959.
• Schmitz, Markus. “Kaʿb al-Aḥbâr”. The Encyclopaedia of İslam. 2. ed. Leiden ve Londra: Brill, 1960.
• Semhûdî, Ebu’l-Hasen. Vefâʾu’l-vefâʾ. Kahire: y.y., 1326.
• Taberânî, Ebu’l-Kasım. el-Muʿcemü’l-kebîr. ed. H. ʿA. es-Selefî. Bağdad: y.y., 1978.
• Uteybî, Cuheyman b. Seyf. el-Fiten ve aḫbâru’l-Mehdî ve nüzûl-u İsa aleyhisselâm ve eşrâṭi’ṣ-ṣaʿa. ed. R. S. Ahmed. Resâʾil Cuheyman el-Uṭaybî ḳâʿidi’l- muḳteḥimîn li’l-Mescidi’l-Ḥaram bi-Mekke içinde, Kahire: y.y., 1988.
• Vâkıdî, Ebû Abdillah. Meġâzî, ed. M. Jones. Londra: y.y., 1966.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillah. Muʿcemü’l-buldân. ed. F. Wüstenfeld. Leipzig: y.y., 1866-73.
• Zamân, İftihâr. “The evolution of a hadith: Transmission, growth and the science of rijal in a hadith of Saʿd B. Abi Waqqas”. Chicago: The University of Chicago, Doktora Tezi, 1991
• Zehebî, Ebû Abdillah. Teẕkiratü’l-huffâẓ, Haydarabad: y.y., 1968-70.