Popüler Türk romanlarında aşk ve evlilik (1939-1945)

Yıl 2023, Sayı: 37, 338 - 353, 21.12.2023

Sibel Karadoğan Öznur Özdarıcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1396748

Öz

Türk romanı başlangıcından itibaren kadın, aşk ve evlilik konularını ele almıştır. Özellikle toplumsal hayatta kadının değişen yeri, aşk ve evliliğin seyrini değiştirmiştir. Aşk ve evlilikte kadın edilgen konumundan sıyrılarak seçici ve belirleyici olmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan popüler aşk romanlarının ana teması kadın erkek ilişkileri üzerine kurulmuştur. Bu romanlarda geleneksel evlilik modeli olan görücü usulü evliliklerin aksayan yönleri gösterilirken olması gerekenin aşk evliliği olduğu düşüncesi ele alınır. Romanlarda kahramanlar kuvvetle özlemini duydukları romantik bir aşk isteği içerisindedir. Bu isteklerine ulaştıklarında ise hayatın anlamı ve mutluluklarına ulaşmış olurlar. Dolayısıyla evlilikte idealize edilmiş fakat anlamı sorgulanmamış bir aşk tasarımı sunarlar. Kadın erkek ilişkilerindeki modernleşme isteğinin olumsuzluklarına da değinen yazarlar, özellikle evlilik dışı ilişkilerin bireysel ve toplumsal çıkmazlarına yer verirler. Kadın erkek ilişkilerinde flört normalleştirilerek muhafazakâr toplum yapısı kırılmaya çalışılmıştır. Bunun temel sebebi, modern yaşam tarzını oluşturma isteğidir. Ama yazarlar, evlilik olmadan yaşanan ilişkilerin özellikle kadının bağlılık duygusunu kaybetmesine, aile kurumunun çökmesine ve toplumsal yozlaşmaya sebep olduğunu göstermek ister. Bu sebeple aşkın evliliğe vesile olabilecek yegâne güç olduğu ve cinselliğin aşkın tamamlayıcı unsuru olarak evlilikte yaşanması gerektiği mesajını verirler. Bu çalışmada aşk ve evlilik konusu; Muazzez Tahsin Berkand, Mükerrem Kâmil Su, Peride Celal, Kerime Nadir, Esat Mahmut Karakurt, Oğuz Özdeş, Mahmut Yesari romanlarından hareketle örneklendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Popüler roman, toplumsal değişim, aşk, evlilik

Kaynakça

• Arslan, H. (2002). Eylül ya da bir aşkın analizi. Hece / Türk Romanı Özel Sayısı, 65/66/67 (6), 560-572.
• Berkand, M. T. (t.y.). O..ve kızı (1. Baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Berkand, M. T. (1943). Perdeler (1. Baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Canbaz Yumuşak, F. (2012). Osmanlıdan Cumhuriyete Türk romanında aile kurumu ve ütopik romanlarımızda aile. Muhafazakâr Düşünce, 8(31), 155-176.
• Celal, P. (1941). Ana-kız(1. Baskı).İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Celal, P. (1944). Aşkın doğuşu (1. Baskı). İstanbul: Semih Lûtfi Kitabevi.
• De Beauvoir, S. (2010). Kadın “ikinci cins” / evlilik çağı (Çev: B. Onaran). İstanbul: Payel Yayınevi. Dell, F. (2005). Makine çağında aşk. İçinde A. Krich (Edt.), Aşkın anatomisi (ss. 47-65). İstanbul: Say Yayınları.
• De Rougemont, D. (2005). Çağdaş çiftin içinde bulunduğu bunalım. İçinde A. Krich (Edt.), Aşkın anatomisi (ss. 79-91). İstanbul: Say Yayınları.
• Dino, G. (2008). Türk romanının doğuşu. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Halilov, S. (2015). Felsefe optiğinden aşkın renkleri. Ankara: Binyıl Yayınevi.
• Issı, A. C. (2002). Türk edebiyatının romanla tanışması. Hece / Türk Romanı Özel Sayısı, 65/66/67 (6), 16-20.
• Karakurt, E. M. (2013). İlk ve son(1. Baskı).Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Karpat, K. H. (2017). Osmanlı’dan günümüze edebiyat ve toplum. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Lupton, D. (2002). Duygusal yaşantı / sosyo-kültürel bir inceleme (Çev: M. Cemal). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Malinowsky, B. (2005). İçgüdüden duyguya. İçinde A. Krich (Edt.), Aşkın anatomisi (ss. 15-35). İstanbul: Say Yayınları.
• Mitchell, S. A. (2013). Aşk sürebilir mi? / zamana karşı romantik aşkın kaderi (Çev: C. Alpan). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Moran, B. (2004). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nadir, K. (1976). Uykusuz Geceler(7. Baskı).İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Oktay, A. (1993).Türkiyede popüler kültür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özcan, R. (2014). Türk romanında aşk. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Özdeş, O. (1943). Cennet yolu(1. Baskı).İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Özgül, M. K. (2002). Romanın hikâyesi.Hece / Türk Romanı Özel Sayısı, 65/66/67 (6), 7-15.
• Parla, J. (2006). Babalar ve oğullar / tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sancar, S. (2012). Türk modernleşmesinin cinsiyeti / erkekler devlet, kadınlar aile kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sarıçelik Abbasbeyli R. (2014). Tanzimat’tan cumhuriyet’e türk romanında aşk ilişkileri. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Uhive), 2(5), 116-135.
• Simonnet, D. (2015). Aşkın en güzel tarihi (Çev: S. Özen). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Su, M. K. (1939). Istıranca eteklerinde (1. Baskı).İstanbul: Semih Lûtfi Kitabevi.
• Şahin, İ. (2000). Türk romanının tarihî gelişimi. Türk Yurdu / Türk Romanı, 153-154 (20), 45-65.
• Tanpınar, A. H. (2005). Edebiyat üzerine makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Timuçin, A. (2010). Aşkın diyalektiği. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk romanında tarih, toplum ve kimlik. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Yalçın, A. (2006). Cumhuriyet dönemi türk romanı / 1920-1946. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yesari, M. (1943). Sağanak altında (1. Baskı).Ankara: Akba Kitabevi.