Kronik hastalığa sahip genç ve yaşlı hastaların ilaç uyumu ve akılcı ilaç kullanım bilgi düzeylerinin incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 82 - 92, 31.03.2024

Mehtap Günel Ayla Demirtaş

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1335296

Öz

Amaç: Bu araştırma kronik hastalığa sahip genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyum durumlarını ve akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki araştırmanın örneklemini, Eylül-Aralık 2019 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin, dahiliye bölümüne başvuran 65 yaş altı 105, 65 yaş ve üzeri 105 olmak üzere toplamda 210 hasta oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Hasta Demografik Bilgi Formu”, “Türkçe Modifiye Morisky Ölçeği” ve “Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular:Bu araştırmaya katılan hastaların ilaç uyumu incelendiğinde, 65 yaş altı ve 65 yaş ve üstü grupta, bilgi düzeyi ve ilaç uyumunda motivasyon bakımından gruplar arasında anlamlı farklılığın olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği puanının 65 yaş altı hastalarda puan ortalaması 37,32, 65 yaş ve üzeri hastalarda 34,72 olduğu belirlenmiş olup, akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin 65 yaş altı hastalarda daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların her iki grubunda da ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanım bilgi düzeyi artmıştır. Sonuç: Genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyumlarının benzer olduğu, gençlerde akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin daha yüksek olduğu, ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanımının da arttığı belirlenmiştir.
Amaç: Bu araştırma kronik hastalığa sahip genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyum durumlarını ve akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki araştırmanın örneklemini, Eylül-Aralık 2019 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin, dahiliye bölümüne başvuran 65 yaş altı 105, 65 yaş ve üzeri 105 olmak üzere toplamda 210 hasta oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Hasta Demografik Bilgi Formu”, “Türkçe Modifiye Morisky Ölçeği” ve “Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular:Bu araştırmaya katılan hastaların ilaç uyumu incelendiğinde, 65 yaş altı ve 65 yaş ve üstü grupta, bilgi düzeyi ve ilaç uyumunda motivasyon bakımından gruplar arasında anlamlı farklılığın olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği puanının 65 yaş altı hastalarda puan ortalaması 37,32, 65 yaş ve üzeri hastalarda 34,72 olduğu belirlenmiş olup, akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin 65 yaş altı hastalarda daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların her iki grubunda da ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanım bilgi düzeyi artmıştır. Sonuç: Genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyumlarının benzer olduğu, gençlerde akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin daha yüksek olduğu, ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanımının da arttığı belirlenmiştir.
Kaynakça:
1. World Health Organization. (2018). Noncommunicable diseases, https://www.who.int/health-topics/noncommunicable-diseases#tab=tab_1 (13.09.2020)
2. Özdemir, Ü., & Taşcı, S. (2013). Kronik Hastalıklarda Psikososyal Sorunlar ve Bakım. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-72.
3. Uğrak, U., Uzuntarla, Y., Cihangiroğlu, N., & Akyüz, S. (2016). Kronik Hastalık ile Sağlık Hizmetlerini Kullanma Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Abant Tıp Dergisi, 5(3), 158-165.
4. Sağlık Bakanlığı, DSÖ Avrupa Bölge Ofisi. Türkiye Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Çok Paydaşlı Eylem Planı (2017-2025). Ankara. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/547 22.03.2020 (13.09.2020)
5. Köseoğlu, N., & Enç, N. (2016). Kronik Kalp Yetersizliği Olan Bireylerde İlaç Uyumuna Engel Olan Faktörlerin İncelenmesi. Journal of Cardiovascular Nursing, 7(14):162-168. doi: 10.5543/khd.2016.03016.
6. Özdelikara, A., Taştan, A., & Şen Atasayar, B. (2020). Kronik Hastalıklarda Öz Bakım Yönetimi ve Uyumun Değerlendirilmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 42-49.
7. Özen, B. (2018). Kuşaklar Arası Akılcı İlaç Kullanımı. Sağlık Bilimleri Dergisi, 27(3), 199-204. https://dergipark.org.tr/en/pub/eujhs/issue/42158/507558
8. Dakhale, G., Pimpalkhute, S., Bajait, C., & Raghute, L. (2016). Evaluation of knowledge, attitude and practice of rational use of medicine among interns and resident doctors in a tertiary care teaching hospital. Journal of Young Pharmacists, 8(2), 114.
9. Cook, P. F., Emiliozzi, S., El-Hajj, D., & McCabe, M.M. (2010). Telephone nurse counseling for medication adherence in ulcerative colitis: a preliminary study. Patient education and counseling, 81(2), 182-186.
10. Ruppar, T.M., Dobbels, F., Lewek, P., Matyjaszczyk, M., Siebens, K., & De Geest, S.M. (2015). Systematic Review of Clinical Practice Guidelines for the Improvement of Medication Adherence. International journal of behavioral medicine, 22(6), 699–708. https://doi.org/10.1007/s12529-015-9479-x

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, genç, ilaç uyumu, kronik hastalıklar

Investigation of drug compliance and rational drug use knowledge levels of young and elderly patients with chronic diseases

Öz

Purpose: This study was conducted to determine the drug compliance status and rational drug use knowledge level of young and old individuals with chronic diseases. Methods: The sample of the descriptive and cross-sectional study consisted of a total of 210 patients, 105 under the age of 65 and 105 patients aged 65 and over, who applied to the internal medicine department of a state hospital between September and December 2019. “Patient Demographic Information Form”, “Turkish Modified Morisky Scale” and “Rational Drug Use Scale” were used to collect data. Results: When the drug compliance of the patients participating in this study was examined, it was determined that there was no significant difference between the groups in terms of knowledge level and motivation in drug compliance between the groups aged 65 and over (p>0.05). It was determined that the Rational Drug Use Scale score was 37.32 in patients under 65 years of age, 34.72 in patients 65 years of age and older, and the level of knowledge on rational drug use was higher in patients under 65 years of age. As drug compliance increased in both groups of patients, the level of knowledge of rational drug use increased. Conclusion: It has been determined that the drug compliance of younger and older patients is similar, the level of knowledge on rational drug use is higher in young people, and as drug compliance increases, rational drug use also increases.
Amaç: Bu araştırma kronik hastalığa sahip genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyum durumlarını ve akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki araştırmanın örneklemini, Eylül-Aralık 2019 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin, dahiliye bölümüne başvuran 65 yaş altı 105, 65 yaş ve üzeri 105 olmak üzere toplamda 210 hasta oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Hasta Demografik Bilgi Formu”, “Türkçe Modifiye Morisky Ölçeği” ve “Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular:Bu araştırmaya katılan hastaların ilaç uyumu incelendiğinde, 65 yaş altı ve 65 yaş ve üstü grupta, bilgi düzeyi ve ilaç uyumunda motivasyon bakımından gruplar arasında anlamlı farklılığın olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği puanının 65 yaş altı hastalarda puan ortalaması 37,32, 65 yaş ve üzeri hastalarda 34,72 olduğu belirlenmiş olup, akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin 65 yaş altı hastalarda daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların her iki grubunda da ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanım bilgi düzeyi artmıştır. Sonuç: Genç ve yaşlı bireylerin ilaç uyumlarının benzer olduğu, gençlerde akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin daha yüksek olduğu, ilaç uyumu arttıkça akılcı ilaç kullanımının da arttığı belirlenmiştir.
Kaynakça:
1. World Health Organization. (2018). Noncommunicable diseases, https://www.who.int/health-topics/noncommunicable-diseases#tab=tab_1 (13.09.2020)
2. Özdemir, Ü., & Taşcı, S. (2013). Kronik Hastalıklarda Psikososyal Sorunlar ve Bakım. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-72.
3. Uğrak, U., Uzuntarla, Y., Cihangiroğlu, N., & Akyüz, S. (2016). Kronik Hastalık ile Sağlık Hizmetlerini Kullanma Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Abant Tıp Dergisi, 5(3), 158-165.
4. Sağlık Bakanlığı, DSÖ Avrupa Bölge Ofisi. Türkiye Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Çok Paydaşlı Eylem Planı (2017-2025). Ankara. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/547 22.03.2020 (13.09.2020)
5. Köseoğlu, N., & Enç, N. (2016). Kronik Kalp Yetersizliği Olan Bireylerde İlaç Uyumuna Engel Olan Faktörlerin İncelenmesi. Journal of Cardiovascular Nursing, 7(14):162-168. doi: 10.5543/khd.2016.03016.
6. Özdelikara, A., Taştan, A., & Şen Atasayar, B. (2020). Kronik Hastalıklarda Öz Bakım Yönetimi ve Uyumun Değerlendirilmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 42-49.
7. Özen, B. (2018). Kuşaklar Arası Akılcı İlaç Kullanımı. Sağlık Bilimleri Dergisi, 27(3), 199-204. https://dergipark.org.tr/en/pub/eujhs/issue/42158/507558
8. Dakhale, G., Pimpalkhute, S., Bajait, C., & Raghute, L. (2016). Evaluation of knowledge, attitude and practice of rational use of medicine among interns and resident doctors in a tertiary care teaching hospital. Journal of Young Pharmacists, 8(2), 114.
9. Cook, P. F., Emiliozzi, S., El-Hajj, D., & McCabe, M.M. (2010). Telephone nurse counseling for medication adherence in ulcerative colitis: a preliminary study. Patient education and counseling, 81(2), 182-186.
10. Ruppar, T.M., Dobbels, F., Lewek, P., Matyjaszczyk, M., Siebens, K., & De Geest, S.M. (2015). Systematic Review of Clinical Practice Guidelines for the Improvement of Medication Adherence. International journal of behavioral medicine, 22(6), 699–708. https://doi.org/10.1007/s12529-015-9479-x

Anahtar Kelimeler

Chronic diseases, drug compliance, rational drug use, young

Kaynakça

• Akkoca, A. N., Özler, G. S., Yengil, E., Özler, S. & Demirkıran, G. (2014). Geriatrik hastaların ilaç kullanım bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Smyrna Tıp Dergisi
• Altındiş, S. (2017). Akılcı ilaç kullanımına sistematik bir bakış. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 1(2), 34-38.
• Bagcivan, G., & Akbayrak, N. (2015). Development and psychometric testing of the turkish-version oral chemotherapy adherence scale. The Journal of Nursing Research: JNR, 23(4), 243–251. https://doi.org/10.1097/JNR.0000000000000101 Bahat, G., Akpınar, T. S., Tufan, F., Akın, S., Tufan, A., Erten, N. & Karan, M. A. (2012). Yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı. J Gerontol Geriatrik Arş, 1(1), 2-8.
• Bayrak, N.Y. (2018). Dahiliye kliniklerinde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve davranışlarının belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Beggi, B. (2018). Aile hekimliğinde akılcı ilaç kullanımı ve polifarmasiye yaklaşım. Tıpta Uzmanlık Tezi, Antalya: TC Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Antalya Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği.
• Beggi, B. & Zeynep, A. Ş. I. K. (2019). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların akılcı ilaç kullanımı yönünden değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 19(2), 251-260.
• Bian, C., Xu, S., Wang, H., Li, N., Wu, J., Zhao, Y., Li, P., & Lu, H. (2015). A study on the application of the ınformation-motivation-behavioral skills (ımb) model on rational drug use behavior among second-level hospital outpatients in Anhui, China. PloS One, 10(8), e0135782. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0135782
• Cingil, D., Delen, S. & Aksuoğlu, A. (2009). Karaman il merkezinde yaşayan hipertansiyon hastalarının ilaç kullanım durumlarının ve bilgilerinin incelenmesi. Arch Turk Soc Cardiol, 37(8):551-556
• Cook, P. F., Emiliozzi, S., El-Hajj, D., & McCabe, M. M. (2010). Telephone nurse counseling for medication adherence in ulcerative colitis: a preliminary study. Patient Education and Counseling, 81(2), 182–186. https://doi.org/10.1016/j.pec.2009.12.010
• Dakhale, G., Pimpalkhute, S., Bajait, C., & Raghute, L. (2016). Evaluation of knowledge, attitude and practice of rational use of medicine among interns and resident doctors in a tertiary care teaching hospital. Journal of Young Pharmacists, 8(2), 114.
• Demirbağ, B. C., & Timur, M. (2012). Bir grup yaşlının ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(1), 1-8.
• Demirbas, N. & Kutlu, R. (2020). Çoklu ilaç kullanan yetişkin bireylerin tedaviye uyumu ve öz-etkililik düzeyleri. Ankara Medical Journal, 20(2).
• Demirkol, M., & Tamam, L. (2016). Treatment adherence in psychiatric disorders. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(1), 85-93.
• Demirtaş, Z., Dağtekin, G., Sağlan, R., Alaiye, M., Önsüz, M. F., Işıklı, B., ... & Metintaş, S. (2018). Akılcı ilaç kullanımı ölçeği geçerlilik ve güvenilirliği. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 3(3), 37-46.
• Eindhoven, D. C., Hilt, A. D., Zwaan, T. C., Schalij, M. J., & Borleffs, C. J. W. (2018). Age and gender differences in medical adherence after myocardial infarction: Women do not receive optimal treatment - The Netherlands claims database. European Journal of Preventive Cardiology, 25(2), 181–189. https://doi.org/10.1177/2047487317744363
• Ekenler, Ş. & Koçoğlu, D. (2016). Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(3), 44-55.
• Erci, B., Elibol, M. & Aktürk, Ü. (2018). Hipertansiyon hastalarının tedaviye uyumunu ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(2), 79-92.
• Esher, A., & Coutinho, T. (2017). Rational use of medicines, pharmaceuticalization and uses of methylphenidate. Uso racional de medicamentos, farmaceuticalização e usos do metilfenidato. Ciencia & Saude Coletiva, 22(8), 2571–2580. https://doi.org/10.1590/1413-81232017228.08622017
• Gülhan, R. (2013). Yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı. Okmeydanı Tıp Dergisi, 29(2), 99-105.
• Hatipoğlu, S. & Özyurt, B. C. (2016). Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 1-8.
• Irmak, Y. D. D. Z., Düzöz, Ö. G. G. T., & Bozyer, Ö. G. İ. (2007). Bir eğitim programının hipertansiyonlu hastaların yaşam tarzı ve ilaç tedavisi uyumuna etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 14(2), 39-47.
• Karaman, A., Ayoğlu, T., Aydoğan, M. N., & Emre, K. U. Ğ. U. (2019). Rational drug usage status of nursing students. Florence Nightingale Journal of Nursing, 27(2), 143-156.
• Kasar, K. S. & Kızılcı, S. (2017). Oral antidiyabetik ilaç kullanım hataları ve etkileyen faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 128-137.
• Köseoğlu, N., & Enç, N. (2016). Kronik kalp yetersizliği olan bireylerde ilaç uyumuna engel olan faktörlerin incelenmesi. Journal of Cardiovascular Nursing, 7(14):162-168.
• Mekonnen, H. S., Gebrie, M. H., Eyasu, K. H., & Gelagay, A. A. (2017). Drug adherence for antihypertensive medications and its determinants among adult hypertensive patients attending in chronic clinics of referral hospitals in Northwest Ethiopia. BMC Pharmacology & Toxicology, 18(1), 27. https://doi.org/10.1186/s40360-017-0134-9
• Neiman, A. B., Ruppar, T., Ho, M., Garber, L., Weidle, P. J., Hong, Y., George, M. G., & Thorpe, P. G. (2017). CDC Grand Rounds: Improving medication adherence for chronic disease management - ınnovations and opportunities. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 66(45), 1248–1251. https://doi.org/10.15585/mmwr.mm6645a2
• Oğuz, S., Yanmış, S., Yılmaz, B. & Atman, R. (2019). Hipertansiyon hastalarının ilaç ve diyet tedavisine uyum düzeyleri. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 10(21), 1-7.
• Özdelikara, A., Taştan, A., & Şen Atasayar, B. (2020). Kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ve uyumun değerlendirilmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 42-49.
• Özdemir, Ö., Akyüz, A. & Doruk, H. (2016). Geriatrik hipertansif hastaların ilaç tedavisine uyumları. Bakırköy Tıp Dergisi, 12(4), 195-201.
• Özdemir, Ü., & Taşcı, S. (2013). Kronik hastaliklarda psikososyal sorunlar ve bakim. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-72.
• Özen, B. (2018). Kuşaklar arası akılcı ilaç kullanımı. Sağlık Bilimleri Dergisi, 27(3), 199-204.
• Özer, U. H. E. (2009). Yaşlı bireyde akılcı ilaç kullanımı ve hemşirenin sorumlulukları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(2), 42-51.
• Partridge, A. H., Avorn, J., Wang, P. S., & Winer, E. P. (2002). Adherence to therapy with oral antineoplastic agents. Journal of The National Cancer Institute, 94(9), 652–661. https://doi.org/10.1093/jnci/94.9.652
• Pereira, K. G., Peres, M. A., Iop, D., Boing, A. C., Boing, A. F., Aziz, M., & d'Orsi, E. (2017). Polypharmacy among the elderly: a population-based study. Brazilian Journal of Epidemiology, 20(2), 335–344. https://doi.org/10.1590/1980-5497201700020013
• Pirinçci, E., & Bozan, T. (2016). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları. Firat Tip Dergisi, 21(3).
• Rawle, M. J., Richards, M., Davis, D., & Kuh, D. (2018). The prevalence and determinants of polypharmacy at age 69: a British birth cohort study. BMC Geriatrics, 18(1), 118. https://doi.org/10.1186/s12877-018-0795-2
• Ruppar, T. M., Dobbels, F., Lewek, P., Matyjaszczyk, M., Siebens, K., & De Geest, S. M. (2015). Systematic review of clinical practice guidelines for the ımprovement of medication adherence. International Journal of Behavioral Medicine, 22(6), 699–708. https://doi.org/10.1007/s12529-015-9479-x
• Sağlık Bakanlığı. (2017). “Türkiye bulaşıcı olmayan hastalıklar çok paydaşlı eylem planı (2017-2025)” 1056, Ankara. http://e-belge.saglik.gov.tr/ adresinden 13 Eylül 2020 tarihinde alınmıştır.
• Saygılı, M., Özer, Ö., & Uğurluoğlu, Ö. (2015). Bir kamu hastanesinde hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(3), 162-170.
• Taşkın Şayir, Ç., Aslan Karaoğlu, S. & Evcik Toprak, D. (2014). Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi aile hekimliği polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 18(1).
• Turhan, Ö., Kibar, E., Ekren, E., Engin, O., Ercan, D., Erdal, A. I., ... & Bilir, N. (2014). Yaşlılarda ilaç uyumu: üniversite hastanesi tabanlı tanımlayıcı bir çalışma. Nobel Medicus Journal, 10(2).
• Uğrak, U., Teke, A., Cihangiroğlu, N. & Uzuntarla, Y. (2015). Kardiyoloji kliniğinde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusundaki tutumları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(2), 137-144.
• Uğrak, U., Uzuntarla, Y., Cihangiroğlu, N., & Akyüz, S. (2016). Kronik hastalık ile sağlık hizmetlerini kullanma eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant Tıp Dergisi, 5(3), 158-165.
• Vural, B., Acar, Ö. T., Topsever, P., & Filiz, T. M. (2012). Modifiye morisky ölçeğinin Türkçe geçerlilik güvenilirlik çalışması. The Journal of Turkish Family Physician, 3(4), 17-20.
• World Health Organization. (1987). The rational use of drugs: Report of the conference of experts, Nairobi, 25-29 November 1985. World Health Organization. https://iris.who.int/handle/10665/37174
• World Health Organization. (2018, May 16). Noncommunicable diseases. https://www.who.int/health-topics/noncommunicable-diseases#tab=tab_1
• World Health Organization. (2019, June 20). Medication safety in polypharmacy. Technical report. Sf:11. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-UHC-SDS-2019.11.
• Wu, J. R., Moser, D. K., Chung, M. L., & Lennie, T. A. (2008). Predictors of medication adherence using a multidimensional adherence model in patients with heart failure. Journal of Cardiac Failure, 14(7), 603–614. https://doi.org/10.1016/j.cardfail.2008.02.011
• Yıldırım, A. B., & Kılınç, A. Y. (2017). Polypharmacy and drug interactions in elderly patients. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 45(Suppl 5), 17-21.
• Zelko, E., Klemenc-Ketis, Z., & Tusek-Bunc, K. (2016). Medication adherence in elderly with polypharmacy living at home: a systematic review of existing studies. Materia Socio-Medica, 28(2), 129–132. https://doi.org/10.5455/msm.2016.28.129-132