Systematic review of nursing theses evaluating the effects of virtual reality use on pain management in adults in Turkey

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 149 - 159, 17.04.2025

Kübra Şengör , Rabia Görücü , Seher Deniz Öztekin

Öz

Introduction and Purpose: Pain is considered the fifth vital sign that needs to be diagnosed and reduced through appropriate nursing interventions. In recent years, virtual reality, a non-pharmacological method increasingly used in pain management, has attracted significant attention in nursing research due to its immersive, engaging, and multi-sensory experiences. This review was conducted to systematically examine nursing graduate theses evaluating the effects of virtual reality on pain management in adults.
Method: Using the advanced search option of the National Thesis Center of the Council of Higher Education, graduate nursing theses completed between 2010 and 2023 were retrospectively screened with the keywords “virtual reality, nurse, virtual reality headset, pain.” A total of 7 doctoral and 11 master’s theses that met the inclusion criteria were included in the study.
Results: An analysis of the general characteristics of the reviewed theses indicated that most nursing research on the effects of virtual reality applications in pain management among adults was conducted in 2020 and later. Participants in the intervention group reported lower levels of pain and anxiety following virtual reality applications compared to the control group, along with positive changes in physiological parameters such as pulse, blood pressure, and respiration.
Conclusion: Nursing theses in Turkey have highlighted that the use of virtual reality reduces pain levels and that this technology is being increasingly adopted. It is recommended that future studies involve larger sample groups.

Anahtar Kelimeler

Virtual reality, Nurse, Virtual reality glasses, Pain

Türkiye’de erişkinlerde sanal gerçeklik kullanımının ağrı yönetimi üzerindeki etkilerini değerlendiren hemşirelik tezlerinin sistematik incelenmesi

Öz

Giriş ve Amaç: Ağrı, tanılanması ve uygun hemşirelik girişimleriyle azaltılması gereken beşinci yaşam bulgusu olarak kabul edilir. Son yıllarda, ağrı yönetiminde giderek daha fazla kullanılan ilaç dışı yöntemlerden biri olan sanal gerçeklik; kullanıcıyı içine çeken, duyusal deneyimi artıran ve dikkat çekici özellikleri nedeniyle birçok hemşirelik araştırmasında incelenmiştir. Bu derleme, erişkin bireylerde sanal gerçeklik kullanımının ağrı yönetimindeki etkilerini ele alan hemşirelik lisansüstü tezlerini sistematik olarak incelemek amacıyla gerçekleştirildi.
Yöntem: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi'nin gelişmiş arama özelliği kullanılarak, 2010-2023 yılları arasında tamamlanan lisansüstü hemşirelik tezleri, “sanal gerçeklik, hemşire, sanal gerçeklik gözlüğü, ağrı” anahtar kelimeleri ile retrospektif olarak tarandı. Çalışmaya dahil edilme kriterlerine uygun olan 7 doktora ve 11 yüksek lisans tezi incelemeye alındı.
Bulgular: İncelenen tezlerin genel özelliklerine bakıldığında, erişkinlerde ağrı yönetimi üzerinde sanal gerçeklik uygulamalarının çoğunlukla 2020 ve sonrasında araştırıldığı görüldü. Girişim grubundaki katılımcıların sanal gerçeklik uygulaması sonrasında ağrı ve anksiyete düzeylerinin kontrol grubuna göre daha düşük olduğu ve nabız, kan basıncı, solunum gibi fizyolojik parametrelerde olumlu değişiklikler yaşandığı saptandı.
Sonuç: Türkiye’deki hemşirelik tezlerinde sanal gerçeklik uygulamasının ağrı düzeyini azalttığı ve bu teknolojinin kullanımının giderek arttığı belirtilmiştir. Çalışmalarda daha geniş örneklem gruplarıyla araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sanal gerçeklik, Hemşire, Sanal gerçeklik gözlüğü, Ağrı

Etik Beyan

Derleme için: Etik kurul onayı gerekmez.

Destekleyen Kurum

yoktur

Teşekkür

yoktur

Kaynakça

• Çelik, A. (2023). Spinal anestezi ile opere edilen herni hastalarında işlem sırasında sanal gerçeklik uygulamasının ağrı, kaygı ve yaşam bulgularına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Manisa.
• Çevik, Aktura S. (2021). Tip 2 diyabetli olan sanal gerçeklik ve buzun kendi kendine bölünme korkusu, ağrı ve kaygı düzeyi üzerindeki etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Malatya.
• Çoban, M. A. (2023). Yetişkinlerde kan alma sırasında sanal gerçeklik gözlüğü kullanımının ağrı ve kaygı üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). KTO Karatay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Konya.
• Ganry, L, Hersant, B, Sidahmed-Mezi, M, Dhonneur, G. & Meningaud, J. P. (2018). Using virtual reality to control preoperative anxiety in ambulatory surgery patients: a pilot study in maxillofacial and plastic surgery. Journal of stomatology, oral and maxillofacial surgery, 119(4), 257-261. https://doi.org/10.1016/j.jormas.2017.12.010
• Genç, H. (2021). Transrektal prostat kanseri işlemi sırasında sanal gerçeklik gözlükleri ve stres toplarının ağrı ve yaşam özgürlüğünün etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Malatya.
• Gorini, A, Capideville, C. S, De Leo, G, Mantovani, F & Riva, G. (2011). The role of immersion and narrative in mediated presence: the virtual hospital experience. Cyberpsychology, behavior, and social networking, 14(3), 99-105. https://doi.org/10.1089/cyber.2010.010
• Görücü, R. (2023). Yanıklı hasta bakımında sanal gerçeklik ve müziğin ağrı, anksiyete ve ağrı anksiyetesi üzerine etkisi. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Goudman, L, Jansen, J, Billot, M, Vets, N, De Smedt, A, Roulaud, M. & Moens, M. (2022). “Virtual reality applications in chronic pain management: Systematic Review and Meta-analysis”. JMIR Serious Games, 10(2), e34402. https://doi.org/10.2196/34402
• Günaydın, Ç. (2021). Yanık pansumanı sırasında sanal gerçeklik gözlüğü uygulamasının ağrı üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İstanbul. Güneş, H. (2021). Total diz protezi ameliyatı öncesi sanal gerçekliğin duygusal, kaygı ve yaşam sermayesine etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Malatya.
• Gupta, A, Scott, K. ve Dukewich, M. (2018). Innovative technology using virtual reality in the treatment of pain: does it reduce pain via distraction, or is there more to it?. Pain Medicine, 19(1), 151-159. https://doi.org/10.1093/pm/pnx109
• Hundert, A. S, Birnie, K. A, Abla, O, Positano, K, Cassiani, C, Lloyd, S. & Stinson, J. (2022). “A pilot randomized controlled trial of virtual reality distraction to reduce procedural pain during subcutaneous port access in children and adolescents with cancer”. The Clinical journal of pain, 38(3), 189. https://doi.org/10.1097/AJP.0000000000001017
• Hür, G. (2021). “The PRISMA Checklist 2020 Update”. Online Turkish Journal of Health Sciences, 6(4), 603-605. https://doi.org/10.26453/otjhs.1001606
• İbek, E. (2023). Sanal gerçeklik uygulamasının port kateter iğne girişine bağlı ağrı, kaygı ve yaşamsal bulgular üzerine etkisi: randomize kontrollü çalışma. (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Bakırçay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İzmir.
• İskender, M. D. ve Eren, H. (2020). “Türkiye’de ağrıya yönelik akupresur uygulaması ile ilgili yapılmış hemşirelik tezlerinin incelenmesi”. J Tradit Complem Med. 3(1), 40-6 https://doi.org/10.5336/jtracom.2020-73529
• Karaman, D. (2020). Sanal gerçeklik ile izletilen farklı görüntülerin flebotomi işlemi sırasında algılanan ağrı ve anksiyete üzerine etkisi. (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Sakarya.
• Keskin, E, Buldur, E. ve Yılmaz, H. B. (2021). “Pediatrik hastalarda ağrı yönetiminde sanal gerçeklik uygulamalarının etkinliği: sistematik derleme”. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 1(3), 96-106.
• Korkmaz, E. (2022). Kemik iliği aspirasyon ve biyopsi işlemi sırasında yaşanan anksiyete ve ağrı üzerine sanal gerçeklik ile video izletmenin etkisi. (Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Kayseri.
• McSherry, T, Atterbury, M, Gartner, S, Helmold, E, Searles, D. M. & Schulman, C. (2018). Randomized, crossover study of immersive virtual reality to decrease opioid use during painful wound care procedures in adults. Journal of Burn Care & Research, 39(2), 278-285. https://doi.org/10.1097/BCR.0000000000000589
• Menekli, T, Yaprak, B. ve Doğan, R. (2022). “The effect of virtual reality distraction intervention on pain, anxiety, and vital signs of oncology patients undergoing port catheter implantation: a randomized controlled study”. Pain Management Nursing, 23(5), 585-590. https://doi.org/10.1016/j.pmn.2022.03.004
• Okutan, Ş. (2021). Laparoskopik karın cerrahisi sonrası sanal gerçekliğin uygulanması ve hastaların yaşamlarının, ağrı ve konforun etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Malatya.
• Öztürk, Ö. ve Feyzioğlu, Ö. (2020). “Sanal gerçeklik teknolojileri ve kronik ağrı”. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies, 3(2), 211-6. https://doi.org/10.5336/jtracom.2019-72224
• Sarıköse, A. (2023). Sanal gerçeklik temelli gevşeme programının bronkoskopi uygulanacak hastalarda ağrı şiddetine, anksiyete düzeyine ve hasta memnuniyetine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Elazığ.
• Şen, H. (2020). “Arteriovenöz fistül kanülasyon işlemi sırasında uygulanan sanal gerçeklik gözlüğünün ağrı ve hasta memnuniyetine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Mersin.
• Setenay Serin, Z. (2022). Periferik intravenöz kateter uygulamasında termomekanik stimülasyon ve sanal gerçeklik gözlüğünün ağrı ve hasta memnuniyetine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara.
• Smith, V, Warty, R. R, Kashyap, R, Neil, P, Adriaans, C, Nair, A. & Wallace, E. M. (2020). A randomised controlled trial to assess the feasibility of utilising virtual reality to facilitate analgesia during external cephalic version. Scientific Reports, 10(1), 3141. https://doi.org/10.1038/s41598-020-60040-3
• Smith, V., Warty, R. R., Sursas, J. A., Payne, O., Nair, A., Krishnan, S., Vollenhoven, B. (2020). The effectiveness of virtual reality in managing acute pain and anxiety for medical inpatients: systematic review. Journal of medical Internet research, 22(11), e17980. https://doi.org/10.2196/17980
• Soylu, A. (2023). Perkütan koroner girişim yapılan hastalarda sanal gerçeklik gözlüğü ve buz uygulamasının femoral sheath çekimi esnasındaki ağrı düzeyine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Amasya.
• Tashjian, V. C, Mosadeghi, S, Howard, A. R, Lopez, M, Dupuy, T, Reid, M. & Spiegel, B. (2017). Virtual reality for management of pain in hospitalized patients: results of a controlled trial. JMIR Mental Health, 4(1), e7387. https://doi.org/10.2196/mental.7387
• Thybo, K. H, Friis, S. M, Aagaard, G, Jensen, C. S, Dyekjær, C. D, Jørgensen, C. H. & Walther‐Larsen, S. (2022). “A randomized controlled trial on virtual reality distraction during venous cannulation in young children”. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 66(9), 1077-1082. https://doi.org/10.1111/aas.14120
• Toraman, R.L. (2022). Transrektal prostat biyopsisi sırasında sanal gerçeklik gözlüğü uygulanmasının ağrı, anksiyete ve hasta memnuniyeti üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• Walker, M. R, Kallingal, G. J, Musser, J. E, Folen, R, Stetz, M. C. & Clark, J. Y. (2014). Treatment efficacy of virtual reality distraction in the reduction of pain and anxiety during cystoscopy. Military medicine, 179(8), 891-896. https://doi.org/10.7205/MILMED-D-13-00343
• Weynants, L, Chys, B, D’hulst, P, Merckx, L, Van Besien, J. & Tailly, T. (2023). “Virtual reality for pain control during shock wave lithotripsy: a randomized controlled study”. World Journal of Urology, 41(2), 589-594. https://doi.org/10.1007/s00345-023-04280-8
• Yılmaz, B. (2023). Hemodiyaliz tedavisi sırasında sanal gerçeklik gözlüğünün ağrı üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Erzurum.
• Yılmaz, B. (2023). Tiroid- paratiroid cerrahisi sonrası ağrı yönetimi, konfor ve memnuniyetin sağlanmasında sanal gerçeklik kullanımı. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Edirne.