FELSEFİ PERSPEKTİFTEN YAŞLILIK DÖNEMİ

Yıl 2023, Sayı: 47, 79 - 105, 31.12.2023

Emel Güvenç

https://doi.org/10.61904/sbe.1285539

Öz

İnsana ilişkin her şeyi düşünme nesnesi edinen felsefe yaşlılık dönemine yönelik çeşitli sorulara da yanıt arar. Bu çalışmada yaşlılık olgusuna felsefi perspektiften yaklaşılmış ve bir bütün olarak yaşlılığın neliği sorgulanmıştır. Yaşlılığın ve yaşlı bireylerin ötekileştirilmesi sorunsalı, bilgeliğin yaşlılıkla süregelen ilişkisi, yaşlılıkla ölüme yakınlık arasındaki bağlantı ve hayatın son evresi olarak yaşlılığın değeri felsefi kaynaklardan yararlanılarak incelenmiştir. Bu bağlamda bilgeliğin ne olduğu, erdemlerin yaşlı bireyin hayatına ne tür katkılar sağladığı, ölüme ilişkin bakış açılarının yaşlılık algılarını nasıl etkilediği tartışılmıştır. Makalenin amacı çok boyutlu olarak ele alınması gereken yaşlılık döneminin her bir insan teki için farklı şekillerde deneyimlendiğini açımlamak, bu doğrultuda yaşlılığa ilişkin kalıp yargıları objektif, rasyonel ve tutarlı bir şekilde tartışmaya açmak ve söz konusu dönemin varoluşmakta olan birey için çok değerli bir yaşam evresi olma potansiyelini içinde barındırdığını gözler önüne sermektir. Yaşlılıkla uzlaşmanın imkânının da tartışıldığı makalede, hayatın bu son evresinin sadece onu yaşantılıyanlar için değil diğer bireyler için de erdem eksenli bir varoluşun sürdürülebilmesi noktasında değerli, eğitici bir hayat evresi olduğu ve yaşlı bireylerle samimi birlikteliğin insanın ahlaki gelişimine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Yaşlılık Dönemi, Yaşlıların Ötekileştirilmesi, Bilgelik, Ölüme Yakınlık

Kaynakça

• Agronin, M. E. (2014). Special Issue: Remembering Our Roots. The Gerontologist, 54(1),30-39. https://doi.org/10.1093/geront/gnt032
• Alpay, A. H. ve Çapcıoğlu, İ. (2-4 Mayıs 2021). Aktif Yaşlanma Felsefesi. A. Haşımov ve M. Şabanov (Ed.), Al-Farabi 9th International Conference on Social Sciences. Farabi Publishing House.
• Anton, Audrey L. (2016). Aging in Classical Philosophy. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 115-134). Springer Nature.
• Aristoteles. (1975). Politika. (M. Tuncay, Çev.) Remzi Kitabevi.
• Aristoteles. (1995). Retorik. (M. H. Doğan, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles. (2014). Nikhomakhos’a Etik. (Z. Özcan, Çev.) Sentez Yayıncılık.
• Aurelius, M. (2018). Kendime Düşünceler (Y. E. Ceren, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Baars, J. (2012). Aging and the Art of Living. (1st edition) Johns Hopkins University Press.
• Baars, J. (2017). Aging: Learning to Live a Finite Life. Gerontologist, 57(5), 969-976. https://doi.org/10.1093/geront/gnw089
• Bauman, Z. (2018). Iskarta Hayatlar. (O. Yener, Çev.) Can Yayınları.
• Bavidge, M. (2016). Feeling One’s Age: A Phenomenology of Aging. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 207-224). Springer Nature.
• Bektaş, O. E. (2017). Postmodern Dünyada Yaşlı Olmak. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 9-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yasad/issue/30342/302631
• Boudrillard, J. (2002). Tüketim Toplumu (F. Keskin ve N. Tutal, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Camcı, C. (2018). Aylaklık, Zamansallık ve Yaşlılık. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 1-18.
• Canatan, A. (2008). Toplumsal Değerler ve Yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 62-71. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yasad/issue/21799/234272
• Cicero. (2022). Yaşlı Cato ve Yaşlılık Üzerine (C. Çevik, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cowley, C. (2016). Coming to Terms with Old Age and Death. G. Scarre (Ed.), The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 187-206). Springer Nature.
• Çotuksöken, B. (1995). Nermi Uygur’un Felsefe Dünyasından Kesitler. Kabalcı Yayınları.
• Çunkuş, N., Taşdemir Yiğitoğlu, G. ve Akbaş, E., (2019). Yaşlılık ve Toplumsal Dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(2), 58-67. https://dergipark.org.tr/tr/pub/geriatrik/issue/48455/593456
• Duva Kaya, Ö. (2020). Yaşam ve Ölüm Arasında Bir Uğrak Olarak Yaşlılık. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4), 1501-1520. https://doi.org/10.16953/deusosbil.810354
• Eflatun. (1989). Phaidon (S. K. Yetkin ve H. R. Atademir, Çev.) MEB Yayınları.
• Foley, M. (2011). Saçmalıklar Çağı (A. Sezgintüredi, Çev.) Domingo Yayınları.
• Görgün Baran, A. (2008). Yaşlılıkta Sosyalizasyon ve Yaşam Kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2, 86-97. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yasad/issue/21798/234262
• Güvenç, E. (2020). Manevi Danışmanlığın Felsefi Temelleri Bağlamında Stoa Ahlak Öğretisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(2), 529-558.
• Hinton, D. (1989). The Selected Poems of Tu Fu. New Directions Publishing.
• Köroğlu, C. Z. ve Köroğlu, M. A. (2015). Mekânın Dönüşümü ve Yaşlılık Üzerine: Kentleşme ve Yaşlılık Olgusu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 812-821. Kurt, G., Beyaztaş, F. Y. ve Erkol, Z. (2020). Yaşlıların Sorunları ve Yaşam Memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi, 24(2), 32-39.
• Laceulle, H. (2018). Aging and the Ethics of Authenticity. The Gerontological Society of America, 58(5), 970-978. https://doi.org/10.1093/geront/gnx037
• Müftüler, H. G. (2018). İstanbul’da Yaşlılık ve Yaşlılığın Yapısal Değişimi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 58-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ysbed/issue/36582/397251
• Overall, C. (2016). How Old Is Old? Changing Conceptions of Old Age. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 13-30). Springer Nature.
• Özdemir, Ü. N. (2019). Geçmişten Günümüze Cicero ile Yaşlılık. Sosyoloji Dergisi, 40, 281-290. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosder/issue/51055/665827
• Özdoğan, M. A. (2022). Yaşlılık, Sosyal Medya ve Din. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Pamuk, D. ve Salur, B. (2022). Yaşlanma, Anlatı ve Otantisite. Kaygı, 21(9), 183-200. https://doi.org/10.20981/kaygi.1068786
• Platon. (2015). Phaidon. (F. Akderin, Çev.) Say Yayınları.
• Platon. (2021). Devlet. (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Razi, E. Z. (2016). Ahlakın İyileştirilmesi. (M. Kaya, Çev.) Felsefe Risaleleri (1. Basım, ss. 82-195). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Rentsch, T. (2016). Aging as Becoming Oneself: A Philosophical Ethics of Late Life. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 347-364). Springer Nature.
• Russell, B. (1982). Düşünceler. (S. Eyüboğlu ve V. Günyol, Çev.) Say Yayınları.
• Sartre, J. P. (2009). Özgürlük Yolları 1 Akıl Çağı (G. Devrim, Çev.) Can Yayınları.
• Scarre, G. (2016). The Ageing of People and of Things. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 87-100). Springer Nature.
• Schopenhauer, A. (2016). Ölümün Anlamı. (A. Aydoğan, Çev.) Say Yayınları.
• Segal, L. (2020). Toplumsal Cinsiyet, Arzu ve Yaşlanmanın Skandalları. Cogito, 98, 15-30.
• Silvers, A. & Rorty, M. V. (2016). Health Care for Old Age: Rights, Duties and Expectations. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 471-494). Springer Nature.
• Svendsen, L. F. H. (2008). Sıkıntının Felsefesi. (M. Erşen, Çev.) Bağlam Yayınları.
• Thane, P. (2020). Old Age in European Cultures: A Significant Presence from Antiquity to the Present. The American Historical Review, 125(2), 385-395. https://doi.org/10.1093/ahr/rhaa190
• Timuçin, A. (2009). Felsefe Bir Sevinçtir. (5. Baskı). Bulut Yayınları.
• Uygur, N. (2018). Bunalımdan Yaşama Kültürü. Yapı Kredi Yayınları.
• Woodruff, R. (2016). Aging and the Maintenance of Dignity. G. Scarre (Ed.) The Palgrave Handbook of the Philosophy of Aging (pp. 225-246). Springer Nature.
• Yerli, Y., Özkoçak, V. ve Koç, F. (2020). Yaşlıların Sosyal Hayatla İlişkisi. Social Sciences Studies Journal, 6(73), 4857-4864.
• Yıldırım, F. ve Abukan, B. (2015). Yaşlılıkta Bilgelik Konusunda Bir Derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 18(35), 1-9.