THE EFFECT OF IFRS 9 “FINANCIAL INSTRUMENTS” STANDARD ON CLASSIFICATION AND MEASUREMENT OF FINANCIAL ASSETS IN BANKING SECTOR

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 23, 1 - 19, 22.06.2022

Pelin Mengi Ebru Saygılı Seher Gören Yargı

Öz

International Financial Reporting Standard 9 (IFRS 9), Financial Instruments Standard has been effective since January 2018. Along with this new standard, changes were made on basic phases of classification and measurement explanations related to financial assets. The aim of this study is to explore the effects of first adoption of IFRS 9 on the 2018 beginning balance sheets and income statements of the banks. Trend analysis was performed using the 2017 year-end financial statements and 2018 beginning financial statements of 18 deposit banks operating in Turkey. According to the results of the study fair value through profit or loss caused minor negative changes in most banks. Further, there is a positive impact of amortized costs and a negative effect of fair value through other comprehensive income.

Anahtar Kelimeler

IFRS 9 Financial Instruments Standard, Deposit Banks, Financial Assets

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TFRS 9 “FİNANSAL ARAÇLAR” STANDARDININ FİNANSAL VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE ÖLÇÜMÜNE ETKİSİ

Öz

Türkiye Finansal Raporlama 9 (TFRS 9), Finansal Araçlar Standardının 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi ile birlikte, finansal varlıkların sınıflandırma ve ölçme safhasında değişiklikler yapılmıştır. Bu durum, TFRS 9’u uygulayacak işletmelerde ve bankaların finansal raporlamalarında önemli değişiklikler meydana gelmesine neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı, TFRS 9 kapsamında 2018 döneminin ilk uygulamasında mevduat bankalarının bilanço ve gelir tablosu hesaplarında meydana gelen değişiklikleri ortaya çıkarmaktır. Türkiye’de faaliyet gösteren 32 adet mevduat bankasından çalışma kapsamı için uygun verilere sahip 18 tane mevduat bankası için detaylı analiz yapılmıştır. Seçilen mevduat bankalarının 2017 dönem sonu verileri ile 2018 dönem başı açılış verileri alınıp yatay analiz hareketli baz yıl yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu analiz yöntemi ile TFRS 9’un finansal tablolardaki etkisi incelenmiştir. Sonuç olarak, finansal araçların kar veya zararda gerçeğe uygun değerlenmesi sonucunda bankaların çoğunda küçük tutarlı azalışlar gözlemlenmektedir. Diğer kapsamlı gelir yoluyla gerçeğe uygun değerleme genel olarak, negatif yönlü bir değişime itfa edilmiş maliyet uygulaması ise pozitif yönlü bir değişime neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı, Mevduat Bankaları, Finansal Varlıklar

Kaynakça

• Akgemci, A. (2014). Finansal Borçlanma Araçlarının TFRS 9 Kapsamında Değerlemesi ve Vergi Yasalarının Değerleme Hükümleriyle Karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Alternatif Bank (2018). https://www.alternatifbank.com.tr/media/6144/alternatifbank_2018_fr_tr_1103.pdf. (20.03.2019).
• BDDK, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2004). Sermaye Ölçümü ve Sermaye Standartlarının Uluslararası Düzeyde Uyumlaştırılması (Yeni Basel Sermaye Uzlaşısı) Gözden Geçirilmiş Düzenleme (Türkçe Çeviri).
• Büyük, M. (2019). TMS-TFRS Nedir?, https://www.tnbakademi.com/post/tms-tfrs-nedir (12.03.2019).
• Ceran, Y. & Öz, M. (2014). TMS-32, TMS-39 VE TFRS-7, TFRS-9 kapsamında finansal araçlar: Sunum, muhasebeleştirme, ölçüm ve açıklamalar standardına ilişkin bir inceleme, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(28), 227-259.
• Elitaş, C. (2012). Muhasebe Uygulama Açısından TMS-TFRS’ye Geçiş Rehberi. (1. Bs.). Gazi Kitapevi.
• Erol, M. & Aslan, M. (2017). Uluslararası muhasebe ve denetim standartlarının gelişmesi, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (12), 55-86.
• Fındık, H. (2016). Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde finansal varlıkların muhasebeleştirilmesi, Journal of Accounting & Finance, (69), 61-82.
• Fidan, M. M. (2019). Ticari alacaklarda değer düşüklüğü-TFRS 9 finansal araçlar standardının basit yaklaşımı ve vergi usul kanunu karşılaştırılması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (81), 37-58.
• Gornjak, M. (2017). Comparison of IAS 39 and IFRS 9: The analysis of replacement, International Journal of Management, Knowledge and Learning, (1), 115-130.
• IFRS 9, International Financial Reporting Standard 9 (2019). https://www.pwc.com/gx/en/audit-services/ifrs/publications/ifrs-9/ifrs-9-understanding-the-basics.pdf (25.02.2019).
• Kaya, G. A. (2014). Türkiye’de finansal araçlarla ilgili yasal düzenlemelerdeki farklılıklar ve finansal araçların işletme bilançolarındaki yeri, The Journal of Academic Social Science Studies, (24), 571-594.
• KGK, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (2019). TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı.
• https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2019Seti/TFRS/TFRS_9.pdf (02.02.2019).
• KPMG Vergi (2019). https://kpmgvergi.com/Yayinlar/TurkceYayinlar/Pages/TurkceYayinlar.aspx (13.07.2019).
• Muhasebe Sitesi (2018). http://www.muhasebesitesi.com/karsilastirmali-tablolar-analizi.html (28.04.2019).
• Saltoğlu, M. (2016). UFRS 9 ve beklenen kredi zarar modeli, World of Accounting Science, 18(1).
• Subramanyam, Kr & Wild, John (2014). Financial Statement Analysis. (11. Bs.). McGrwan Hill.
• Toner, E. (2016). Karşılaştırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz). https://slideplayer.biz.tr/slide/8658729/ (01.05.2019).
• Türkiye Bankalar Birliği (2019). https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/konferanssunumlari/1139/TBB_Sunum_28_subat.pdf. (10.10.2019).
• Türkiye Finansal Raporlama 9, TFRS 9: Finansal Araçlar Sınıflandırma ve Ölçme (2019).
• https://www.pwc.com.tr/tr/services/ufrs/pdf/ufrs-9-yayini-finansal-araclar-siniflandirma-ve-olcmet.pdf. (25.02.2019).
• UFRSTÜRK (2013). https://ufrsturk.wordpress.com/2013/03/09/ufrsnin-gelisimi/ (06.01.2019).