Ebru Sanatında Akkase Tekniği

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 17, 246 - 261, 20.07.2016

Osman Caner Kolçir Sema Etikan

Öz

Süsleme sanatlarından ebru, geçmişi yüzyıllara dayanan, uzun süren bir emek sonucu ortaya çıkan, tekrarı yapılamayan ve geri dönüp düzeltmesi de zor olan bir sanattır. İlk defa ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmeyen fakat kökeninin Orta Asya’ya dayandığı var sayılan ebru sanatı, başlangıçta kitap ve kağıt süsleme sanatı olarak uygulanmıştır. Günümüzde ise bu geleneksel uygulanışı dışında özgün arayışlar çerçevesinde de şekillendirilmeye çalışılmaktadır. Gelişen teknoloji ve hızlı bir şekilde değişen sosyal hayat sebebiyle sanata bakış açısı da zamanla bir takım değişikliklere uğramaktadır. Bu değişim ve gelişim ebru sanatının temelini sarsmadığı ölçüde faydalı da olmaktadır. Yeni tarzlar, yeni buluşlar bu sanatı zenginleştirmektedir. Bununla birlikte bir değişim ve gelişimin var olabilmesi için geleneksel tekniklerin, usullerine uygun olarak öğrenilmesi, bilinmesi ve hatta korunması gerekmektedir. Sanatın özü bozulmadan yaşanacak değişim ve gelişme ancak bu şekilde sağlıklı olabilecektir. Akkase ebru tekniği de bu gelişimler ve ebru sanatında farklı arayışlar sonucu ortaya çıkmıştır. Geleneksel ebru tekniklerinden yararlanılarak ortaya konulan Akkase ebru, aynı ebru kağıdının üzerine birden fazla baskı yaparak yazı veya desen elde edilen ebru çeşididir. Arap zamkı ve kat’ı tekniği olmak üzere iki farklı akkase tekniği uygulanarak yazılı ve figüratif süslemeli eserler üretilmektedir. İlk akkase ebru yapımı Necmeddin Okyay tarafından arap zamkı tekniğiyle gerçekleştirilmiştir. Arap zamkı tekniği günümüzde bazı sanatçılar tarafından hala uygulanmaktadır fakat teknolojinin gelişmesiyle artan malzeme bolluğu ve eser üretimini kolaylaştırma düşüncesi çoğu sanatçıyı kat’ı tekniğiyle akkase ebru yapımına yöneltmiştir. Buna dayanarak bu çalışmada ebru sanatında Arap zamkı ve kat’ı tekniğiyle yazıların, logoların, çeşitli motif ve desenlerin, geometrik şekillerin akkase ebru olarak kağıda aktarılması amaçlanmıştır. Eserlerde ebru çeşitlerinden battal ebru, somaki ebru, gelgit ebru, şal ebru, taraklı ebru, dalgalı ebru ve hafif ebrularından yararlanılmış ve farklı uygulamalarla dekoratif amaçlı objeler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ebru Sanatı, Akkase Ebru Tekniği

Kaynakça

• Barutcugil, H., (2010). Geçmişten Günümüze Ebru Sanatı ve Çağdaş Bir Yorum İle Günümüz Tekstiline Uygulanması, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil ve Moda Tasarım Anasanat Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Başar, F. ve TİRYAKİ, Y., , (2006). Türk Ebru Sanatı, Gözen Kitap ve Yayın Evi, İstanbul.
• Derman, M., U., (1977). Türk Sanatında Ebru, Akbank Yayınevi, İstanbul.
• Elhan, S., (2004). Yapım Yöntemleriyle Ebru Sanatı, İnkansa Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara.
• Erdinç, Y. S., (2014). Ebru Sanatının Farklı Materyaller Üzerine Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Eriş, M. N., (2007). Mustafa Esat Düzgünman ve Ebru, 1. Baskı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul.
• Kolçir, O. C., (2015). Ebru Sanatında Akkase Tekniği ve Farklı Uygulamaları, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Ovalıoğlu, İ., (2007). Arşivin Rengi, Osmanlı Belgelerinde Ebru ve Etiket, 1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Özdamar, H., ve ÖLMEZ, F., N., (2014). “İşlenmiş Deri Üzerine Ebru Tekniğinin Uygulanması”, Akdeniz Üniversitesi 2. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Kültür Sanat Etkinlikleri, Bildiri Kitabı.
• Özçimi, M. S., (2009). Levni’den Ebru’ya, Yayın No: 198,Bahçıvanlar Basım San. A.Ş, Konya.
• Sobacı, A., (2001). Klasik Türk Ebru Sanatı ve Komposizyon, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Wolfe, R. J., (1990). Marbled Paper: Its History, Techniques and Patterns (Publication of The A.S.W. Rosenbach Fellowship in Bibliography), University of Pennsylvania Press, Philadelphia.