Türk Müzik Kültüründe Simbiyotik Bir İlişki: Davul ve Zurna

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 32, 1088 - 1109, 08.01.2024

Merve Nur Kaptan

https://doi.org/10.21602/sduarte.1359055

Öz

Biyolojide simbiyotik ilişki, canlı organizmaların birlikte ya da etkileşim halinde, birbirlerinin eksikliklerini gidererek ve birbirlerinden yarar sağlayarak yaşamlarını sürdürmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu ilişkiyi canlılar arasında kurabildiğimiz gibi cansız varlıklar arasında da kurmak mümkündür. Bu manada Türk toplumunda önemi haiz olan davul ve zurna çalgıları arasındaki ilişki cansız varlıklar arasında yer alan simbiyotik ilişkiye örnek teşkil etmektedir. Davul ve zurna çalgıları tarihsel olarak Orta Asya Türk devletlerinde, Selçuklularda, Osmanlı Devleti’nde ve özellikle günümüzde muhtelif faaliyetlerde ayrılmaz bir bütün olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma davul ve zurna çalgıları arasındaki simbiyotik ilişkiyi ortaya koymaya odaklanmaktadır. Bu çerçevede konu ile ilgili belgeler incelenmiş, elde edilen verilerin betimsel analizi yapılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

müzik, simbiyotik, davul, zurna

Kaynakça

• Arslan, S. (2022). “Gelenek Ekseninde Davul Zurna: Tokat Örneği”, Etnomüzikoloji Dergisi, Sayı 1, s. 77-96.
• Ataman, S. Y. (1992). Eski Türk Düğünleri ve Evlenme Rit’leri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aydın, A. R. (1999). Türkiye’de ve Dünyada Ecdattan Bugüne Mehter, Ankara: Sim Yayıncılık.
• Batuta, İ. (1914). Seyahatname II, çev. Mehmet Şerif, İstanbul.
• Budak, O. A. (2000). Türk Müziğinin Kökeni ve Gelişimi, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Covel, J. (2017). Bir Papazın Osmanlı Günlüğü, çev. Nurten Özmelek, 2. Basım, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Çağlak, E. ve Filiz, S. (2018). “Türk Devlet Geleneğinde Askerî Müzik ve Askerî Müzik Eğitimi”, Sahne ve Müzik, Sayı 7, s. 29-56.
• Çaycı, A. (2008). Selçuklularda Egemenlik Sembolleri, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Çelik, S. (2017). “Türk Kültüründe Geçmişten Günümüze “Davul”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Sayı 8, s. 11-18.
• Doğan, S. (1996). “Yeni Bir Yönetim Anlayışı Olarak Kyosei”, Verimlilik Dergisi, Sayı 3, s. 35-52.
• Doras, S. (1971). Mehterhane, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Erdoğan, G. (2018). Kentleşme Süreci Bağlamında Sivas’ta Davul Zurna Pratikleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Müzik Bilimleri Anabilim Dalı.
• Erendil, M. (1992). Dünden Bugüne Mehter, Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları.
• Ergin, M. (1969). Dede Korkut Kitabı, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Eroğlu, T. (2017). “Türkiye’de Halk Oyunlarının Temel Özellikler, Tür ve Dağılım Bakımından İncelenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 42, s. 67-78.
• Eşigül, T. (2012). Tokat-Reşadiye’de Geleneksel Oyun Müzikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halk Oyunları Anabilim Dalı.
• Feldman, W. (1996). Music of the Ottoman Court, Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Gazimihal, M. R. (1955). Türk Askeri Muzikaları, İstanbul: Maarif Basım Evi.
• Gazimihal, M. R. (1975). Türk Nefesli Çalgıları (Türk Ötkü Çalgıları), Ankara: Kültür Bakanlığı Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Haşhaş, S. (2020). “Gelin Alma Havalarındaki Müzikal Özellikler”, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı 2, s. 14-34.
• Judetz, E. P. (2007). Türk Musiki Kültürünün Anlamları, çev. Bülent Aksoy, 3. Basım, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Kahramankaptan, Ş. (2009). Mehter’den Alaturka’ya, Ankara: Ark Yayınları.
• Kalaycı. E. (2018). Kültürel Süreklilik Bağlamında Kırkpınar’ın Yansıttığı Dünya Görüşü Üzerine, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı.
• Kaptan, V. (2020). Mehter Müziği Ekseninde Müzikte İşlevsel Değişim: Çanakkale Musiki ve Halk Oyunları Derneği Mehteran Takımı Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Müziği Anabilim Dalı.
• Kara, S. (2014). “Selçuklu Türkiye’sinde Eğlence Türü Olarak Bezm ve Musiki”, Bilig, Sayı 68, s. 169-182.
• Kâşgarlı, M. (2006). Divânü Lügâti’t-Türk, çev. Besim Atalay, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Merçil, E. (2007). Selçuklularda Hükümdarlık Alametleri, Ankara: TTK.
• Meydan Larousse, Cilt 3, İstanbul: Meydan Gazetecilik Neşriyat ve Ltd. Şti.
• Mücevher, M. H. (2021). “Örgütlerde Simbiyotik Yaşam: İşbirlikçiler, Sığıntılar ve Asalaklar”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, Sayı 15, s. 172-184.
• Ögel, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş VIII, 2. Basım, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (1976). Türk Musikisi Ansiklopedisi II, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Özyiğitoğlu, G. (2017). “Türkçe Liken Terminolojisi İçin Yeni Öneriler”, Avrasya Terim Dergisi, Sayı 2, s. 14-18.
• Peacock, K., (1999). “Staying out of the Lifeboat: Sustainability, Culture, and the Thermodynamics of Symbiosis”, Ecosystem Health, Sayı 2, s. 91-103.
• Picken, L. (1984). Musica Asiatica 4, Cambridge University Press.
• Reinhard K. ve Reinhard U. (2007). Türkiye’nin Müziği, çev. Sinemis Sun, Ankara: Sun Yayınevi.
• Rice, E. (1999). “Representations of Jannissary Music (Mehter) as Musical Exoticism in Western Compositions”, Journal of Musicologial Research, Sayı 19.
• Sanal, H. (1964). Mehter Musikisi Bestekâr Mehterler-Mehter Havaları, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Sanlıkol, M. A. (2011). Çalıcı Mehterler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Schmidt-Jones, C. (2013). “Yeniçeri Müziği ve Batı Müziği Üzerindeki Türk Etkileri”, Rast Müzikoloji Dergisi, Sayı 1, s. 196-222.
• Sençerman, Ş. (2017). Zurna Pratikleri ve Kültürel Kimlik: Turgutlulu Abdal Zurnacılar Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel Bilimler Anabilim Dalı. Sertkaya, O. F. (1982). Eski Türkçede Mûsikî Terimleri ve Mûsikî Alet İsimleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Smith, R. M. (1997). “Defining Leadership through Followership: Concepts for Approaching Leadership Development”, 83. Ulusal İletişim Birliği Kongresi, Kasım, Chicago. Şengün, B. “Selçuklularda Müzik”.
• Şenocak, E. (2020). “Kültürel Bellekte Askere Yollama Geleneği: Baskil (Elazığ) ve Çevresi Örneği”, Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, Sayı 22, s. 49-61.
• Şentürk, R. (2016). Müzik ve Kimlik, İstanbul: Küre Yayınları.
• Tanrıkorur, C. (2019). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, 5. Basım, İstanbul: Dergâh Yayınları. Tekeli, S. (2018). Tarihten Günümüze Mehter, İstanbul: Cenova Yayınları.
• Tezbaşar, A. (1975). Mehter Tarihi, Teşkilâtı ve Marşları, İstanbul: Berksoy Basımevi.
• Tokel, B. B. (2019). Sarayın Sesi Halkın Nefesi Osmanlı’da Mûsikî Hayatı, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tuğlacı, P. (1986). Mehterhaneden Bandoya, İstanbul: Onur Grafik Ltd. Matbaası.
• Turan, O. (1965). Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, Ankara: Ankara Üniversitesi Basım Evi.
• Tüfekçibaşı, T. R. (1965). Doğan Ay Mehter, Bursa: Mehter Yayınları.
• Uçan, A. (2000). “Türk Dünyası’nda Orta Asya-Anadolu Müzik İlişkileri”, Erdem, Sayı 35, s. 593-664.
• Uçan, A. (2015). Türk Müzik Kültürü, 3. Basım, Ankara: Evrensel Müzik ve Yayınevi.
• Uslu, R. (2015). Selçuklu Topraklarında Müzik, 3. Basım, İstanbul: Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Vural, F. (2016). İslamiyet’ten Önce Türklerde Kültür ve Müzik, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Vural, F. (2017). “Kökenlerinden Günümüze Türk ve Makedon Düğünlerinde Davul-Zurna ile Tapan-Zurla”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı 42, s. 273-298.
• Vural, T. (2013). Türklerde Askeri Müzik Geleneği, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Yaldır, A. (2009). Askeri Müzik Topluluğu Mehter, Geleneksel Kıyafet ve Müzik Enstrümanlarının Plastik Açıdan Seramik Sanat Objelerine Dönüşümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Seramik Cam Tasarım Anasanat Dalı.
• Yükselsin, H. İ. (2000). Batı Türkiye Romanlarında Kültürel Kimlik, Profesyonel Müzisyenlik ve Müziksel Yaratıcılık, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Bilimleri Anabilim Dalı.
• Zaccaro, S. J. ve Horn Z.N. J. (2003). “Leadership Theory and Practice: Fostering an Effective Symbiosis”, The Leadership Quarterly, Sayı 14, s. 769-806