Öz
ÖZET
Büyük
Selçuklu Devleti’nin (1040-1157) kuruluşundan itibaren kadının devlet
yönetiminde saygın ve etkili bir rolü vardı. Bu gelenek şüphesiz islâmiyet öncesi
Türk toplum hayatının ve yönetim anlayışının bir yansıması idi. Kadın, sosyal
hayatın her alanında yer alır; ata biner kılıç kuşanır ve üretime katkı
sağlardı. Hükümdara (kağan) eş olan kadın, “katun/hatun” unvanını alır,
yönetimde ve devlet protokolünde hükümdardan sonra gelirdi. Günümüz
Türkçe’sinde kullanılan “kadın” kelimesi de böylesine köklü ve önemli bir
unvandan gelmektedir.
Selçuklu
Devleti’nde hatun; hükümdarın devletin merkezinde olmadığı zamanlarda ona
niyabet edecek derecede siyaset bilgisine sahipti. Hükümdarla beraber devlet işlerini yakından
takip eder, önemli konularda görüşüne başvurulurdu. Büyük Selçuklu Devleti’nin
ilk hükümdarı olan Tuğrul Bey’in eşi Altuncan Hatun da gerek aile içindeki yeri
ve gerekse Selçuklu devlet hayatındaki rolü bakımından son derece önemli bir
şahsiyet idi.
Altuncan
Hatun, Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey ile evlenmeden önce; temiz ve güzel ahlâkı,
kültürlü oluşu ile dikkatleri çekmişti. Tuğrul Bey ile evlendikten sonra da
devlet işlerine vakıf olmasıyla adından söz ettirmeye başladı. Sağlam bir
kişiliğe sahip olan bu Türk hatunu, yönetimde Sultan Tuğrul Bey’in en büyük
yardımcısı ve danışmanı oldu. Sultan Tuğrul Bey, özellikle önemli işlerde
onunla fikir alışverişinde bulunmadan genellikle karar vermezdi.
Altuncan Hatun’un bu üstün
özelliklerinin yanı sıra, asıl siyasî rolü, eşi Tuğrul Bey ve üvey kardeşi
İbrahim Yınal arasında gerçekleşen taht mücadelesi sırasında görülür. Selçuklu
Devleti’nin varlığının tehlikeye düştüğü bu kritik dönem, Altuncan Hatun’un
bilgisi, becerisi ve cesareti sayesinde aşılır. Bu çalışmamızda, Büyük Selçuklu Devleti döneminde devlet
yönetimde kadının yeri ve buna çarpıcı bir örnek olarak Altuncan Hatun’un
siyasî rolü, dönemin kaynaklarına dayanılarak ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alican, Mustafa, “Selçuklu Veziri Amidülmülk Kündürî’nin Yükselişi ve Düşüşü”, The Journal of Academic Social Science Studies (Autumn III, 2014), Number: 29 , p. 241.
- Altındal, Aytunç, Türkiye’de Kadın, İstanbul, 1991.
- Anna Komnena, Alexiad, (Çev.: Bilge Umar), İstanbul, 1996.
- Ebû’l-Ferec, Abû’l-Farac Tarihi, (Suryanca’dan İngilizce’ye çev.: Ernest A. Wallis Budge, İngilizce’den Türkçe’ye çev.: Ömer Rıza Doğrul), Ankara, 1987,
- Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, İstanbul, trs, XII. Baskı.
- Gündüz, Ahmet, “Tarihî Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, The Journal of Academic Social Science Studies, (October 2012), v. 5, ıssue 5.
- İnan, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Ankara 1987, II. Baskı.
Öz
Kaynakça
- Alican, Mustafa, “Selçuklu Veziri Amidülmülk Kündürî’nin Yükselişi ve Düşüşü”, The Journal of Academic Social Science Studies (Autumn III, 2014), Number: 29 , p. 241.
- Altındal, Aytunç, Türkiye’de Kadın, İstanbul, 1991.
- Anna Komnena, Alexiad, (Çev.: Bilge Umar), İstanbul, 1996.
- Ebû’l-Ferec, Abû’l-Farac Tarihi, (Suryanca’dan İngilizce’ye çev.: Ernest A. Wallis Budge, İngilizce’den Türkçe’ye çev.: Ömer Rıza Doğrul), Ankara, 1987,
- Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, İstanbul, trs, XII. Baskı.
- Gündüz, Ahmet, “Tarihî Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, The Journal of Academic Social Science Studies, (October 2012), v. 5, ıssue 5.
- İnan, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Ankara 1987, II. Baskı.
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2016 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Kasım 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
