Cancelment Of The Mediation Agreement Document Due To Lesion

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 1406 - 1428, 31.12.2023

Ayşe Karaca Öz

https://doi.org/10.56701/shd.1383799

Öz

Mediation is an alternative conflict resolution method in which the parties negotiate with the mediator to reach an agreement on the disputed issues between them. If the mediation activity ends with an agreement, a mediation agreement document may be issued. Since the mediation agreement muniment is in the nature of a contract under the law of obligations, it is subject to the general validity requirements for contracts. Excessive exploitation may arise if one party takes advantage of the other party's inexperience, thoughtlessness or difficulties during the drafting of the agreement document, thereby creating a clear disproportion between the performance and the counter-performance (Art. 28 of the TCO). When the excessive exploitation occur, the legislator has granted the injured party two optional rights, namely "not to be bound by the contract" and "to request the elimination of the disproportion between the performances by adhering to the contract" under Art. 28 of the TCO. The expression "not being bound by the contract" in the law is accepted as "cancellability" by the dominant opinion in the doctrine. In a recent decision, the Ankara Regional Court of Appeals ruled for the cancellation of the mediation agreement document upon the determination of excessive exploitation. Pursuant to Article 18/V of the Mediation Law No. 6325, "if the mediation action has resulted in an agreement, the parties may not file a lawsuit regarding the agreed matters". This prohibition of filing a lawsuit is not an absolute rule. If the mediation agreement document is cancelled, a lawsuit may be filed regarding the agreed matters in the agreement document

Anahtar Kelimeler

Mediation agreement document, Excessive exploitation, Obvious disproportoin between the acts, Prohibition of litigation, Cancellation of mediation agreement document

Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Aşırı Yararlanma Sebebiyle İptali

Öz

Arabuluculuk, arabulucu yardımıyla tarafların aralarındaki ihtilaflı meselelere ilişkin bir anlaşma sağlamak amacıyla görüşmeler yaptıkları menfaat temelli bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk faaliyetinin anlaşma ile sonuçlanması durumunda arabuluculuk anlaşma belgesi düzenlenebilir. Arabuluculuk anlaşma belgesi, bir borçlar hukuku sözleşmesi niteliğinde olduğundan sözleşmelere ilişkin genel geçerlilik şartlarına tabidir. Anlaşma belgesi düzenlenirken bir tarafın diğer tarafın deneyimsizliğinden, düşüncesizliğinden veya zor durumda olmasından yararlanması suretiyle edim karşı edim arasında açık oransızlık yaratılmışsa aşırı yararlanma gündeme gelebilir (TBK. m. 28). Aşırı yararlanmanın mevcut olması durumunda kanun koyucu zarar görene TBK m. 28 hükmü ile “sözleşme ile bağlı olmama” ve “sözleşme ile bağlı kalarak edimler arasındaki oransızlığın giderilmesini isteme” olmak üzere iki seçimlik hak tanımıştır. Kanunda yer alan “sözleşme ile bağlı olmama” ifadesi doktrindeki hâkim görüş tarafından “iptal edilebilirlik” olarak kabul edilmektedir. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi yakın tarihte verdiği bir kararında, aşırı yararlanmanın tespit edilmesi üzerine arabuluculuk anlaşma belgesinin iptaline hükmetmiştir. 6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu m. 18/V hükmüne göre, “arabuluculuk faaliyeti anlaşmayla sonuçlanmışsa, taraflar, anlaşılan konulara ilişkin dava açamaz”. Söz konusu dava açma yasağı mutlak bir kural niteliğinde değildir. Arabuluculuk anlaşma belgesi iptal edildiği takdirde anlaşma belgesinde yer alan üzerinde anlaşılan konulara ilişkin dava açılabilir.

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk anlaşma belgesi, Aşırı yararlanma, Edimler arasında açık oransızlık, Dava açma yasağı, Arabuluculuk anlaşma belgesinin iptali

Kaynakça

• Akkan, Mine. “Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Anlaşılan Hususlarda Dava Açma Yasağı ve Sonuçları”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 20/2 (2018), 1-31.
• Apaydın, İrem. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Aşırı Yararlanma. Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2020.
• Aslan, Çiğdem. Gabinin Unsurları ve Hukukî Sonuçları. Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2006.
• Badur, Emel. “Arabuluculuk Anlaşma Belgesı̇nı̇n Borçlar Hukuku Açısından Değerlendı̇rı̇lmesı̇”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 9/18 (2021), 49-87.
• Baş, Seda. “6325 Sayılı Kanun İle Öngörülen Dava Açma Yasağının Bir İstisnası Olarak Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin İptali”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13/1 (2022), 176-189.
• Baş, Seda. Türk Borçlar Hukuku’nda İptal Edilebilirlik Yaptırımı. Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2022.
• Birsen, Kemaleddin. Borçlar Hukuku Dersleri Borçların Genel Hükümleri. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 4. Basım, 1967.
• Bucher, Eugen. Schweizerisches Obligationenrecht ohne Deliktrecht Allgemeiner Teil. Zürich: Schulthess Verlag, 1988.
• Buz, Vedat. Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar. Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2005.
• Buz. Vedat. Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme. Ankara: Yetkin Yayınları, 2. Baskı, 2014.
• Büyükay, Ferhat. Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edilebilirlik Şerhi. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Baskı, 2018.
• Çakırca, Seda İrem. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma Kavramı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2015.
• Çelikoğlu, Cengiz Topel. “6325 Sayılı HUAK’a göre Arabuluculuk Yoluna Başvurulması ve Anlaşma Belgesinin Mahkeme ve İcra Usulleri ile İlişkisi”. Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014, 669-725.
• Dasser, Felix. Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, OFK- Orell Füssli Kommentar. Zürich: Orell Füssli Verlag, 4. aktualisierte und überarbeitete Auflage, 2023.
• Dür, Orhan. Arabuluculuk Faaliyetleri ve Arabulucunun Hak Yükümlülükleri. Ankara: Adalet Yayınevi, 2. Baskı, 2018.
• Erdoğan, Ersin- Cömert, Büşra. “Arabuluculuk Sonunda Hazırlanan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği ve Anlaşma Belgesine Karşı Başvurulabilecek Hukuki Çareler”. Terazi Hukuk Dergisi, 13/138 (2018), 27-47.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 24. Baskı, 2019.
• Eren, Fikret- Dönmez, Ünsal. Eren Borçlar Hukuku Şerhi, Cilt I, m. 1-48. Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2022.
• Gauch, Peter. “Die Übervorteilung – Bemerkungen zu Art. 21 OR”. Recht 3/1989, 91-116
• Gauch, Peter- Schluep, Walter R.- Schmid Jörg. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band I. Zürich: Schulthess Verlag, 11. Auflage, 2020.
• Huguenin, Claire. Basler Kommentar Obligationenrecht I Art. 1-529. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 5. Auflage, 2011.
• İlhan, Onur. Arabuluculuk Sözleşmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2020.
• Kekeç, Elif Kısmet. Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler. Ankara: Adalet Yayınevi, 3. Baskı, 2016.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Turhan Kitabevi, 25. Baskı, 2020.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Arabuluculuk Sözleşmeleri, Ankara: Turhan Kitabevi, 3. Baskı, 2022.
• Kıyak, Emre. “Arabuluculuk Sonucunda Ulaşılan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi Y.6 S. 21 (2015), 523-548.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip- Hatemi, Hüseyin- Serozan, Rona- Arpacı, Abdülkadir. Borçlar Hukuku Genel Bölüm. İstanbul: Filiz Kitabevi, 6. Baskı, 2014.
• Kramer, Ernst A. BK- Berner Kommentar Band/Nr. VI/1/2/1a, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen. Bern: Stämpfli Verlag, 1991.
• Kut, Ahmet. CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obligationenrecht- Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR. Zürich: Schulthess Verlag, 3. Auflage, 2016.
• Oğuzman, Kemal- Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 18. Baskı, 2020.
• Okumuş, Selmani. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma (Gabin). Ankara: Yetkin Yayınları, 1. Baskı, 2015.
• Özbek, Mustafa Serdar. “Arabuluculuk Sonunda Düzenlenen Anlaşma Belgesine İcra Edilebilirlik Şerhi Verilmesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3/2 (2017), 69- 85.
• Taşpolat Tuğsavul, Melis. “Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Varılan Anlaşmanın Hukuki Niteliği”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/1 (2019), 333-379.
• Tekinay Selahattin Sulhi -Akman Sermet- Burcuoğlu Haluk -Altop Atilla. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 7. Baskı, 1993.
• Topuz, Murat. “Yargıtay Kararları Işığında Türk Borçlar ve Ticaret Hukukunda Gabin”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Doç. Dr. Mehmet Somer’e Armağan,12/1-3 (2006), 743-770.
• Von Büren, Bruno. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil. Zürich: Schulthess Verlag, 1964.
• Von Tuhr, Andreas- Peter, Hans. Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts. Zürich: Schulthess Verlag, 3. Auflage, 1979.
• Yazıcı Tırtık, Çiğdem. Arabuluculukta Gizliliğin Korunması. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2013.
• Yıldırım, Abdulkerim. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Monopol Yayınları, 14. Baskı, 2023.
• Yıldırım, Ferhat. Arabuluculuk ve Ombudsmanlık. Ankara: Seçkin Yayınları, 1. Baskı, 2019.
• Yıldırım, Mustafa Fadıl. Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kuruluşunda Hile. Ankara: Nobel Yayıncılık, 1. Baskı, 2002.