Web Tabanlı Dijital Eğitsel Kitaplar Üzerine Gerçekleştirilen Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1301 - 1343, 21.10.2023

Zekeriya Fatih İneç Zehra Çorlu

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1287660

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkiye’de web tabanlı dijital eğitsel kitaplar üzerine gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların genel eğilimlerini analiz etmektir. Web tabanlı e-kitap, elektronik kitap, d-kitap, dijital kitap, z-kitap, zenginleştirilmiş kitap gibi parametrik değerlerle ilişkilendirilen kırk üç lisansüstü çalışma nitel araştırma yaklaşımlarıyla incelenmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda belirlenen on üç alt problem üzerinden yürütülen çalışma tematik içerik analiziyle gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular bütüncül bir perspektifle sentezlenerek tablolara dönüştürülmüştür. Bulgular, Türkiye’de web tabanlı dijital eğitsel kitaplar üzerine gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların çoğunlukla d-kitapların öğrenmeye etkisinin incelenmesi maksadıyla yapıldığını göstermiştir. Çalışmalar akademi olarak Gazi Üniversitesi’nde, bilim dalında Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümünde (BÖTE), yıl açısından 2019 yılında, süre olarak ise üç haftada gerçekleştirilmiştir. Çalışmalarda bağımlı değişken olarak d-kitaba ilişkin görüşler; yöntem olarak ise nicel yöntem araştırma yaklaşımlarıyla buna bağlı olarak deneysel desenler tercih edilmiştir. Çalışmalarda rastgele örnekleme, öğrencilerden oluşan çalışma grupları ile kitaplardan oluşan veri kaynakları yer almıştır. Nicel veri analiz tekniklerinin çoğunlukla tercih edildiği çalışmalarda buna bağlı olarak bağımsız gruplar t-testinin ön plana çıktığı görülmüştür. Bunu sırayla karma, nitel ve nicel + nitel yöntem araştırma yaklaşımları analiz teknikleri takip etmiştir. Karma yöntem araştırmaları veri analizleri ikinci derecede, nitel araştırma yaklaşımlarında içerik analizi ise öncelikle kullanılmıştır. Ölçme değerlendirme aracı olarak görüşme formları kullanılırken, d-kitapların sürümünün ise web 1.0 olduğu anlaşılmıştır. Çalışmalarda çoğunlukla akademik başarı ve e-kitaba yönelik değerlendirmelerin olumlu olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

dijital eğitsel kitaplar, dijital kitaplar, lisansüstü çalışmalar, sosyal bilgiler eğitimi

Kaynakça

• A’yun Q., Rusilowati, A., ve Lisdiana, L. (2020). Improving students’ critical thinking skillis through the STEM digital book. Journal of Innovative Science Education, 9(2), 237-243.
• Abdulrahaman, M.D., Faruk, N., Oloyede, A.A., Surajudeen-Bakinde, N.T., Olawoyin, L.A., Mejabi, O.V., Imam-Fulani, Y.O., Fahm, A.O. ve Azeez, A.L. (2020). Multimedia tools in the teaching and learning processes: A systematic review. Heliyon, 6(11). 1-14. DOI:10.1016/j.heliyon.2020.e05312.
• Akgöz, S., Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Meta-analizi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2), 107-112.
• Alevli, O. (2014). Ekranda okumanın 8. Sınıf öğrencilerinde anlamaya etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Alkan, V., Şimşek, S. ve Armağan Erbil, B. (2019). Karma yöntem: Öyküleyici alanyazın incelemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 559-582.
• Anwas, E. O. M. ve Jakawarsihna, I. (2018). Middle school student behavior in the utilization of electornic boks. International Symposium on Open, Distance, and E-learning, 1(1), 62-71.
• Braun, V., Clarke, V. Boulton, E. Davey, L. ve McEvoy, C. (2021) The online survey as a qualitative research tool. International Journal of Social Research Methodology, 24(6),641-654.
• Bus, A. G., Neuman, S. B. ve Roskos, K. (2020). Screens, apps and digital boks for young children: the promise of multimedia. AERA Open, 6(1), 1-6.
• Cabı, E. (2016). Dijital teknolojiye yönelik tutum ölçeği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1229-1244. Chrastina, J. (2018). Meta-synthesis of qualitative studies: background, methodology and applications. NORDSCI.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174).
• Çelik, E., Arslan, M. ve Yıldırım, S. (2020). Açıköğretim öğrencilerinin e-kitap kullanımlarının incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 333-347.
• Davis, N. (1997). Strategies for staff and institutions. İçinden Somekh, B. ve Davis, N. Using information technology effectively in teaching and learning: Studies in pre-service and in-service teacher education. Cambridge: Psychology Press.
• Duran, E. ve Topbaşoğlu, N. (2015). Dijital- etkileşimli öyküleyici metinler ve anlama. Electronic Turkish Studies, 10(11).
• Elkatmış, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin e-kitap okuma alışkanlıkları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1081- 1101. El-Saghayer, K. (2005). The effect of multimedia annotation modes on L2 vocabulary acquisition: A comparative study. İçinden Y. Zhao. Research in technology and second language learning: developments and directions (ss.133-163). Connecticut: Information Age Publishing.
• Erdoğan Coşkun, A. (2021). Eğitimde dijitalleşmenin oluşturduğu sosyo-kültürelliğin öğretmenin rolüne etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53(53).
• Fuady, R., ve Mutalib, A. A. (2019). Audio-visual media in learning. Journal of K6 Education and Management, 1(2), 1-6. https://doi.org/10.11594/jk6em.01.02.01 Google Scholar (2023) https://scholar.google.com/scholar?q="educational+e-books"&hl=tr &as_sdt=0%2C5&as_ylo=&as_yhi=
• Günay, R. ve Aydın, H. (2015). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ile ilgili yapılan araştırmalarda eğilim: Bir içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40 (178).1-22.
• Hakkari, F., Yeloğlu, T., Tüysüz, C. ve İlhan, N. (2017). Zenginleştirilmiş kitap (z-kitap) kullanımı için dokuzuncu sınıf kimya dersi “kimyasal türler arası etkileşimler” ünitesi ile ilgili materyal geliştirme ve geliştirilen materyalin etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(192). 327-348.
• Harris, J. Mishra, P. ve Koehler, M. (2009). Teachers’ technological pedagogical content knowledge and learning activity types. Journal of Research on Technology in Education, 41(4). 393-416, DOI: 10.1080/15391523.2009.10782536.
• Hastuti, S., ve Rakhmawati, A. (2023). Short Story Writing Learning Based on Local Wisdom with Digital Book Media for University Students. International Journal of Instruction, 16(1). 821-832.
• Huang, YM., Shadiev, R., Sun, A. vd. (2017). A study of the cognitive diffusion model: facilitating students’ high level cognitive processes with authentic support. Education Tech Research Dev. 65, 505–531. https://doi.org/10.1007/s11423-016-9475-0
• İneç, Z. F. (2012). Web based geographical information system application in social studies education. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan, Türkiye.
• İneç, Z. F. (2017). The effectiveness of geo-media assisted authentic learning environment on learning on the social studies lessons. (Yayınlanmamış doktora tezi). Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan, Türkiye.
• İneç, Z. F. (2020). Otantik öğrenme. İçinden Kozikoğlu, İ. (Ed.), Eğitimde güncel yaklaşımlar (ss.17-38), Ankara: Pegem Akademi.
• İneç, Z. F. (2021). Otantik öğrenme modeli. İçinden S. Polat ve B. Aksoy. (Ed.), Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretiminde çağdaş öğrenme ve öğretme yaklaşımları (ss.93-114), Ankara: Pegem A.
• İneç, Z. F. (2022). Sosyal bilgiler ders kitapları ve dijital entegrasyon. İçinden Akbaba, B. ve Kaymakcı, S. (Ed.), Sosyal bilgiler ders kitabı inceleme ve tasarım kılavuzu (ss.241-272). Ankara: Pegem Akademi.
• İneç, Z. F. ve Akpınar, E. (2018). Authentic social studies teaching: the effect of semantic geo-media material on learning. Review of International Geographical Education Online. 8(2). 273-310.
• Kapan, K. ve Üncel, R. (2020). Gelişen web teknolojilerinin (web 1.0- web 2.0- web 3.0) Türkiye turizmine etkisi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 276-289.
• Karaman, S., Yıldırım, S. ve Kaban, A. (2008). Öğrenme 2.0 yaygınlaşıyor: web 2.0 uygulamalarının eğitimde kullanımına ilişkin araştırmalar ve sonuçları. XIII. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, 22-23.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Duygudurum Bozuklukları Dergisi, 3 (1), 44-6.
• Kıpçak, H. (2019). Türkiye’de bilginin toplumsallaşmasında elektronik yayınların rolü. Bilgi ve Belge Araştırmaları, (12), 62-79.
• Lim, B. C. Y., Liu, L. W. L. ve Chian- Hou, C. (2020). Investigating the effects of interactive e-bok towards academic achievement. Asian Journal of University Education, 16(3), 78-88.
• Lin, M. H., Chen, H. C. ve Liu, K. S. (2017). A study of the effects of digital learning on learning motivation and learning outcome. EURASIA Journal of Mathematics Science and Technology Education, 13(7), 3553-3564.
• Mack, N., Woodsong, C., MacQueen, K., Guest, G. ve Namey, E. (2005). Qualitative research methods: a data collector’s field guide. Family Health International (FHI), USA. 1-12.
• Madrakhimova, M. T. (2023). The role of information technology in the teaching of biology. Kokand State Pedagogical Institute.
• Masa’deh, R., Alhadid, I., Abu- Taieh, E., Khwaldeh, S., Alrowwad, A. ve Alkhawaldeh, R.S. (2022). Factors influencing students’ intention to use e-textbooks and their impact on akademic achievement in bilingual environment: am empirical study Jordan. Information, 13(5), 233.
• McCrow, R. H. (2014). There is an app for that: uses of print and digital materials in the lives of three preschoolers. (Yayımlanmamış doktora tezi). Güney Karolina Üniversitesi.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. ThousandOaks, CA: Sage Publications.
• Öngöz, S. (2020). Dijital ders kitaplarının geliştirilmesi ve öğrenme ortamlarında kullanımı. İçinden Keleş, E. ve Kokoç, M. (Ed.), Güncel öğrenme teknolojileri ve materyal tasarımı (ss.1-37). Ankara: Pegem Akademi.
• Özekinci, O. ve Öztay, E. S. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin etkileşimli e-kitap kullanımına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(Özel Sayı), 131-154.
• Özenç, E. ve Akın, E. (2020). Okuduğunu anlama ve akılda tutma becerileri bakımından baskı ve dijital kitap okumanın karşılaştırılması. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(25),40-50.
• Özer, S. (2015). ARCS motivasyon modeline göre geliştirilen etkileşimli e-kitapların öğrencilerin akademik başarıları, matematik kaygıları ve motivasyonlarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Özer, S. ve Türel, Y. K. (2015). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının e-kitap ve etkileşimli e-kitap kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6(2), 1-23.
• Öztürk, E. ve Can, I. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin elektronik kitap okumaya ilişkin görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171(171), 137-153.
• Parker, G. (2017). The use of e-readers for secondary literacy and reading motivation. (Yayımlanmamış doktora tezi). Güney Karolina Üniversitesi.
• Raja, R. ve Nagasubramani, P. C. (2018). Impact of modern technology in education. Journal of Applied and Advanced Research, 3(1), 33-35.
• Ren, Z., Uosaki, N., Kumamoto, E., Liu, G. Ve Yin, C. (2017). Improving teaching materials through digital book reading log. 2017 International Conference on Advanced Technologies Enhancing Education (ICAT2E 2017), 90-96.
• Robin, B. R. (2008). Digital storyelling: a powerful technology tool for the 21st century classroom. Theory Into Pratice, 47(3), 220-228.
• Rohman, M., Sudjimat, D. A., Sugandi, M. ve Nurhadi, D. (2019). Developing an interactive digital book to improve the technical drawing abilities of mechanical engineering students. Global Journal of Engineering Education, 21(3), 239-244.
• Subba Rao, S. (2004). Electronic book technologies: an overview of the present situation. Library Review, 53(7), 363-371.
• Suwarno, W., Muhdi, M., Indriati, W. T., Achmad, B. Ve Nur, C. (2020). Digital book desing with a contextual approach to citizenship Education courses. 2nd International Conference on Education and Social Science Research (ICESRE 2019),190-193.
• Süer, İ., Kaya, Z., Bülbül, H. İ., Karaçanta, H., Koç, Z. ve Çetin, Ş. (2005). Gazi Üniversitesi'nin uzaktan eğitim hizmeti. Türk Online Eğitim Teknolojileri Dergisi, 4(1), 107-113.
• Şanal, A. (2016). Ders kitabı olarak z-kitap kullanımının okuduğunu anlamaya etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Taylor, B. C. ve Trujillo, N. (2001). Qualitative research methods. The new handbook of organizational communication: Advances in theory, research, and methods, 161-194.
• Temir, A. (2019). Dijital çocuk yayınlarının çocukların öğrenmesi üzerinde etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tian, X. ve Martin, B. (2010). Digital Technologies for Book Publishing. Pub Res Q 26, 151–167. https://doi.org/10.1007/s12109-010-9164-5
• Toplu, M. ve Gökçearslan, Ş. (2012). E-öğrenmenin gelişimi ve internetin eğitim sürecine yansımaları: Gazi üniversitesi örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26(3), 501-535.
• Tunalı, S. B., Gözü, Ö. ve Özen, G. (2016) Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılması “karma araştırma yöntemi”. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24(2), 106-112.
• Türk, N. (2021). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmen ve yöneticilerin eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin yeterlilik düzeylerinin incelenmesi (Şanlıurfa örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Wegerif, R. (2007). Dialogic education and technology: Expanding the space of learning. Devon: Springer Science & Business Media.
• Wijaya, H.D., & Devianto, Y. (2019). Application of multimedia in basic English vocabulary learning with the ADDIE Method. International Journal of Computer Techniques. 6(1). 57-63.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zeidler, D.L., Sadler, T.D., Simmons, M.L. ve Howes, E.V. (2005), Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89. 357-377. https://doi.org/10.1002/sce.20048.