XVIII. Yüzyılda Yaşanan Depremler Sonrası Kandiye Kalesi’ndeki Onarımlar

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1534 - 1555, 21.10.2023

Hasan Ali Cengiz

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1322325

Öz

Akdeniz ile Ege’nin birleştiği noktada yer alan Girit Adası, Girit ve Rodos’un güneyinden Fethiye körfezine yönelen “Helen yayı” veya “Girit hendeği” olarak adlandırılan bir böl-gede yer almaktadır. Bundan dolayı Girit, tarih boyunca büyük depremlerin yıkımına uğramıştır.
XVIII. yüzyılda Girit’te yaşanan ilk büyük deprem, 1717 yılında olmuş ve adanın batı kesimlerinde birçok köy zarar görmüştür. 1738 yılında bütün adaları kapsayan bir deprem meydana gelmiştir. 1741 yılında Rodos Adası açıklarında meydana gelen deprem Girit Adası’nda da hasara yol açmıştır. Aralık 1769’da meydana gelen bir depremde ise Kandi-ye Kalesi’nin büyük bir bölümü zarar görmüştür. Bu yüzyılın son büyük depremi ise 1780 yılında meydana gelmiştir.
Adada yaşanan bu depremler sonrası ilk onarım 1722 yılında gerçekleşmiş olup kale bün-yesinde bulunan Sultan İbrahim Camii onarılmıştır. 1736 yılında kalenin su yollarında 1738 yılında da kalede onarımlar yapılmıştır. 1749 yılında kaledeki Sadrazam Hüseyin Paşa Konağında, 1760 yılında da kale ve kale bünyesindeki Sultan Mehmed Camii’nde onarımlar gerçekleşmiştir. Adada yaşanan 1769 yılındaki büyük deprem sonrasında da yine kalede onarımlar yapılmıştır.
Bu çalışma ile Arşiv vesikalarından yararlanılarak XVIII. yüzyılda yaşanan depremlerde Kandiye Kalesi surlarında ve kale bünyesindeki diğer yapılarda oluşan hasarları gidermek amacıyla gerçekleştirilen söz konusu onarımlara yer verilecektir. Aynı zamanda söz konu-su onarımların mahiyeti ve onarımlar sırasında yaşanan sorunlar da ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kandiye Kalesi, Onarım., Girit, Deprem, Kandiye

Kaynakça

• Ambraseys, N. N. & Caroline Finkel, (2001), “1500-1800 Döneminde Balkanların Depremselliği Üzerine Yayımlanmamış Osmanlı Arşiv Belgeleri”, Elizabeth Zachariadou, (Ed.), Osmanlı İmparatorluğunda Doğal Afetler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ambraseys, N. N. & Caroline, F. (2003). Türkiye’de ve Komşu Bölgelerde Sismik Etkinlikler, M. Umur Koçak, (Çev.) Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Gönenç, T. & Akgün, M. & Ergün, M. (2009). "Girit Bölgesinin İzafi Kabuk Kalınlığı Değişiminin Manyetik ve Serbest Hava Gravite Anomalileri İle İrdelenmesi", Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 11(1), 44-56.
• Gülsoy, E. (2001). “Kandiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 303-305.
• Gülsoy, E. (2004). Girit’in Fethi ve Osmanlı İdaresinin Kurulması, İstanbul: TATAV Yayınları.
• Mustafa Bin Mustafa,. (2016). Târîh-i Sefer ve Feth-i Kandiye, Meltem Aydın, (Haz.) İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Notara, F. (2001). “İkincil Önemli Yunanca Kaynaklarda Doğal Afetler”, Elizabeth Zachariadou, (Ed.), Osmanlı İmparatorluğunda Doğal Afetler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Soysal, H & Sipahioğlu, S. & Kolçak, D.& Antınok, Y. (1981). Türkiye ve Çevresinin Tarih-sel Deprem Kataloğu (M.Ö. 2100-M.S. 1900), Tübitak, Proje No: TBAG, 341, İstanbul: 29-37.
• Vogt, J. (2001) “Osmanlı Topraklarında Tarih Boyunca Depremsellik-Batılı Kaynaklardan ve Tanıkların İfadelerinden Örnekler”, Elizabeth Zachariadou, (Ed.), Osmanlı İmparatorluğunda Doğal Afetler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.