Ortaokul Düzeyindeki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Tarihsel Bilgiye Yönelik Görüşleri İle Tarihsel Empatileri Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1504 - 1533, 21.10.2023

Ümmü Gülsüm Dedeşah Besime Arzu Güngör Akıncı

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1344122

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokul düzeyindeki özel yetenekli öğrencilerin tarihsel bilgiye yöne-lik görüşlerini ve tarihsel empati düzeylerini ortaya koyarak, çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Ortaokul düzeyindeki özel yetenekli öğrencilerin tarihsel bilgiye yönelik görüş-lerinin ve tarihsel empati düzeylerinin sosyo-demografik değişkenlere göre karşılaştırıldığı bölümde nicel bir çalışma olarak yapılan betimsel araştırma kapsamında bulunan genel tarama modeli kullanılmıştır. Ortaokul düzeyindeki özel yetenekli öğrencilerin tarihsel bilgiye yönelik görüşleri ve tarihsel empati düzeyleri arasındaki ilişkinin incelendiği bölüm-de ise korelasyonel (ilişkisel) tarama modeline yer verilmiştir. Çalışma kapsamında Özbaş Çulha (2010) tarafından geliştirilen “İlköğretim Öğrencilerinin Tarihsel Bilgiye İlişkin Gö-rüşlerini Belirleme Ölçeği” ile Çalışkan ve Demir (2019) tarafından geliştirilen “Tarihsel Empati Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya Bilim ve Sanat Merkezlerinde öğrenim gören 426 üstün yetenekli öğrenci katılmıştır. Veri analizi SPSS 28.0 istatistik programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin analizi sonucunda, öğrencilerin tarihsel bilgi boyutuna ilişkin görüşlerinin kesinlik ve aktarım alt boyutları ile tarihsel empati düzeyi 8. sınıfta daha yüksek bulunmuştur. Kaynak, gelişim ve temel alt boyutları ise 7. sınıfta daha yüksek bulunmuştur. Ortaokul düzeyindeki özel yetenekli öğrencilerin Tarihsel Bilgi-ye Yönelik Görüşleri Belirleme Ölçeği toplamı ve alt boyutları ile Tarihsel Empati Ölçeği arasındaki ilişkide, Tarihsel Empati Ölçeği ile Tarihsel Bilgiye Yönelik Görüşleri Belirleme Ölçeği arasında hafif seviyede negatif istatistiksel olarak anlamlı olmayan bir ilişki vardır. Tarihsel Empati Ölçeği ve Tarihsel Bilgiye Yönelik Görüşleri Belirleme Ölçeği alt boyutları arasındaki ilişkide, Tarihsel Empati Ölçeği ile kesinlik, kaynak, gelişim, dayanak alt boyutu arasında hafif seviyede negatif ve Tarihsel Empati Ölçeği ile aktarım alt boyutu arasında hafif seviyede pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı olmayan bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli öğrenci, tarihsel bilgi, tarihsel empati, tarihsel düşünme becerileri

Kaynakça

• Adey, K., & Biddulph, M. (2001). The Influence of Pupil Perceptions on Subject Choice at 14+ in Geography and History. Educational Studies, 27(4) 439-450.
• Akkanat, H. (2004). Üstün veya Özel Yetenekliler. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili (Ed.), Üstün Yetenekli Çocuklar: Seçilmiş Makaleler Kitabı içinde (s. 63). İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Akyol, Y. (2011). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde “Türk Tarihinde Yolculuk” Ünitesinin Çocuk Edebiyatı İle İlişkilendirilmesinin Öğrencilerin Empati Becerilerine (Eğilimlerine) Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Ba-yar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atalay, Z. Ö. (2014a). Farklılaştırılmış Sosyal Bilgiler Öğretiminin Üstün Zekalı Öğrencilerin Akademik, Başarı, Tutum, Eleştirel Düşünme ve Yaratıcılıklarına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Atalay, Z. Ö. (2014b). Üstün Zekâlı ve Yetenekli Bireyler İçin Farklılaştırılmış Sosyal Bilgiler Dersinde Uygulanabilecek Öğretim Stratejileri. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 339-358.
• Bryant, D., & Clark, P. (2006). Historical empathy and Canada: “A People's History”. Canadian Journal of Education, 29(4), 1039-1063.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Collingwood, R. G. (2005). Tarihin İlkeleri ve Tarih Felsefesi Üzerine Başka Yazılar. (A. H. Aydoğan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Coltham J. B., & Fines J. (1971). Educational Objectives for the study of History a suggested framework. London: Chamelon Press.
• Çal, Ü. T. (2018). Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminde Sosyal Bilgiler Eğitiminin Yeri ve Önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi: Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çalışkan, H., & Demir, B. (2019). Ergenlerde Tarihsel Empati Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Turkish History Education Journal, 8(1), 129-149.
• Demir, B. (2019). Sosyal Bilgiler Dersinde Tarihsel Empatiye Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Tarihsel Empati Becerilerine ve Başarılarına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilek, D. (2009). Geçmişi İmgelerle Yeniden Kurmak: İlköğretim Düzeyinde Tarihsel İmgelem Becerilerinin Kullanımı Üzerine İkonografik Bir Analiz. Marmara Üniversitesi Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 633-689.
• Dökmen, Ü. (1987). Empati Kurma Becerisi İle Sosyometrik Statü Arasındaki İlişki. Ana-dolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20(1-2), 183-188.
• Emir, S., & Yaman, Y. (2017). Özel Yetenekli Öğrenciler İçin Eğitim Programı Nasıl Olmalı?. S. Emir (Ed.), Özel Yeteneklilerin Eğitiminde Program Tasarımı içinde (s. 1-22). Ankara: Pegem Akademi.
• Endacott, J. L. ve Brooks, S. (2013). An updated theoretical and practical model for promoting historical empathy. Social Studies Research and Practice, 8(1), 41-58
• Foster, S. J. (1999). Historical Empathy; and Rosalyn Ashby and Peter Lee, Children's Concepts of Empathy and Understanding in History. Christopher Portal (Ed.), The History Curriculumfor Teachers içinde (s. 62-88). London: Palmer Press.
• Hietolahti-Ansten, M., & Kalliopuska, M. (1990). SelfEsteem and Empathyamong Child-ren Activitely İnvolded in Music. Perceptual and Motor Skills, 71(3), 1364-1366.
• Işık, H. (2008). Tarih Öğretiminde Doküman Kullanımının Öğrencilerin Tarihsel Düşünme Becerilerine ve Başarılarına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. İstanbul: Pegem Akademi. Karabağ, Ş. G. (2003). Öğretilebilir ve Bilişsel Bir Beceri Olarak Tarihi Empati. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karasar, N. (2011). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılınç, Ş. (2021). Kültüre Duyarlı Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımının Öğrencilerin Empati Becerilerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üni-versitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özalp, O. (2000). İlköğretim okulları ve liselerde tarih eğitimi. Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması içinde (4-7 s). Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Özbaş, B. Ç. (2010). 12-14 Yaş Grubu Öğrencilerinin Tarihsel Düşünme Gelişimi Ve Tarihsel Kanıt Kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ÖEHY (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Hakkında Kanun). (2018, Temmuz 7). Resmî Gazete (Sayı 30471). Şubat 5 2022 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf adresinden alındı.
• Özkal, K., Tekkaya, C., Sungur, S., Cakiroglu, J., & Cakiroglu, E. (2010). Elementary Stu-dents’ Scientific Epistemological Beliefs in Relation to Socio-Economic Status and Gender. Journal of Science Teacher Education 21(7), 873-885.
• Öztürk, C. (2006). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Bakış. Cemil Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım içinde (s. 21– 50). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2007). Küreselleşme ve Bilgi Çağında Sosyal Bilgiler Öğretimi. Oktay, A. ve Unutkan, Ö. P., (Ed.), İlköğretimde Alan Öğretimi içinde (101- 142). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Paykoç, F. (1991). Tarih Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Popham, D. (1971). Teaching Gifted Social Sciences in Grades Ten Through Twelve. Sacramento, CA: California State Departmentof Education. Şubat 4, 2022 tarihinde https://eric.ed.gov/?id=ED053502 adresinden alındı.
• Portal, C. (1986). Empathy as an Aim for Curriculum: Lessons from History. P. H. Taylor (Ed.), Recent Developments in Curriculum Studies. Berkshire: NFER-NELSON
• Karabağ, Ş. G. (2003). Öğretilebilir ve Bilişsel Bir Beceri Olarak Tarihi Empati. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şahin, S. ve Aktın, K. (2022). Tarihsel empati etkinliklerinin bir tarihsel empati modeli çerçevesinde incelenmesi. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 230-252. doi:10.30900/kafkasegt.947441
• Tanrıdağ, Ş. R. (1992). Ankara’daki Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Çalışan Personelin Empatik Eğilim ve Empatik Beceri Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topçu, E. (2016). 6, 7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Tarihsel Bilgiye İlişkin Algılarının İncelenmesi. Turkish History Education Journal, 5(1), 97-135.
• Topçu, M.S., & Yılmaz-Tüzün, Ö. (2009). Elementary Students’ Metacognition and Epis-temological Beliefs Considering Science Achievement, Gender and Socioeconomic Status. Elementary Education Online, 8(3), 676- 693. Uzun, A. (2006). Üstün Veya Özel Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Tutumları İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yapıcı G. (2006). Dört Kültürde Tarih Öğretimi Yaklaşımı: İngiltere, Fransa, İsviçre ve Türkiye Örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yavuz, Ö. A. (2019). Özel Yetenekli Olan ve Olmayan Öğrencilerde Empatik ve Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yılmaz, K. (2011). Sosyal Bilgiler ve Tarih Öğretiminde Tarihsel Empati: Geçmişe Geçmiş-teki İnsanların Gözüyle Bakabilme Becerisi. A. Sümbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar II içinde (s. 11-33). Ankara: Pegem A.