Boykot Sayfasının Tahribi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Sayı: 16, 1 - 17, 30.04.2024

Gencal Şenyayla

https://doi.org/10.56288/siyer.1418246

Öz

İslâm tarihinin yedi ile onuncu yılları arasında Mekke’de Hz. Peygamber’in koruyuculuğunu üstlenen akrabaları Hâşimoğulların’a yaklaşık üç yıl süren sosyal, ekonomik ve psikolojik içerikli boykot uygulanmıştır. Türkiye’de yapılan bazı akademik çalışmalarda boykot olayı etrafında farklı spekülasyonlar yapılmakta ve bu tür çalışmalar çoğunlukla boykot sayfası ve üzerindeki yazıların tahribi konusuna yoğunlaşmaktadır. Temel kaynaklardaki verilerden sayfanın tahribine dair makul ve tutarlı bir sonuç elde edilemediği için bu bağlamdaki tartışma ve itirazlara ikna edici cevaplar verilememektedir. Boykot sayfası konusundaki bu kapalılığı gidermek ve İslam’ın ilk yıllarına yönelik yapılacak akademik çalışmalara katkı sunmak amacıyla boykot sayfasının tahribi başlıklı bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada boykot olayı kısaca özetlendikten sonra sayfanın mahiyeti, dönemin yazı malzemesi ve boykot sayfasının tahribi üzerinde durulacaktır. Sayfanın yazıldığı dönemde Mekke toplumunda yazı malzemesi olarak parşömen kullanıldığı varsayılarak parşömen yazı malzemesi ve üzerindeki yazıların tahribinin niteliği bazı bilimsel veriler ışığında tahlil edilecektir. Müze, arşiv ve kütüphane gibi kapalı alanlarda tutulan parşömenlerde oluşan bozulmalar üzerine yapılan laboratuvar çalışmalarından elde edilen verilerle kıyaslamalı olarak parşömen boykot sayfasının nasıl ve hangi etkenler sonucu tahrip olmuş olabileceğine yönelik çıkarımlarda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Mekke Dönemi, Boykot Olayı, Boykot Sayfası, Şi‘bu Ebî Tâlib

An Avaluation on The Destruction of The Boycott Page

Öz

Between the seventh and tenth years of Islamic History, the social, economic, and psychological boycott was imposed on the Prophet’s relatives, the children of Hashimites, who had been the Prophet’s protectors in Mecca. Some academic studies in Turkey have speculated about the boycott, and these studies mostly focus on the boycott page and the destruction of the inscriptions on it. Due to the lack of reasonable and consistent conclusions regarding the destruction of the page from primary sources, convincing responses cannot be provided to the discussions and objections in this context. This study, titled 'The Destruction of the Boycott Page, aims to address the obscurity surrounding the destruction of the page and contribute to academic studies on the early years of Islam. After a brief summary of the boycott incident, the study will discuss the nature of the page, the writing material of the period, and the destruction of the boycott page. Assuming that parchment was used as the writing material in the Meccan community during the period when the page was written, the quality of parchment as a writing material and the nature of the destruction of the writings on it will be analyzed in light of some scientific data. Comparative inferences will be made regarding how and by which factors the parchment boycott page might have been destroyed based on laboratory studies on deteriorations in parchments kept in closed spaces such as museums, archives, and libraries.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Mecca Period, Boycott Event, Boycott Page, Shi

تقييم لتدمير صفحة المقاطعة

Öz

بين السنة السابعة والعاشرة من التاريخ الإسلامي هرتز. وفرضت مقاطعة اجتماعية واقتصادية ونفسية على أبناء هاشم أقارب الرسول الذين تولوا حمايته لمدة ثلاث سنوات تقريبا. في بعض الدراسات الأكاديمية التي أجريت في تركيا، تتباين التكهنات حول حدث المقاطعة، وتركز مثل هذه الدراسات في الغالب على تدمير صفحة المقاطعة والكتابات الموجودة عليها. وبما أنه لا يمكن الحصول على نتيجة معقولة وثابتة بشأن تدمير الصفحة من البيانات الموجودة في المصادر الأولية، فلا يمكن تقديم إجابات مقنعة للمناقشات والاعتراضات في هذا السياق. أجريت هذه الدراسة، التي تحمل عنوان "تدمير صفحة المقاطعة"، من أجل إزالة هذا الغموض بشأن صفحة المقاطعة والمساهمة في الدراسات الأكاديمية حول السنوات الأولى للإسلام. وبعد تلخيص حادثة المقاطعة بإيجاز، ستركز الدراسة على طبيعة الصفحة، والمواد المكتوبة في تلك الفترة، وتدمير صفحة المقاطعة. وعلى افتراض أن الرق كان يستخدم كمادة للكتابة في المجتمع المكي وقت كتابة الصفحة، فسيتم تحليل طبيعة إتلاف مادة الكتابة الرق والكتابات الموجودة عليها في ضوء بعض المعطيات العلمية. من خلال مقارنة البيانات التي تم الحصول عليها من الدراسات المختبرية حول تدهور المخطوطات المحفوظة في المناطق المغلقة مثل المتاحف ودور المحفوظات والمكتبات، سيتم التوصل إلى استنتاجات حول كيفية تدمير صفحة مقاطعة المخطوطات ونتيجة لذلك

Anahtar Kelimeler

التاريخ الإسلامي, فترة مكة, حادثة المقاطعة, صحيفة المقاطعة, شعب ابي طالب

Kaynakça

• Azimli, Mehmet. “Mekke Dönemindeki Boykot Yılları Üzerine Bazı Mülahazalar”. İstem 4/7 (2006), 55-64.
• Balcı, İsrafil Balcı. “Kâbe’ye Asılan Boykot Sayfasının Tahrifiyle İlgili Rivayetlerin Tahlili”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/2 (2006), 41-57.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbü’l-eşrâf. nşr. Süheyl Zekkâr-Riyâd Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. Beyrut: Dâru’s-Sâkî, 1422/2001.
• Cengiz, Ercan. “Câhiliye Dönemi’nden Emevîler’in Sonuna Kadar Mekke’de Sel Baskınları”. Turcology Research 75 (Eylül 2022), 485-491. https://doi.org/10.5152/JTRI.2022.4528
• Ebû Şehbe, Muhammed b. Muhammed. Sîretü’n-Nebeviyye fî dav’il Kur’âni ve’s-sünne. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1992.
• Ersoy, Osman. “Kâğıt”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/163-166. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Evans EGV- Richardson MD. Medical Mycology A practical approach. Oxford: IRL Press, 1989.
• Hayırlıdağ, Mustafa. “Mısır Tıbbının Gizemi Papirüsler”. ATAD 4 (2021), 68-85.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik. Sîretü’n-Nebeviyye. nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2004.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretü İbn İshâk. nşr. Ahmed Ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâlüddîn. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
• Aydınlı, Abdullah. “Sahife”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/522-523. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. nşr. İhsan Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
• İbn Seyyidünnâs, Ebu’l-Fidâ Muhammed b. Muhammed. ‘Uyûnu’l-eser fî fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. nşr. Muhammed el-‘Îd el-Hatrâvî- Muhyiddîn Mestû. Medine: Dâru’t-Türâs, 1992.
• İbn’ül-Esîr, İzzüddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem. el-Kâmil fi’t-târîh. Thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
• İbnü’n-Nedîm, Ebû’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kûb İshâk b. Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. nşr. İbrâhîm Ramazan. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1417/1997.
• İnan, Sait. “Kitâbetle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesinde Yazı Malzemeleri”. HATIDH 7 (Aralık 2021), 156-191.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal Râgıb. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. nşr. Safvân Adnân ed-Dâvudî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1992.
• Kantarcıoğlu, A. Serda. “Portolan ve Deniz Haritaları Sergisi Konservasyon Çalışmaları”. II. Müzecilik Semineri Bildirileri. İstanbul: Birlik Ofset, 1994.
• Kılıç, Ünal. İslam’ın Zor Yılları ve İlk Boykot. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2016.
• Kaygusuz, Meruyert vd. “Parşömen Tarihi ve Bergama’daki Geleneksel Parşömen Ustaları”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12/28 (Aralık 2019), 1116-1133. https://doi.org/10.12981/mahder.618953
• Makrîzî, Takiyyüddîn Ahmed b. Ali. İmtâ‘u’l-esmâ‘ bimâ li’n-Nebiyyi mine’l-ahvâli ve’l-emvâli ve’l- hafedeti ve’l-metâ‘. Thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nümeysî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Nedvî, Ebu’l-Hasen Ali. Rahmet Peygamberi. çev. Abdülkerim Özaydın. İstanbul: İz Yayıncılık, 2020.
• Palabıyık, Hanefi. “Câhiliye Dönemi ve İslam’ın İlk Yıllarında Okuma-Yazma Faaliyetleri”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 27 (2007), 31-68. https://doi.org/10.60163/hbv.107.014
• Selmân, Abdüllatîf Muhammed. “el-Verak”. Mecelletu Câmiati Dımaşk li'l-Ulûmi'l-Hendese 22/2 (2006), 150-190.
• Someya, Takao- Masayuki, Amagai. “Toward a New Generation of Smart Skins”. Nature Biotechnology 37 (Nisan 2019), 382-388. https://doi.org/10.1038/s41587-019-0079-1
• Sûlî, Ebû Bekir Muhammed b. Yahyâ. Edebü'l-küttâb. Thk. Muhammed Behçet el-Eserî. Bağdad: el-Mektebetü'l-Arabiyye, Mısır: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1341/1922.
• Şenyayla, Gencal. Müşriklerin Hz. Peygamber ve Müslümanlara Karşı Uyguladıkları Boykot Olayı. Denizli: Boy Yayınları, 2018.
• Şenyayla, Gencal. “Şi‘b Kavramı Işığında Şi‘bu Ebî Tâlib’in Mekânsal Tespiti”. Universal Journal of Theology 6/1 (Haziran 2021), 291-323.
• Ünal, Sadettin. “Kâbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/14-21. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya‘kûb. Târîhu’l-Ya‘kûbî. nşr. Abdülemîr Mühennâ. Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
• Yıldız, Nuray. “Papirüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/162-163. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Yıldız, Nuray. “Parşömen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/176-177. İstanbul: TDV Yayınları, 2007. Yücel, Ayhan- Kantarcıoğlu. A. Serda. “Parşömen Eserlerin Trichophyton Verrucosum’un Bulaşma Kaynağı Olabileceğinin Gösterilmesi”. Cerrahpaşa Medical Journal 29/3 (1998), 151-155.
• Yücel, Ayhan- Kantarcıoğlu, A. Serda. Müzelerdeki Eserlerin Bozulmasında Mikropların Rolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Târîhu’l-İslâm. nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.