THE DISTINCTIVE MAQAM MUSIC ELEMENTS AT “OP.50 KALEIDOSCOPE NO.9 ORIENTALE” BY CESAR CUI

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 18, 45 - 61, 14.01.2024

Sıla Çakar

Öz

Poliyphonic music was not limited to tonal music at the end of the 19th century, but began to be developed and enriched in a tonal, bio-tonal, modal and maqam dimensions in addition to tonal music. In this study, the distinctive maqam music elements at Op.50 Kaleidoscope No.9 Orientale by Cesar Cui, one of the composers known as the Russian Five, are discussed.

As a result of the evaluations made regarding the presence of maqam music elements in the composition, the similarities of the maqam elements used by the composer with some maqams existing in traditional Turkish music written sources determined and exemplified. The determined maqam music elements are exemplified with quotations from piano part and cello part; the maqam music elements in these examples have been made clearer and easier to understand by comparing the original version of the maqam written on the string and the tampered maqam sequence.

Anahtar Kelimeler

Russian Composer, Russian Five, Cesar Cui, Traditional Turkish Music, Maqam Music, Nev’eser

CESAR CUI’NİN “OP.50 KALEIDOSCOPE NO.9 ORIENTALE” ADLI ESERİNDE DİKKAT ÇEKEN MAKAMSAL MÜZİK UNSURLARI

Öz

Çoksesli müzik, 19. yüzyılın sonlarında tonal müzikle sınırlı kalmamış, tonal müziğin dışında a tonal, bio tonal, modal, ve makamsal boyutlarda da geliştirilerek zenginleştirilmeye başlamıştır. Bu çalışmada, Rus Beşleri olarak tanınan bestecilerden Cesar Cui’nin Op.50 Kaleidoscope No.9 Orientale adlı eserinde dikkat çeken makamsal müzik unsurları ele alınmıştır.

Eserin üzerinde makam müziği unsurlarının varlığına ilişkin yapılan değerlendirmeler sonucunda, besteci tarafından kullanılan makamsal unsurların, geleneksel Türk müziği yazılı kaynaklarında yer alan makamlarla benzerlikleri saptanmış ve örneklendirilmiştir. Belirlenen makam müziği unsurları, piyano partisi ve viyolonsel partisi üzerinden yapılan alıntılar ile örneklendirilmiş; bu örneklerdeki makam müziği unsurları da dizek üzerinde yazılan makamın orijinal hali ve tampere edilmiş makam dizisi üzerinden karşılaştırma yoluyla daha açık ve kolay anlaşılır hale getirilmiştir .

Anahtar Kelimeler

Rus Besteci, Rus Beşleri, Cesar Cui, Geleneksel Türk Müziği, Makam Müziği, Nev’eser

Kaynakça

• Aktüze, İ. (2003). Müziği okumak. (Cilt:4). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• İlyasoğlu, E. (2003). Zaman içinde müzik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İzmirli, R. (2010). Evrensel müziğin gelişiminde etnik müzik ve enstrümanların rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Ana Sanat Dalı Kompozisyon Sanat Dalı, İstanbul.
• Karaçay, T. (2022). 19. yüzyılda yaşamış Rus bestecilerin orkestra eserlerindeki obua sololarının incelenmesi ve icra önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müzik Anasanat Dalı, Eskişehir.
• Malkoç, T. (2020). Rus romanslarında oryantalizm etkisi. Güzel Sanatlar Alanında Akademik Çalışmalar, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Özkan, İ. H. (2006). Türk musikisi nazariyatı ve usûlleri, kudüm velveleleri. İstanbul: Ötüken. Say, A. (1985). Müzik ansiklopedisi. (Cilt:1, s.301). Ankara.
• Say, A. (1994). Müzik tarihi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Selanik, C. (1996). Müziğin tarihsel serüveni. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Sun, M. (2021). Türk müziği makam dizileri, piyano için. Ankara: Sun Yayınevi.
• TDK (1983) Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları 500/1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yıldız, D. (2001), Ulusal müzik ve Musorgski. Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları. Yılmaz, Z. (1984). Türk musikisi dersleri. İstanbul: Ege Matbaası, Vefa.
• İMSLP Petrucci Music Library, Category: Cesar Cui. Erişim: 26.11.2023, https://imslp.org/wiki/Category:Cui,_C%C3%A9sar
• Youtube: Sunce jarko ne sijaš jednako - Gordana Kojadinović. Erişim: 24.11.2023, https://www.youtube.com/watch?v=UXZn7DASlaU