SOSYAL BİLİMLERDE NİTEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ÜZERİNE BETİMSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 46, 313 - 328, 31.01.2024

Erdi Demir

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1340355

Öz

Bu çalışmada nitel araştırmalar ve desenleri incelenmiştir. Sosyal bilimlerde yoğunlukla tercih edilen anlama, yorumlama ve açıklamaya dayalı olan nitel araştırma teknikleri; sosyoloji, felsefe, tarih, belge yönetimi, medya ve iletişim çalışmaları, antropoloji, tarih, sağlık bilimleri, sanat tarihi, hukuk, klinik çalışmaları ve dil bilim gibi çeşitli disiplinlerin çalışma alanıyla ilgilidir. Çalışma, literatür taramasına dayalı betimsel bir incelemedir. Konu üzerine yapılmış çalışmalar değerlendirilerek veriler sistematik olarak toplanmış ve yorumlanarak sentezlenmiştir. Böylece nitel araştırma desenlerinin ne anlam ifade ettiği, karakteristikleri, veri toplama teknikleri, amaçları ve veri analiz biçimleri hakkında ayrıntılı olarak bilgi verilmesi planlanmıştır. Çalışmada farklı kaynaklardan beslenmek suretiyle karşılaştırmalı olarak veriler kıyaslanmış, araştırma desenleri arasında ne tür benzerlik ve farklılıklar olduğu tablo oluşturularak açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan literatür taramasında nitel araştırma desenleri konusunda tek bir desen üzerine örneklem sunularak çalışmaların yapıldığı anlaşılmış bu sebeple konu kapsamlı ve bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın sosyal bilimler ve araştırma yöntemlerinde teorik ve düşünsel katkı sunabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

nitel araştırma teknikleri, durum çalışması, etnografi, söylem analizi, sistematik derleme

A Descriptive Study on Qualitative Research Techniques in Social Sciences

Öz

In this study, qualitative research and its patterns were examined. Preferred concentrations are in the social sciences with the understanding, interpretation and explanation that is based on qualitative research methods; sociology, philosophy, document management, media and communication studies, anthropology, history, health sciences, art history, law, clinical studies of various disciplines such as linguistics and the field of study relates to. The study is a descriptive review based on literature review. By evaluating the studies conducted on the subject, the data were collected systematically and interpreted and synthesized. It is planned to give detailed information about what qualitative research patterns mean, their characteristics, data collection techniques, purposes and data analysis methods. The data were compared comparatively drawing from different sources, and it was tried to explain what kind of similarities and differences there are between the research patterns by creating a table.

Anahtar Kelimeler

qualitative research techniques, case study, ethnography, discourse analysis, systematic review

Kaynakça

• Akcan, F. (2016). Eğitimde etkili bir okul değişimi için okul liderliği: Okul liderliğine ilişkin bir temellendirilmiş kuram çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bertaux, D. & Kohli, M. (1984). The life story approach: A continental view. Annual Review of Sociology, 10, 215-237.
• Birgili, B. (2017). Temellendirilmiş kuram. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik Analiz ve Yaklaşımları içinde (105-119. ss.), Anı Yayınları.
• Blommaert, J. & Bulcaen, C. (2000). Critical discourse analysis. Annual Review of Anthropology, 29(1), 447-466.
• Brewer, J. (2000). Ethnograhy. Open Universty Press.
• Clandinin, D. J. & Connelly, F. M. (2000). Narrative inquiry: Experience and story in qualitative research. Jossay-Bass.
• Creswell. J. W. (2009). Research design, qualitative, quantitative and mixed methods approaches. SAGE Publications.
• Demir, E. (2023). Abdallar üzerine etnografik bir alan araştırması: Antalya Abdalları kültür, kimlik ve toplumsal değişme. (Yayımlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü.
• Derince, Z. M. & Özgen, B. (2017). Eylem araştırması. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik Analiz ve Yaklaşımları içinde (46-162. ss.), Anı Yayınları.
• Fielding, N. (1993). Ethnography. N. Gilbert (Ed.), Researching Social Life içinde (154-171. ss.), SAGE Publications.
• Flyvbjerg, B. (2011). Case study. The Sage Handbook of Qualitative Research, 4, 301-316.
• Foucault, M. (2011). Özne ve iktidar / Seçme yazılar 2. (Çev: I. Ergüden, O. Akınhay), Ayrıntı Yayınevi.
• Gobo, G. & Marciniak, L.T. (2016). What is ethnography. D. Silverman (Ed.), Qualitative Research içinde (103-121. ss.), SAGE Press.
• Gül, S. S. & Nizam, Ö. K. (2021). Sosyal bilimlerde içerik ve söylem analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (42), 181-198.
• Günbayı, I. & Sorm, S. (2018). Social paradigms in guiding social research design: The functional, interpretive, radical humanist and radical structural paradigms. Online Submission, 9(2), 57-76.
• Günbayı, I. (2009). Academic staff’s perceptions on stressors originating from interpersonal relations at work setting: A case study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 50-60.
• Günbayı, I. (2020). Action research as a mixed methods research: Definition, philosophy, types, process, political and ethical issues and pros and cons. Journal of Mixed Methods Studies, (2), 16-25.
• Günel, E. (2015). Nitel araştırmayla tanışma. A. Ersoy, P. Yalçınoğlu (Ed.), Nitel Araştırmaya Giriş içinde (1-35. ss.), Anı Yayınları.
• Habermas, J. (1987). Knowledge and human interests: A general perspective in knowledge and human interests. Policy Press.
• Hammersley, M. (2005). Introduction ethnography. D. Graddol, J. Maybin, B. Stierer (Ed.), Research Language and Literacy in Social Context içinde (1-15. ss.), The Open Universty.
• Johnstone, B. (2017). Discourse analysis. John Wiley & Sons.
• Kolukırık, S. (2004). Aramızdaki yabancı: Çingeneler. (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kolukırık, S. (2009). Mülteci ve sığınmacı olgusunun medyadaki görünümü: Medya politiği üzerine bir değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 1-20.
• Maxwell, J. A. (2008). Designing a qualitative study. L. Bickman, D. J. Rog (Ed.), Applied Social Research Methods içinde (214-253. ss.), SAGE Press.
• Needleman, I. G. (2002). A guide to systematic reviews. Journal of Clinical Periodontology, 29, 6-9.
• Özger, B. Y. & Akansel A. (2019). Okul öncesi sınıfındaki Suriyeli çocuklar ve aileleri üzerine bir etnografik durum çalışması. Bu sınıfta biz de varız!. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 942-966.
• Sart, G. (2017). Fenomenoloji ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz. Nitel araştırmaların desenlenmesi. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik Analiz ve Yaklaşımları içinde (70-82. ss.), Anı Yayınları.
• Seggie F. N. & Akbulut Yıldırım, M. (2017). Nitel araştırmaların desenlenmesi. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik Analiz ve Yaklaşımları içinde (23-36. ss.), Anı Yayınları.
• Seggie, F. N. & Bayyurt, Y. (2017). Nitel araştırma yöntemi. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik Analiz ve Yaklaşımları içinde (11-23. ss.), Anı Yayınları.
• Solak, Ö. (2011). Küçük Ağa romanının eleştirel söylem analizi. Akademik Bakış Dergisi, (26), 1-14.
• Torgerson, C. (2003). Systematic reviews. Bloomsbury Publishing.
• Uslu, F. & Demir, E. (2023). Nitel bir veri toplama tekniği: Derinlemesine görüşme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 289-299.
• Ünver, G. (2003). Öğretmenlik uygulamasında işbirliği bir durum çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 87-100.
• Van Dijk, T. A. (2015). Critical discourse analysis. D. Tannen, H. E. Hamilton, D. Schiffrin (Ed.), The Handbook of Discourse Analysis içinde (466-485. ss.), Wiley Blackwell.
• Whisnant, C. (2012). Foucault & discourse. A Handout for HIS, (389), 1-8.
• Wolcott, H. T. (2001). Writing up qualitative research. Sage.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yin, R. K. (2017). Durum çalışması uygulamaları. (Çev: İ. Günbayı), Nobel Yayınları.