Traces of Self Orientalism in Ali Canip Yöntem

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 46, 19 - 31, 31.01.2024

Asiye Sezgin Tüylü İlknur Tatar Kırılmış

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1352938

Öz

The fact that Western thinkers and researchers know the Orient and present the information they have obtained within certain moulds of the Orient is defined as orientalism. The fact that an Eastern researcher looks at the East from a Western perspective, accepts the East according to Western definitions and includes these acceptances in his research and works is called self-orientalism. Producing ideas on East-West relations, which started with the Tanzimat, is the main subject of various poets and writers. The weakening and collapse of the Ottoman State and the establishment of a new state led these poets and writers to think about the positioning of civilisation and the ideal of reaching the level of advanced civilisations. One of these poets and writers is Ali Canip Yöntem, who took part in our world of literature and thought with his ideas in the early 1900s. While defining the West as the ideal of development in his pro-Westernisation articles and poems, he portrayed the East as backward, needing to be exploited and helpless with self-orientalist discourse. In this study, Ali Canip Yöntem’s views are analysed in the context of self-orientalism and the theoretical background developed around the concepts of orientalism and occidentalism is applied as methodology.

Anahtar Kelimeler

East, West, orientalism, self-orientalism, Ali Canip Yöntem

ALİ CANİP YÖNTEM’DE SELF ORYANTALİZMİN İZLERİ

Öz

Batılı düşünürlerin ve araştırmacıların Doğu’yu bilmesi, elde ettikleri bilgiyi Doğu’nun belli kalıplar içinde tanıtılması oryantalizm olarak tanımlanmaktadır. Doğulu bir araştırmacının Doğu’ya Batılı bir perspektif ile bakması, Doğu’yu Batılı tanımlamalara göre kabul etmesi ve bu kabullere araştırma ve eserlerinde yer vermesi self oryantalizm olarak adlandırılmaktadır. Tanzimat ile başlayan Doğu-Batı ilişkileri üzerine fikir üretme çeşitli şair ve yazarların başat mevzularıdır. Osmanlı Devleti’nin zayıflaması, çöküşü ve yeni devletin kurulma süreçleri söz konusu şair ve yazarları medeniyetin konumlanması ve ileri medeniyetler seviyesine ulaşma ideali noktasında düşünmeye sevk etmiştir. Bu şair ve yazarlardan biri de 1900’lü yılların başında fikirleriyle edebiyat ve düşünce dünyasında yer alan Ali Canip Yöntem’dir. Batılılaşma taraftarı makale ve şiirlerinde Batı’yı gelişmişliğin ideali olarak tanımlarken self oryantalist söylem ile Doğu’yu geri kalan, sömürülmeye muhtaç ve aciz olarak resmetmiştir. Bu çalışmada Ali Canip Yöntem’in görüşleri self oryantalizm bağlamında ele alınarak metodoloji olarak oryantalizm kavramı etrafında geliştirilmiş kuramsal birikime müracaat edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu, Batı, oryantalizm, self oryantalizm, Ali Canip Yöntem

Kaynakça

• Abdülmelik, E. (2007). Krizdeki oryantalizm. Y. Aytaç (Ed.), Oryantalizm: Tartışma Metinleri içinde (39-77. ss.), Doğu Batı Yayınları.
• Adıvar, A. A. (1940). Mukaddime. İslam Ansiklopedisi 1 içinde (1-21. ss.), Maarif Vekâleti.
• Bezci, B. & Çiftçi, Y. (2012). Self-oryantalizm: İçimizdeki modernite ve/veya içselleştirdiğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 139-166.
• Bulut, Y. (2009). Oryantalizmin kısa tarihi. Küre Yayınları.
• Çoruk, A. Ş. (2007). Oryantalizm üzerine notlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 193-204.
• Deringil, S. (1998). Well-proted domains: Ideology and the legitimation of power in the ottoman empire 1876-1909. London Press.
• Dirlik, A. (2008). Postkolonyal aura. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Durna, T. (2004). Köşe yazılarında Avrupa Birliği tartışmaları: Helsinki Zirvesi 1999. Ç. Dursun (Der.), Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi içinde (259-288. ss.), Elips Yayınları.
• Said, E. W. (2017). Şarkiyatçılık Batı’nın şark anlayışları. Metis Yayınları.
• Filizok, R. (2001). Ali Canip’in hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Germaner, S. & İnankur, Z. (1989). Oryantalizm ve Türkiye. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları.
• Hanefi, H. (2007). Oryantalizmden oksidentalizme. L. Sunar (Ed.), Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu Kitabı içinde (79-90. ss.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Kayalı, K. (2005). Düşüncenin coğrafyası. Deniz Kitabevi.
• Keyman, E. F. (1999). Farklılığa direnmek: Uluslararası ilişkiler kuramında öteki sorunu. F. Keyman, M. Mutman, M. Yeğenoğlu (Der.), Oryantalizm Hegemonya ve Kültürel Fark içinde (71-106. ss.), İletişim Yayınları.
• Kontny, O. (2002). Üçgenin temelini yok sayan pythagoras: Oryantalizm ve ataerkillik üzerine. Doğu-Batı, (20), 117-134.
• Köprülü, M. F. (1954). XXII. Müsteşrikler Kongresinin açış nutku. İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, I(1-4), 39-42.
• Lewis, B. (2014). Oryantalizm sorunu. A. Yıldız (Ed.), Oryantalizm: Tartışma Metinleri içinde (217-245. ss.), Doğu Batı Yayınları.
• Maksidi, U. (2014). Osmanlı oryantalizmi. A. Yıldız (Ed.), Oryantalizm: Tartışma Metinleri içinde (271-315. ss.), Doğu Batı Yayınları.
• Nüzhet, S. (1937). Ali Canip hayatı ve eserleri. Cumhuriyet Kitaphanesi.
• Sazyek, H. (1991). Ali Canib (Yöntem)’in şiirleri-I. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35(1), 263-288.
• Sevgi, A. & Özcan, M. (2005). Prof. Dr. Ali Canip Yöntem’in Yeni Türk edebiyatı üzerine makaleleri. Tablet Kitabevi.
• Tatar Kırılmış, İ. (2019). Postkolonyalizmi masal üzerinden söyleme dönüştürmek: “Masal” ve Madam Butterfly ölmeyi reddederse. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (19), 139-158.
• Tibawi, A. (1998). İngilizce konuşan oryantalistler: İslâm’a ve Arap milliyetçiliğine yaklaşımlarına dair bir eleştiri. Krizdeki Oryantalizm: Eleştiriler içinde (49-109. ss.), Yöneliş Yayınları.
• Turner, B. (1984). Marks ve oryantalizmin sonu. Kaynak Yayınları.
• Parlatır, İ. (2012). Fransızca Türkçe sözlük. Yargı Yayınevi.
• Schnapper, D. (2005). Sosyoloji düşüncesinin özünde öteki ile ilişki. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sibai, M. (1993). Oryantalizm ve oryantalistler. Beyan Yayınları.
• Sunar, L. (2007). Şarkiyatçılığı niçin yeniden tartışmalıyız. L. Sunar (Ed.), Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu Kitabı içinde (27-54 ss.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yayınları.