"Köse İmam" Manzumesi Üzerine Bir Söylem Çözümlemesi Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 897 - 910, 30.12.2023

Meriç Güven Cüneyt Akkuş

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1312116

Öz

Mehmet Akif Ersoy’un Safahat kitabının “Birinci Safahat” bölümünde geçen “Köse İmam”, söylem çözümlemesine olanaklı bir manzumedir. Söylem çözümlemesi, dilbilimsel bir incelemedir. Dil, dilbilime kadar gramer merkezli incelenirken dilbilim, metni bir gösterge olarak ele almıştır. F. de Saussure’ün sistem dediği kavram, Cenevre Dilbilim Okulu’nda yapıdır. Söylem çözümlemesi hem yapısalcıların hem de göstergebilimcilerin çalışma alanındadır. Yapısalcılar, durağan – yayımlanmış, iki kapak arasındaki- metinle ilgilenirken, göstergebilimciler her türlü varlığı inceleme nesnesi olarak kullanmışlardır. Yapısalcı inceleme metinden hareketle alımlamalar yapar. Bu beraberinde öznel ve sınırsız bu bir yorumlama getirir. Çözümlemeci, metnin bağlamından uzaklaşabilir, hatta metinden kopabilir. Böylece çözümlemeci, metnin söylemek istediğindense kendi söylemek istediğini aktarabilir. Bir metinde anlamı aramak veya anlamın nasıl oluştuğunu incelemek anlambilimin konusudur. Söylenenlerden hareketle söylenmeyeni anlamak ve söylemi deşifre etmek söylem çözümlemesini ilgilendirir. Bu açıdan söylem çözümlemesi dilbilimin inceleme alanına girse de söylem çözümlemesinin yorumlama/anlamlandırma yöntemi disiplinler arasıdır. Söylemlerin çözümlenmesi için “cümle üstü unsur” konumundaki sözcelerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Bu çalışmada söylem çözümlemesindeki temel yaklaşımlar (konuşma, anlatı ve söz eylem) göz önünde bulundurularak ve konu ile ilgili alan yazınında daha önceden üretilmiş olan bilgiler değerlendirilerek “Köse İmam” şiiri incelenmiştir. Doğal dilden ayrılan şiir dilinin içinde açıkça söylenmeden okuyucudan çözümlenmesi beklenen göstergesel anlamalar/ kodlar üzerinde durularak söylem çözümlemesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dilbilim, Köse İmam, Söylem Çözümlemesi, Mehmet Akif Ersoy, göstergebilim

A Discourse Analysis Study on the Poem "Köse İmam"

Öz

“Köse İmam”, mentioned in the "First Safahat" section of Mehmet Akif Ersoy's Safahat book, is a poem that is possible for discourse analysis. Discourse analysis is a linguistic investigation. While language was studied with a focus on grammar until linguistics, linguistics treated the text as a sign. The concept that F. de Saussure calls system is structure in the Geneva School of Linguistics. Discourse analysis is the field of study of both structuralists and semioticians. While structuralists are interested in static texts, semioticians use all kinds of entities as objects of study. Structuralist analysis makes perceptions based on the text. But this brings with it a subjective and unlimited interpretation. The analyst may move away from the context of the text or even break away from the text. In this way, the analyst can convey what he wants to say rather than what the text wants to say. Searching for meaning in a text or examining how meaning is formed is the subject of semantics. Understanding what is not said and deciphering the discourse based on what is said concerns discourse analysis. In this respect, although discourse analysis falls within the scope of linguistics, the interpretation/meaning making method of discourse analysis is interdisciplinary. In order to analyze the discourses, the utterances in the "supra-sentence element" position must be identified and evaluated. In this study, the poem “Köse İmam” was examined by considering the basic approaches in discourse analysis (speech, narrative and speech act) and by evaluating the information previously produced in the literature on the subject. Discourse analysis will be carried out by focusing on the semiotic meanings/codes that are expected to be analyzed from the reader without being explicitly stated in the poetic language, which differs from natural language.

Anahtar Kelimeler

linguistics, discourse analysis, Mehmet Akif Ersoy, Köse İmam, semiotics

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Altuğ, T. (2001). Dile Gelen Felsefe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ayata Şenöz, C. (2005). Metin Dilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
• Çakır, A. (2020). Söylem Analizi Ne Söylemek İstiyorsun? Konya: Palet Yayınları.
• Çantay, H. B. (2008). Âkifnâme. İstanbul: Erguvan Yayınevi.