TTK M. 1468 KAPSAMINDA KISMİ SİGORTANIN ÖZELLİKLERİ VE SİGORTACILARIN SORUMLU OLDUĞU MİKTARIN HESAPLANMASI

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 1, 453 - 504, 12.03.2024

Oğuz Yolal

https://doi.org/10.15337/suhfd.1435019

Öz

Sigorta ettiren, sigorta konusu menfaati, tam değerine kadar sigorta ettirebileceği gibi, sigorta bedeli, sigorta değerinden düşük veya yüksek olabilir. Sigorta bedelinin sigorta değerinden düşük olması durumunda eksik sigorta; sigorta bedelinin sigorta değerinden yüksek olması durumunda aşkın sigortadan bahsedilir. Eksik sigorta yapılması hâlinde, sigorta ettiren, diğer sigortacılar ile sigorta konusu menfaatin tam değerine kadar sigorta ettirmek isteyebilir. Sigorta ettiren menfaati, tam değer üzerinden sigorta ettirmiş olmasına karşın, başka bir sigortacı ile aynı menfaati, aynı rizikolara karşı sigorta ettirmiş olabilir. Birden çok sigorta olarak adlandırılan bu durum, TTK m. 1465 ilâ 1468 hükümleri arasında yer almıştır. TTK m. 1465’te birden çok sigortaya ilişkin genel kural, 1466’da müşterek sigorta, 1467’de çifte sigorta ve 1468’de kısmi sigorta düzenlenmiştir. Kısmi sigorta ile sigorta ettiren, sigorta konusu menfaati tam değerine kadar sigorta ettirmektedir. Sonraki sigortacılar, sigorta sözleşmesinin yapıldığı tarihe göre sorumlu olmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Kısmi Sigorta, • Müşterek Sigorta, Çifte Sigorta, • Birden Çok Sigorta, TTK m. 1468

CHARACTERISTICS OF PARTIAL INSURANCE UNDER ART. 1468 OF TCC AND CALCULATION OF THE AMOUNT LIABLE BY THE INSURERS

Öz

The policyholder may insure the insured interest up to its full value, or the sum insured may be lower or higher than the sum insured. If the sum insured is lower than the insurance value, it is referred to as underinsurance; if the sum insured is higher than the insurance value, it is referred to as excess insurance. In case of underinsurance, the policyholder may request to insure the insured interest with other insurers up to its full value. Although the policyholder has insured the interest at full value, he may have insured the same interest against the same risks with another insurer. This situation, which is called multiple insurance, is regulated under Articles 1465 to 1468 of the Turkish Commercial Code (TCC). Article 1465 of the TCC regulates the general rule regarding multiple insurances, 1466 regulates joint insurance, 1467 regulates double insurance and 1468 regulates partial insurance. With partial insurance, the insurer insures the insured interest up to its full value. Subsequent insurers are liable according to the date of the insurance contract.

Anahtar Kelimeler

Partial Insurance, Coinsurance, Double Insurance, Multiple Insurance, TCC art. 1468

Kaynakça

• AMASYA, Serap: Sorumluluk Sigortalarında Birden Çok Sigorta, Sigorta Hukukunun İki Güncel Sorunu: -İnsansız Araçlar - Sorumluluk ve Özel Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigorta Sempozyumu, Amasya, Serap (Editör), İstanbul 2020, s. 153-205.
• ARSEVEN, Haydar: Sigorta Hukuku, 2. Baskı, İstanbul 1991.
• ATABEK, Reşat: “İlk Riziko Sigortası”, Batider, C. 1, S. 3, 1962, s. 320–336 (İlk Riziko).
• ATABEK, Reşat: Kredi Sigortası, Ankara 1956 (Kredi).
• ATABEK, Reşat: Sigorta Hukuku, İstanbul 1950 (Sigorta).
• ATAMER, Kerim: Yeni “Türk Ticaret Kanunu Uyarınca “Zarar Sigortalarına”na Giriş”, Batider, C. 27, S.1, s. 21-106.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Sigorta Hukuku Ders Kitabı, 6. Baskı, Ankara 2023.
• BAŞBUĞOĞLU, Tarık: Uygulamalı Türk Ticaret Kanunu, Açıklamalar-İçtihatlar, C. 2, Deniz Ticareti-Sigorta Hukuku, Ankara 1988.
• BECKMANN, Roland Michael/MATUSCHE-BECKMANN, Annemarie (Hrsg.): Versicherungsrechts - Handbuch, 3. Aufl. München 2015.
• BOZER, Ali, Sigorta Hukuku, Ankara 1965 (1965).
• BOZER, Ali: Sigorta Hukuku, Ankara 1981 (1981).
• BOZKURT, Tamer: Sigorta Hukuku, 12. Baskı, İstanbul 2021.
• BRUCK, Ernst/MÖLLER, Hans (Hrsg.) Versicherungsvertragsge-setz Großkommentar, Band 3 §§ 74-99, 9. Aufl., Verlag De Gruyter, Berlin 2009.
• CAN, Mertol: Birden Çok Sigorta, Ankara 2004 (Sigorta).
• CAN, Mertol: Türk Özel Sigorta Hukuku (Ders Kitabı), 3. Bası, Ankara 2009 (2009).
• CAN, Mertol: Türk Özel Sigorta Hukuku (Ders Kitabı), C. I, Ankara 2018 (2018).
• DENİZ, Uğur: Sigortacının Sigorta Tazminatını Ödeme Borcu, Ankara 2022.
• DOĞAN, Burak/AZİZAĞAOĞLU, Hasan Tahsin: “Zarar Sigortalarına İlişkin Hileli Sigorta Taleplerinin İngiliz Hukuku Nazarında Değerlendirilmesi”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, 2022, s. 426-480.
• DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. 3, 4. Baskı, İstanbul 2004.
• ERİŞ, Gönen: Açıklamalı-İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, Deniz Ticareti ve Sigorta, C. III, Ankara 1990.
• ERİŞ, Gönen: Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Sigorta Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2022 (2022).
• GÜNAY, Barış: Sigorta Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2023.
• HİRŞ, Ernst: Ticaret Hukuku Dersleri, 3. Bası, İstanbul 1948.
• KARA, Etem, Sigortalanabilir Menfaat İlkesi, Ankara 2020.
• KAYIHAN, Şaban/GÜNERGÖK, Özcan: Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 6. Baskı, Kocaeli 2022.
• KENDER, Rayegân: Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, 17. Bası, İstanbul 2021.
• KÖROĞLU ÖLMEZ, Belin: Sigorta Hukukunda Zenginleşme Yasağı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2020.
• KUBİLAY, Huriye: Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku, İzmir 2003.
• KÜÇÜK, Damla: İkincil Sigorta Sözleşmeleri, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 24, S. 2, 2020, s. 141-193.
• LANGHEID, Theo / RİXECKER, Roland (Hrsg.) Versicherungs-vertragsgesetz mit Einführungsgesetz und VVG Informationspflichtenve-rordnung Kommentar, 7. Aufl., C.H. Beck, München 2022.
• LANGHEID, Theo / WANDT, Manfred (Hrsg): Münchener Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz, Band 1, § 1-99, VVG-InfoV, 3. Aufl., C.H. Beck, München 2022.
• LOOSCHELDERS, Dirk / POHLMANN, Petra (Hrsg.) VVG-Versicherungsvertragsgesetz Kommentar, 4. Aufl., Carl Heymanns Verlag, Köln 2023.
• MEMİŞ, Tekin: Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, İstanbul 2016.
• OMAĞ, Merih Kemal: “Eksik Sigorta”, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen e Armağan, C. 1, İstanbul 2007, s. 955-970 (Eksik).
• OMAĞ, Merih Kemal: “Sigorta Hukukunda Zenginleşme Yasağı”, Prof. Dr. Ergun Önen’e Armağan, İstanbul 2003, s. 253-262 (Zenginleşme).
• ÖZDAMAR, Mehmet/DOĞAN, Burak, Sigorta Hukuku, Ankara 2020.
• PRÖLLS, Erich, R./MARTIN, Anton (Hrsg.): Versicherungsvertragsgesetz mit Nebengesetzen, Vertriebsrecht und Allgemeinen Versicherungsbedingungen, 31. Aufl., München 2021.
• RÜFFER, Wilfried / HALBACH, Dirk / SCHMIKOWSKI, Peter (Hrsg.) Versicherungsvertraggesetz, 4. Aufl., Nomos, Baden-Baden 2020 (HK-VVG/Bearbeiter).
• SARIASLAN, Metin: “Zorunlu Deprem Sigortası ve Kahramanmaraş Merkezli Depremlerde Doğabilecek Hukuki İhtilaflar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y. 35, S. 169, 2023, s. 407-470.
• SAYHAN, İsmet: Sigorta Sözleşmelerinin Konusu: Aşkın Sigorta, Eksik Sigorta, Sigorta Tazminatının Hesaplanması, Ankara 2001.
• SEVİNÇ KUYUCU, Aslıhan: “Sigorta Ettirenin Rizikoyu Ağırlaştırmama ve Rizikonun Ağırlaşması Halinde Ağırlaşan Rizikoyu İhbar Külfeti”, Sigorta Hukuku Sempozyumları (Sorumluluk Sigortaları Sempozyumu: 1-2 Aralık 2017 İstanbul/Sigorta Hukukunda Güncel Sorunlar Sempozyumu, 2-3 Şubat 2018 Bursa), Ünan, Samim/ Yazıcıoğlu, Emine (Editörler), İstanbul 2018, s. 31-67.
• ŞENOCAK, Kemal: Çifte Sigorta, Ankara 2002 (Çifte).
• ŞENOCAK, Kemal: “Menfaat Değeri Altında Sigorta”, GÜHFD, C. 4, S. 1-2, 2000, s. 51-87. (Menfaat).
• ŞENOCAK, Kemal: Mesleki Sorumluluk Sigortası, Ankara 2000 (Sorumluluk).
• ŞENOCAK, Kemal: “Takseli Sigorta”, Batider, C. 25, S. 2, 2009, s. 179-207 (Takse).
• ŞENOCAK, Kemal: “Türk Ticaret Kanunu’nun Mal Sigortasına İlişkin Hükümlerinin Sorumluluk Sigortalarına Uygulanabilirliği, AÜHFD, C. 58, S. 1, 2009, s. 189-229 (Mal Sigortası).
• TEKİL, Fahiman: “Sigorta Hukukunda Tazmin İlkesi ve Rücu Hakkı”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 113-131.
• ULAŞ, Işıl: Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku, Genel Hükümler-Mal ve Sorumluluk Sigortaları, 8. Bası, Ankara 2012.
• ULUĞ CİCİM, İlknur: “Özel Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigortaya İlişkin Bazı Sorunlar”, Sigorta Hukukunun İki Güncel Sorunu: -İnsansız Araçlar -Sorumluluk ve Özel Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigorta Sempozyumu, Amasya, Serap (Editör), İstanbul 2020, s. 207-235.
• ULUTEKİN, Hanefi: Birden Çok Sigorta, Sigorta Hukuku Dergisi, C. II, S. 1, 1984, s. 71-80.
• ÜNAN, Samim: “Birden Çok Sigortaya İlişkin Bazı Sorunlar”, Sigorta Hukukunun İki Güncel Sorunu: -İnsansız Araçlar -Sorumluluk ve Özel Sağlık Sigortalarında Birden Çok Sigorta Sempozyumu, Amasya, Serap (Editör), İstanbul 2020, s. 107-152 (Sempozyum).
• ÜNAN, Samim: “Çifte sigorta”da Avrupa modeli, Y. 35, S. 493, 2019, s. 38-39, https://www.sigortacigazetesi.com.tr/wp-content/uploads/2020/ 03/2019-Aralik-Sigortaci-Gazetesi.pdf, Erişim Tarihi: 01.01.2024 (Sigortacı).
• ÜNAN, Samim: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, İstanbul 2016 (C. II).
• ÜNAN, Samim: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. VII, Yargı Kararları, İstanbul 2021 (C. VII).
• ÜNAN, Samim/ATAMER, Kerim: Principles of European Insurance Contract Law (PEICL) Avrupa Sigorta Sözleşmesi Hukuku İlkeleri (ASSHİ), İstanbul 2011.
• YAZICIOĞLU, Emine: “İlk Tehlike Sigortası”, Doç. Dr. Mehmet Somer’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 2006, s. 543-557.
• YAZICIOĞLU, Emine/ŞEKER ÖĞÜZ, Zehra: Sigorta Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2022.
• YENER, Merve İrem: “Birden Çok Sigortaya İlişkin Bir Değerlendirme”, Batider, C. 38, S. 3, 2022, s. 531-566.
• YETİŞ ŞAMLI, Kübra: “Birden Çok Sigorta”, İÜHFM, C. 63, S. 1-2, 2005, s. 305-317.
• YILDIRIM, Ali Haydar: Sigorta Tazminatı ve Bedelinin Muacceliyeti (TTK m. 1427), Ankara 2020.