Güven Turan Şiirinde “Zaman”: Tüm Yönleriyle

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 266 - 275, 31.12.2023

Soner Akpınar Gözde Albayrak

Öz

Özet. Zaman, felsefe ve fizik başta olmak üzere, sosyoloji, edebiyat gibi neredeyse bütün disiplinlerin -var olduklarından bu yana- ilgi konusu olmuştur. Zamanın gerek ne olduğunu anlamlandırmanın güçlüğü gerekse kavramla ilgili farklı algıların oluşu, her dönem onun üzerinde düşünmeyi ve tartışmayı gerekli kılmıştır. Farklı disiplinler zamanı, doğal olarak kendi prensipleri doğrultusunda ele alarak çeşitli şekillerde anlamlandırmaya çalışmıştır. Özellikle bilimsel ve teknolojik gelişmeler, zamana yaklaşımı giderek türevlendirmiştir. Toplumsal dinamiklerin birbiriyle ilintili olduğu noktasından hareketle edebiyat da geçmişten bugüne zamana yaklaşımını değiştirir ve çeşitlendirir. Salt ontik açıdan bakıldığında bir muammayı yansıtıyor ve mutlak bir tanımının yapılamıyor oluşu bile zamanın, yine ontiğini gizemde, sırda, entrikada bulan edebiyatın başat malzemelerinden biri oluşunu açıklar. Dolayısıyla varoluşun ölümle birlikte en büyük sırlarından biri olan zamanın tanımlanamayan doğası, bir şair için özellikle imge kurmada, metaforlar ve çok anlam yaratmada geniş bir imkân sunar. 1960 kuşağı şairlerinden Güven Turan da zamanın yarattığı evrenden -tıpkı bu noktada kendisinden önceki geleneği oluşturan Yahya Kemal, Tanpınar vb. öncülleri gibi- fazlasıyla istifade eder. Hatta zaman onun ana temalarından birisi olur. Pek çok modern şairde olduğu gibi Turan’da da bu tema, sanatçının varoluşsal sorgulamalarıyla paralel ilerler. Dolayısıyla onun şiirlerinde zaman kavramının mahiyetini doğru tespit etmek için varoluşçuluk anlayışı ekseninde bir okuma yapmak zaruridir. Bu çalışmada da Güven Turan’ın şiirlerinde zamanın ne şekilde algılandığı ve yansıtıldığı temel açı varoluşçuluk olmakla birlikte diğer disiplinlerden de yararlanılarak eklektik bir yaklaşımla tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Güven Turan, Şiir, Zaman, Varoluş, Birey

“Time” in Güven Turan's Poetry: All Its Aspects

Öz

Abstract. Time has been the subject of almost all disciplines, especially philosophy, physics, sociology and literature - for as long as they have existed. The difficulty of understanding what time is, and the fact that there are different perceptions about the concept every period has made it necessary to reflect on and discuss it. The different disciplines naturally, have tried to make sense of time in various ways, treating it according to their own principles. In particular, scientific and technological developments, the approach to time is increasingly derivatized. Based on the point that social dynamics are interrelated, literature also changes and diversifies its approach to time from the past to the present. From a purely ontic point of view, it reflects an enigma, and even the fact that time cannot be defined in absolute terms, it also explains why it is one of the dominant materials of literature, which finds its ontology in mystery, secret and intrigue. Therefore, the indefinable nature of time, which is one of the greatest mysteries of existence, thus offers a poet a wide range of possibilities, especially in constructing images, metaphors and creating multiple meanings. Güven Turan, one of the poets of the 1960s generation, also makes great use of the universe created by time - just like his predecessors such as Yahya Kemal, Tanpınar, etc., who formed the tradition before him at this point. Even, time has been one of his main themes. In Turan, as in many modern poets, this theme runs parallel to the artist's existential questions. In order to correctly determine the nature of the concept of time in his poems, it is therefore essential to undertake a reading on the axis of existentialism. In this study, attempts to determine the way time is perceived and reflected in Güven Turan's poems with an eclectic approach by drawing on other disciplines, although the main angle is existentialism.

Anahtar Kelimeler

Güven Turan, Poetry, Time, Existence, Individual

Kaynakça

• Ağarı, M. (2023). Zaman kavramı: nedir-ne değildir?. Karabük Türkoloji Dergisi, 6(1), 123-148.
• Aydemir, B. (2010). Egzistansiyalist (varoluşçu) tiyatro/exıstentıalıst theatre. Sanat Dergisi, (5).
• Özal, C. (2017). Zamanın döngüselliği bağlamında heykelde hareket. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sanatta Yeterlik Eser Metni, İstanbul.
• Özcan, T. (2012). Tanpınar’ın şiirlerinde zaman anlayışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1).
• Sağıroğlu, B. (2020). Türk romanında zaman (1923-1950). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Şenol, C. (2021). Ahmet Muhip Dıranas’ ın şiirlerinde zaman kavramı üzerine bir inceleme. Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
• Söylemez, D. (2016). Güven Turan şiirinde varoluşçuluk. Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Turan, G. (2008). Toplu şiirler (1963 – 1993), Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Turan, G. (2022). İkinci toplu şiirler (1994 – 2010), Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Turan, G. (2022). Süregelen, Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Yılmaz, H. (2011). Henri Bergson’un zaman kavramına yaklaşımının çağdaş anlatı sinemasına etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, cilt: XIII, sayı 2.