Using Artificial Intelligence in Informative Infographic Designs for Natural Disaster Literacy

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 166 - 182, 29.12.2023

Mehmet Emin Kahraman İsmail Erim Gülaçtı

https://doi.org/10.46464/tdad.1296530

Öz

Since natural disasters negatively affect human life, measures are taken to increase people's disaster literacy. The fastest method of teaching these measures is informational designs. Unsuccessful information designs are seen on the internet because professional designs where expert designers successfully use the right information and visuals can be high in terms of both time and cost. With the hypothesis that artificial intelligence technology can also be used in the information design preparation process, the information designs prepared with DALL-E artificial intelligence technology were compared with the information designs prepared by expert designers with the GTIODF scale. The data obtained from the scale were analyzed with the quantitative method in SPSS with paired t test. Thus, the relationship between the averages in both applications was examined in terms of statistical significance and it was understood that there was no difference between the designs. Therefore, it has been proven that artificial intelligence technology can be used in informational designs to be prepared to increase natural disaster literacy.

Anahtar Kelimeler

Natural disaster, Earthquake, Technology, Artificial intelligence, Information design

Doğal Afet Okuryazarlığı İçin Bilgilendirici İnfografik Tasarımlarında Yapay Zekâ Kullanımı

Öz

Doğal afetler insan yaşamını olumsuz etkilediği için insanların afet okuryazarlığını artırıcı tedbirler alınır. Bu tedbirlerin öğretilmesindeki en hızlı yöntem bilgilendirme tasarımlarıdır. Uzman tasarımcıların doğru bilgi ve görseli başarılı şekilde kullandıkları profesyonel tasarımların hem zaman hem de maliyet açısından yüksek olabileceği için internette başarısız bilgilendirme tasarımları görülmektedir. Bilgilendirme tasarımı hazırlık sürecinde yapay zekâ teknolojisinin de kullanılabileceği hipoteziyle DALL-E yapay zekâ teknolojisiyle hazırlanan bilgilendirme tasarımları, uzman tasarımcılar tarafından hazırlanan bilgilendirme tasarımları ile GTİÖDF ölçeğiyle karşılaştırılmıştır. Ölçekten elde edilen veriler nicel yöntemle SPSS’de eşli t testi ile analiz edilmiştir. Böylece her iki uygulamadaki ortalamaların birbiriyle olan ilişkisi istatistiksel olarak anlamlılık bakımından incelenmiştir ve tasarımlar arasında fark olmadığı anlaşılmıştır. Bu yüzden doğal afet okuryazarlığını artırmaya yönelik hazırlanacak bilgilendirme tasarımlarında yapay zekâ teknolojisinin kullanılabileceği ispatlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğal afet, Deprem, Teknoloji, Yapay zeka, Bilgilendirme tasarımı

Kaynakça

• Akın L., 2012. İlk Müstakil Deprem Kitabı: Risâle-İ Zelzele. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 44(44), 2, 1-81.
• Alpaydın E., 2013. Yapay öğrenme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 486s, 2013.
• Arslan K., 2020. Eğitimde Yapay Zekâ ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 76, 77, 71-88.
• Bertiz 2020. Deprem Anında Yapmanız Gerekenler (İnfografik). Kahramanmaraş Bertiz Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı. Erişim Adresi: https://www.bertizvakfi.org.tr/
• Craft J.A., 2018. Artificial intelligence and the softer side of medicine. Missouri Medicine, 115(5), 406-409.
• Çakırbaş A., 2022. Cumhuriyet Dönemi’nde Nevşehir’de Meydana Gelen Doğal Afetler ve Yapılan Yardımlar. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3),1836, 1834-1843.
• Demirci Y., 2019. Depreme Yönelik “Hayat Kurtaran” Uyarılar (İnfografik). Anadolu Ajansı. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/15644
• Depositphotos, 2023. Infografik deprem Stok Vektör Görselleri. Erişim Adresi: https://tr.depositphotos.com/vector-images/infografik-deprem.html
• Dilek G.Ö., 2019. Yapay Zekânın Etik Gerçekliği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 50, 47-59.
• Dönem Ödevim Blog, 2013. Türkiye de Doğal Afetler ve Korunma Yolları. Erişim Adresi: https://donemodevim.blogspot.com/2013/04/turkiye-de-dogal-afetler-ve-korunma.html
• Evrensel, 2023. Türkiye'de 84 Yılda 56 Bin 65 Kişi Depremlerde Yaşamını Yitirdi. Erişim Adresi: https://www.evrensel.net/haber/481241/turkiyede-84-yilda-56-bin-65-kisi-depremlerde-yasamini-yitirdi
• Goodfellow I.J., Bengio Y., Courville A., 2016. Deep Learning: Massachusetts: MIT Press, 800p.
• Howard J., 2019. Artificial intelligence: Implications for the future of work. American Journal of Industrial Medicine, 62(11): 917-926.
• İlhan A., Çelik H.C., Akın M.F., 2017. Naef Modulan Toy Materyalinin Görsel Tasarım İlke ve Öğelerine Göre Değerlendirilmesi ve Öğrenci Görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 875-891.
• İnce H., İmamoğlu S.E., İmamoğlu S.Z., 2021. Yapay Zekâ Uygulamalarının Karar Verme Üzerine Etkileri: Kavramsal Bir Çalışma. International Review of Economics and Management, 9(1) ,61, 50-63.
• Jarrahi M.H., 2018. Artificial intelligence and the future of work: Human-AI symbiosis in organizational decision making. Business Horizons, 61(4): 577-586.
• Karaca M.R., 2020. Depremde Hayat Kurtaran Davranışlar (İnfografik). Anadolu Ajansı. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/20766
• König W., 1994. Dilbilim ve Yapay Zekâ. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 5, 223, 219-235.
• Sevimli U.İ., 2022. Adıyaman ve Civarının İstatistiksel Deprem Risk Analizi. Geosound, 56(1), 63, 62-80.
• Sözcü U., Aydınözü D., 2020. Coğrafya Bölümü Öğrencilerinin Doğal Afetlere Yönelik Farkındalıklarının Mekânsal Düşünme Bağlamında Analizi. Erciyes Journal of Education, 4(1), 6, 1-19.
• Sucu İ., 2019. Yapay Zekânın Toplum Üzerindeki Etkisi ve Yapay Zekâ (A.I.) Filmi Bağlamında Yapay Zekâya Bakış. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 2(2), 205, 203-215.
• Şahin A.U., 2020. Afet Yönetimi ve Planlaması Perspektifinden Türkiye Afet Müdahale Planının Değerlendirilmesi. Resilience, 4(1), 131, 129-158.
• Tekin A., 2018. Yapay Zekâ Kullanımının Sanata Etkileri. Kent Akademisi, 11(4), 699, 701, 692-702.
• TRT, 2021. Türkiye'de Gerçekleşen Büyük Depremler. Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/turkiyede-gerceklesen-buyuk-depremler-561205.html
• Toprak A., 2020. Yapay Zekâ Algoritmalarının Dijital Enstalasyona Dönüşmesi. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (14), 50, 47-59.
• Yalın H.İ., 2003. Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2003.