On an Important Author of Tuvan Literature Oleg Karlamovich Sagan-Ool and His Story Ujurajıışkın ‘Meeting’

Yıl 2021, Sayı: 52, 311 - 334, 27.10.2021

Vildan Koçoğlu Gündoğdu

https://doi.org/10.24155/tdk.2021.186

Öz

Oleg Karlamovich Sagan-ool, one of the founders of the contemporary
Tuvan literature that developed after the 1930’s, attracted attention with
his versatile personality and many new themes he brought to literature.
The writer, who took an important step into the world of literature with
his first poetry book published in 1938, became one of the literary writers
who marked the golden age with his writing of stories, novels, plays and
screenplays. He also had literary translations from Russian authors. The
descriptions in the works of the author, who conveyed the events of his
period, the current situation of the society, the difficulties experienced by
the people, the moods of the heroes in his impressive style, also reveal the
author’s mastery.
In this article, Oleg Karlamovich Sagan-ool’s life and literary
personality, his works, his bringing innovation to literature, information
on topics such as artistic activities will be given, and also the author’s
first example of the kinds of stories published in 1941, called Ujurajıışkın
“Meeting” will be translated and a brief review of the story will be
included. In the story, the events, moods and fates of the characters that
the hero encounters during his journeys begging or hunting are told. What
the characters have in common with the hero of the story is that they live
a hard life and seek a good life. The author wrote all these encounters in
his impressive style.

Anahtar Kelimeler

: Oleg Sagan-ool, Ujurajıışkın ‘Meeting’, Tuvan literature, Chechen Chogaal (Story).

Tuva Edebiyatının Önemli Şahsiyeti Oleg Karlamoviç Sagan-Ool ve Ujurajıışkın “Karşılaşma” Adlı Hikâyesi Üzerine

Öz

1930’lu yıllardan sonra gelişen çağdaş Tuva edebiyatının kurucularından biri olan Oleg Karlamoviç Sagan-ool, hem çok yönlü kişiliği
ile hem de edebiyatta ele almış olduğu pek çok yeni tema ile dikkatleri
çekmiştir. 1938 yılında yayımladığı ilk şiir kitabıyla edebiyat dünyasına
önemli bir adım atan edebiyatçı sonrasında hikâye, roman, piyes, senaryo yazarlığı ile altın çağa damga vuran edebiyatçılarından biri olmuştur.
Ayrıca Rus yazarlardan yapmış olduğu edebî çevirileri de bulunmaktadır.
Döneminin olaylarını, toplumun mevcut durumunu, insanların yaşadığı
zorlukları, kahramanların ruh hâllerini etkileyici üslubu ile aktaran yazarın eserlerindeki tasvirler de yazarın ustalığını ayrıca ortaya koyar.
Bu makalede, Oleg Karlamoviç Sagan-ool’un hayatı, edebî kişiliği,
eserleri, edebiyata getirdiği yenilikler, sanatsal faaliyetleri gibi konularda
bilgiler verilecek; yazarın 1941 yılında yayımlanan ve Tuva edebiyatında
hikâye türünün ilk örneklerinden biri kabul edilen Ujurajıışkın “Karşılaşma” adlı hikâyesinin Türkiye Türkçesine aktarması yapılacak ve hikâyenin kısa bir değerlendirmesine de yer verilecektir. Hikâyede kahramanın
dilenme veya avlanmak üzere çıktığı yolculuklarda karşılaştığı karakterlerin yaşadığı olaylar, ruh hâlleri ve akıbetleri anlatılır. Karakterlerin hikâye kahramanıyla ortak olan tarafı zorlu bir yaşam sürmeleri, iyi bir
yaşam arayışı içinde olmalarıdır. Yazar tüm bu karşılaşmaları etkileyici
üslubuyla kaleme almıştır.

Anahtar Kelimeler

Oleg Sagan-ool, Ujurajıışkın, Tuva edebiyatı, Çeçen Çogaal (Hikâye).

Kaynakça

• Arıkoğlu, E. (1998). ‘‘Tuva Türkleri Edebiyatı.’’ Türk Dünyası El Kitabı (Cilt IV, 491-500). içinde Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Arıkoğlu, E. (2002). Tuva’nın 20. Asır Siyasi Tarihi. Türkler. Ed. Hasan Celal Güzel.ve diğerleri, C. 20, 173-179, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Kombu, S. S. (2012). Tuvinskaya Literatura. Slovar. Pod Red. D. A. Monguş, M. L. Trifonovoy. Novosibirsk: Nauka.
• Kombu, S. S. (2013). Rоmаnı Оlеgа Sаgаn-ооlа: idеynо-hudоjеstvеnnое nоvаtоrstvо [Еlеktrоnnıy rеsurs]. Nоvıе isslеdоvаniya Tuvı. № 4. URL: https://www. tuva.asia/jоurnal/issuе_20/6714-kоmbu.html (dаtа оbrаşçеniya: 05.01.21).
• Kombu, S. S. (2014). Тvоrçеstvо O.K. Sаgаn-ооlа. Litеrаturı Sibiri: оpıt isslеdоvаniya: mоnоgrаfiya / N.M. Kindikоvа içinde Gorno-Altaysk: RİO GAGU, s. 106.
• Otyzbay, Zh. (2019). Çağdaş Tuva Yazılı Edebiyatının Gelişimi. folklor/edebiyat. C. 25, 99, 2019/3, 567-576.
• Ölmez, M. (2007). Tuvacanın Sözvarlığı Eski Türkçe ve Moğolca Denkleriyle Tuwinischer Wortschatz mit alttürkischen und mongolischen Parallelen. Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Sagan-ool O. K. (1975). Çogaaldar Çıındızı. Tom II, Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.
• Sagan-ool O. K. (1975). Çogaaldar Çıındızı, Şülükter, Proza Çogaaldar, Şiiler. Tom I, Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.
• Seren-ool, Ç. (1975). Namdar Bolgaş Çogaadılga. Sagan-ool O. K. Çogaaldar Çıındızı (Tom II, s. 352-364) içinde Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.
• Tanova, E.T. (2013). Tıvanıñ Çogaalçıları: Namdar-Töögüzü, Ajıl Çorudulgazı. Kızıl: OAO “Tıvapoligraf”.
• TRS (1968). Tuvinsko-russkiy slovar’ (Pod. Red. E.R. Tenişev). Moskva: Sovetskaya Entsiklopediya.
• TSTY I (2003) - Tolkovıy Slovar’ Tuvinskogo Yazıka (Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı. Pod. Red. D. A. Monguş). Tom 1 A-Y, Novosibirsk: Nauka.
• TSTY II (2011) - Tolkovıy Slovar’ Tuvinskogo Yazıka, (Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı. Pod. Red. D. A. Monguş). Tom 2 K-S, Novosibirsk: Nauka. : https://tuva-library.ru/novosti/1 343-choygan-pshtg-kara-hld-chorgaar-oglu.html (Erişim Tarihi: 05.01.2021).
• https://www.tuva.asia/jоurnal/issuе_20/6714-kоmbu.html (Erişim Tarihi: 05.01.2021)
• http://irkipedia.ru/content/tuvinskaya_literatura_istoricheskaya_enciklopediya_ sibiri_2009 (Erişim Tarihi: 03.01.2021)
• https://www.tuvaonline.ru/2013/01/15/ispolnilos-100-let-so-dnya-rozhdeniya-klassika-tuvinskoy-literatury-olega-sagan-oola.html (Erişim Tarihi: 03.01.21)
• https://pisateli-tuvy.ru/?view=writer_namdary&id=33 (Erişim Tarihi: 05.01.21)
• tr.m.wikipedia.org: filipendula ( Erişim Tarihi: 17.01.2021)
• https://www.tuvaonline.ru/2019/05/15/chelovek-truda-legendarnyy-chaban-oorzhak-chyvaazhykovich-lopsanchap.html (Erişim Tarihi: 14.04.2021)