Dijital Yetkinlik Kavramına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 3, 1153 - 1176, 29.12.2023

Fatih Pala

https://doi.org/10.37217/tebd.1258640

Öz

Güncel öğretim programları ile kendinden daha fazla söz ettiren dijital yetkinlik kavramı Covid-19 pandemisinden sonra da eğitimde daha çok işlevsellik kazanmıştır. Bu süreçte ülkemizde uygulanmaya başlayan uzaktan eğitim uygulamaları ile dijital ve teknolojik alt yapıların eksikliği eğitimde görülmeye başlamıştır. Dijitalleşmenin ön plana çıktığı bu dönemde öğretmenlerin süreçten etkilenmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu durum göz önünde bulundurularak dijital yetkinlik bağlamında öğretmen görüşlerinin alınması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. Araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler eğitiminde dijital yetkinlik kavramına ilişkin görüşlerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemi desenlerinden olan durum çalışması deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Erzurum iline bağlı bir ilçede görev yapan 14 sosyal bilgiler öğretmeni ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplamıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi ile analiz edilmiştir. İçerik analizi yöntemi için MAXQDA 20 analiz programı kullanılmıştır. Araştırmada, okulların teknolojik ve internet alt yapısı olarak sınırlı olduğu, okulların teknolojik materyalleri temin konusunda problemler yaşadığı, ders kitaplarında dijital yetkinlik kavramının yansıtılmasına ilişkin yeterli düzeyde bilgilerin olmadığı, öğrenci dijital yetkinliklerinin yeterli olmadığı ve öğrencilerin sosyal medya kullanımının dijital yetkinlikten uzak olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, Dijital yetkinlik, Teknoloji, Öğretim programı

Opinions of Social Studies Teachers on the Concept of Digital Competence

Öz

The concept of digital competence, which is more popular with current curricula, has gained more functionality in education after the Covid-19 pandemic. In this process, the lack of digital and technological infrastructures started to be seen in the education with the distance education applications that started to be implemented in our country. In this period when digitalization came to the fore, it was inevitable for teachers to be affected by the process. Considering this situation, taking the views of the teachers in the context of digital competence reveals the importance of the research. In the research, it is aimed to reveal the views of social studies teachers on the concept of digital competence in social studies education. The research was designed in the case study pattern, one of the qualitative research method designs. The study group of the research consisted of 14 social studies teachers working in a district of Erzurum province. The data of the research was collected with a semi-structured interview form. The data of the research were analyzed with content analysis. The MAXQDA 20 analysis program was used for the content analysis method. In the research, it was concluded that schools had limited technological and internet infrastructure, they had problems in obtaining technological materials, there was not enough information about reflecting the concept of digital competence in textbooks, students' digital competencies were not sufficient, and students' use of social media was far from digital competence.

Anahtar Kelimeler

Social studies education, Digital competence, Technology, Curriculum

Kaynakça

• Akar, H. (2016). Durum çalışması. A. Saban & A. Ersoy (Ed.). Eğitimde nitel araştırma yöntemleri içinde (s. 111-148). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arabacı, İ. B. & Polat, M. (2013). Dijital yerliler, dijital göçmenler ve sınıf yönetimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(47), 11-20.
• Arslan, H. & Kuzu, A. (2019). EBA ders modülünün ve sınıf yazılımının ters yüz sınıf modelinde uygulanabilirliğine yönelik öğretmen görüşleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 20-36. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-538301
• Bahçeci, F. & Efe, B. (2018). Lise öğrencilerinin eğitim bilişim ağı (eba) sitesine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(4), 676-692. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.387055
• Balula, A. (2016). The use of Dig Comp in teaching and learning strategies – a roadmap towards inclusion. Proceedings of the 7th International Conference on Software Development and Technologies for Enhancing Accessibility and Fighting Info-exclusion içinde (s. 275-282). https://dl.acm.org/doi/abs/10.1145/3019943.3019983 sayfasından erişilmiştir.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. & Şahin, E., (2020), Koronavirüs (Covıd-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368-397.
• Bilgiç, H. G., Duman, D. & Seferoğlu, S. S. (2011). Dijital yerlilerin özellikleri ve çevrim içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri. Akademik Bilişim- XIII. Akademik Bilişim Konferansı’nda sunulmuş bildiri, Malatya. https://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://yunus.hacettepe.edu.tr/~sa di/yayin/AB11_Bilgic-Duman-Seferoglu_DijitalYerliler_ve_CIO.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Borich, G. D. (2017). Etkili öğretim yöntemleri (M. B. Acat, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Carrier, L. M., Cheever, N. A., Rosen, L. D., Benitez, S. & Chang, J. (2009). Multitasking across generations: Multitasking choices and difficulty ratings in three generations of Americans. Computers in Human Behavior, 25, 483-489.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). İstanbul: Eğiten Kitap.
• Çayır, A. & Ulusoy, M. (2014). Akıcılığı geliştirme programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama becerileri üzerindeki etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(2), 26-43. https://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://cije.cumhuriyet.edu.tr/en/download/article-file/314205 sayfasından erişilmiştir.
• Çömlekçi, M. F. & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188. https://dergipark.org.tr/en/pub/cbayarsos/article/525652 sayfasından erişilmiştir.
• Değirmenci, H. (2014). Eğitim yazılımının birinci sınıf öğrencilerinin okuma becerileri üzerindeki etkisi: Morpa Kampüs uygulaması. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Doğru, B. N. & Meçik, O. (2018). Türkiye’de endüstri 4.0’ın işgücü piyasasına etkileri: Firma beklentileri. SDÜ İİBF Dergisi(23), 1581-1606. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/53210/714760 sayfasından erişilmiştir.
• Ekmen, C. & Bakar, E. (2019). İlköğretimde öğretim programları ve ders kitaplarında dijital yetkinliğin yeri. Milli Eğitim Dergisi, 48(221), 5-35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/43527/ 532696 sayfasından erişilmiştir.
• Erişen, Y., Gürültü, E. & Bildik, C. (2018). Evaluation of digital competence by ınformation technology teachers in Turkey in the context of 21st century skills and the quality framework of ministry of education. European Journal of Education Studies, 4(7), 294-315. https://oapub.org/edu/index.php/ejes/article/view/1688 sayfasından erişilmiştir.
• Eryılmaz, S. & Uluyol, Ç. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında FATİH projesi değerlendirmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 209-229. http://www.gefad.gazi.edu.tr/tr/issue/6772/91207 sayfasından erişilmiştir.
• Fraillon, J., Ainley, J., Schulz, W., Friedman, T. & Gebhardt, E. (2014). Preparing for Life in a Digital Age - The IEA International Computer and Information Literacy Study International Report. IEA: Springer. https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/28001 sayfasından erişilmiştir.
• Fundalina. (2020). 2020 Yılı Global Dijital Raporu. https://www.fundalina.com/2020-yili-global-dijital-raporu/ sayfasından erişilmiştir.
• Geçgel, H., Kana, F. & Eren, D. (2020). Türkçe eğitiminde dijital yetkinlik kavramının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 886-904. https://www.researchgate.net/publication/343137249_Turkce_Egitiminde_Dijital_Yetkinlik_Kavraminin_Farkli_Degiskenler_Acisindan_Incelenmesi sayfasından erişilmiştir.
• Gillen, J., Arnott, L., Marsh, J., Bus, A., Castro, T., Dardanou, M., …. & Holloway, D. (2018). Digital Literacy and young children: towards better understandings of the benefits and challenges of digital technologies in homes and early years settings. Policy briefing of digilitey cost Action IS1410 and the Digital Childhoods SIG of the European Early Childhood Research Association. https://e-space.mmu.ac.uk/624237/1/Gillen_Arnott_PB_2018_Digital_Literacy_and_Young_Children_Towards_Better_Understandings_of_the_Benefits.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Haier, R. J., Karama, S., Leyba, L. & Jung, R. E. (2009). MRI assessment of cortical thickness and functional activity changes in adolescent girls following three months of practice on a visual-spatial task. BMC Research Notes, 2, 174. http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1756-0500-2-174.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ilomäki, L., Paavola, S., Kantosalo, A. & Lakkala, M. (2016). Digital competence-an emergent boundary concept for policy and educational research. Educ. Inf. Technol(21), 655-679. https://link.springer.com/article/10.1007/s10639-014-9346-4 sayfasından erişilmiştir.
• Kazu, P. & Erten İ. Y. (2014). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeyleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 132–152. https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/28001 sayfasından erişilmiştir.
• Korkmaz, F. (2017). Din dersi öğretmenlerinin bir öğretim materyali olarak filmleri kullanma durumları. Bilimname(1), 35-66. http://dx.doi.org/10.21646/bilimname.2017 sayfasından erişilmiştir.
• Kozikoğlu, İ. & Altunova, N. (2008). Öğretmen adaylarının 21. yüzyıl becerilerine ilişkin öz-yeterlik algılarının yaşam boyu öğrenme eğilimlerini yordama gücü. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(3), 522-531. https://dergipark.org.tr/tr/pub/higheredusci/issue/61497/918242 sayfasından erişilmiştir.
• Kuula, T., Kuusisto, O. & Seisto, A. (2014). The development of media use habits–from childhood to adults. 41st International Research Conference of IARIGAI içinde (s. 129-132). IARIGAI-International Association of Research Organizations for the Printing, Information and Communication Industries.
• Larraz, V. & Esteve, F. (2015). Evaluating digital competence in simulation environments. E. G. Bullen (Ed.), Teaching and learning in digital worlds, strategies and issues in higher education içinde (s. 99-105). Tarragone: URV. http://digital.casalini.it/9788484243762 sayfasından erişilmiştir.
• Maden, S., Maden, A. & Banaz, E. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 685-698. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt11/sayi55_pdf/5egitim/maden_sedat.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2019). PISA Türkiye resmi web sitesi. http://pisa.meb.gov.tr/?page sayfasından erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
• MYK. (2019). Türkiye Yeterlikler Çerçevesi. https://www.myk.gov.tr/index.php/ sayfasından erişilmiştir.
• Özdemir, Z. (2019). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. Beykoz Akademi Dergisi, 7(2), 91-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/beykozad/issue/51967/676435 sayfasından erişilmiştir.
• Sak, N. (2017). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Bir Delphi çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Scherer, R., Siddiq, F. & Teo, T. (2015). Becoming more specific: Measuring and modeling teachers' perceived usefulness of ICT in the context of teaching and learning. Computers & Education, 88, 202-214. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360131515001256 sayfasından erişilmiştir.
• Schmidt, E. & Cohen, J. (2013). The new digital age. New York: Vintagebooks. https://books.google.com.tr/books/about/The_New_Digital_Age.html?id=jmxSYrJUgxIC&redir_esc=y sayfasından erişilmiştir.
• Sheldon, P. (2009). Maintain or develop new relationships. Gender differences in Facebook use. Rocky Mountain Communication Review, 6(1), 51-56. https://www.researchgate.net/publication/ 273145218_Maintain_or_develop_new_relationships_Gender_differences_in_Facebook_use sayfasından erişilmiştir.
• Soydaş, B. & Ertem, S. İ. (2019). Dijital metinleri tekrarlı okumanın ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ve anlama becerileri üzerine etkisi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 5(26), 1987-2005. https://www.researchgate.net/publication/338402471_Dijital_ Metinleri_Tekrarli_Okumanin_Ilkokul_4_Sinif_Ogrencilerinin_Akici_Okuma_Ve_Anlama_Becerileri_Uzerine_Etkisi sayfasından erişilmiştir.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı. Şirin, H. (2016). 21. yüzyılda eğitim bilimlerinde yönelimler. L. Küçükahmet (Ed.), Eğitim bilimine giriş içinde (s. 23-45). Ankara: Nobel.
• Yeşiltaş, E. & Kaymakçı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programımın teknoloji boyutu. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 314-340. https://www.researchgate.net/publication/281375035_Sosyal_Bilgiler_ Ogretim_Programinin_Teknoloji_Boyutu sayfasından erişilmiştir.
• Turan, S. & Avcı, E. K. (2018). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nın dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 28-38.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Mutlu, H., Güner, B., Doğanay, G. & Yılmaz, D., (2020). Veli algısına göre pandemi dönemi uzaktan eğitimin niteliği. Konya: Palet Yayınları.