Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan Okul Öncesi Öğrencilerinin Okula Uyumları ve Pragmatik Dil Becerileri

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 3, 1384 - 1403, 29.12.2023

Elif Emine Tiryaki Veysel Aksoy

https://doi.org/10.37217/tebd.1303148

Öz

Okula uyum farklı değişkenlerden etkilenen çok boyutlu bir yapıdır ve okulun değişim taleplerine öğrencinin verdiği karşılıkları ifade etmektedir. Çocuğun yeni girdiği bu ortamdan yarar sağlayabilmesinin yolu sosyal ve akademik olarak bu yeni yaşam alanına uyum sağlamasıdır. Bu araştırma, okul öncesi dönemdeki özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerinin okula uyumları ile pragmatik dil becerileri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu kapsayıcı eğitimin uygulandığı okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim alan 52 özel gereksinimli öğrenci ile bu öğrencilerle aynı sınıflardan seçilen 52 tipik gelişim gösteren öğrenci oluşturmaktadır. Veriler okula uyum ve pragmatik dil becerileri ölçekleri ile elde edilmiştir. Bulgular, öğrencilerin okula uyumları ve pragmatik dil becerileri yaşa göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığını göstermektedir. Cinsiyete göre kız öğrencilerin okula uyumun bir alt boyutunda erkeklere göre daha yüksek uyuma sahip oldukları bununla birlikte pragmatik dilde cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşmadığı görülmüştür. Özel gereksinimli öğrencilerin hem okula uyum düzeyleri hem de pragmatik dil becerileri tipik gelişen akranlarından anlamlı derecede düşük çıkmıştır. Okula uyum ile pragmatik dil becerileri arasında orta ve yüksek düzeylerde anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Sonuçlar, özel gereksinimli öğrencilerin okul öncesi eğitime geçiş sürecinde pragmatik dil becerilerini geliştirecek müdahalelerin sağlanmasının okula uyumlarını kolaylaştıracağını işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, Okula uyum, Pragmatik dil, Okul öncesi eğitim

School Adjustment and Pragmatic Language Skills of Preschool Students with and without Special Needs

Öz

School adjustment is a multidimensional structure affected by different variables and refers to the student's response to the school's demands for change. The way for the child to benefit from this new environment is to adapt socially and academically to this new living space. This study was conducted to examine the relationship between the school adaptation and pragmatic language skills of preschool students with and without special needs. Relational survey method, one of the quantitative research methods, was used in the study. The study group of the research consisted of 52 students with special needs who received education in preschool education institutions where inclusive education was implemented and 52 typically developing students selected from the same classes as these students. The data were obtained with school adaptation and pragmatic language skills scales. The findings revealed that students' adjustment to school and pragmatic language skills did not differ significantly based on age. In terms of gender, it was observed that female students had a higher level of adaptation in one sub-dimension of school adaptation than male students, but there was no significant difference in pragmatic language skills in terms of gender. Both school adjustment levels and pragmatic language skills of students with special needs were significantly lower than their typically developing peers. There were significant relationships between school adjustment and pragmatic language skills at medium and high levels. The results indicated that providing interventions to improve the pragmatic language skills of students with special needs during the transition to preschool education would facilitate their school adaptation.

Anahtar Kelimeler

Special education, School adjustment, Pragmatic language, Pre-school education

Kaynakça

• Abbeduto, L. J., Warren S. F. & Conners, F. A. (2007). Language development in Down syndrome: From the prelinguistic period to the acquisition of literacy. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(3), 247-261. https://doi.org/10.1002/MRDD.20158
• Adams C. & Lloyd, J. (2007). The effects of speech and language therapy intervention on children with pragmatic language impairments in mainstream school. British Journal of Special Education, 34(4), 226-233. https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2007.00483.x
• Aksoy, F. (2018a). Okul öncesi dönemdeki gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri okula uyumlarını yordar mı? Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 37(2), 91-105. https://doi.org/10.7822/omuefd.415252
• Aksoy, F. (2018b). Severity levels of autism, social interaction behaviours and school adjustment of pre-school children with Autism Spectrum Disorder. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 10(1), 1-10. https://doi.org/10.20489/intjecse.454037
• Alev, G., Diken, İ. H., Ardıç, A., Diken, Ö., Şekercioğlu, G. & Gilliam, J. E. (2014). Adaptation and examining psychometrical properties of Pragmatic Language Skills Inventory (PLSI) in Turkey. Elementary Education Online, 13(1), 258-273.
• Arabacıoğlu, B. & Bağçeli-Kahraman, P. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum düzeyleri ve ebeveyn tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 175-192. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/61177/ 671760 sayfasından erişilmiştir.
• Bağçeli-Kahraman, P., Şen, T., Alataş, S. & Tütüncü, B. (2018). Okul öncesi dönemde okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 681-701. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-431421
• Bakkaloğlu, H. & Sucuoğlu B. (2018). Okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların okula uyumları. İlköğretim Online, 17(2), 580-595. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.418906
• Bart, O., Hajami, D. & Bar-Haim, Y. (2007). Predicting school adjustment from motor abilities in kindergarten. Infant and Child Development, 16, 597-615. https://doi.org/10.1002/icd.514
• Betts, L. R. & Rotenberg, K. J. (2007). A short form of the Teacher Rating Scale of School Adjustment. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(2), 150-164. https://doi.org/10.1177/0734282906296406
• Birch, S. H. & Ladd, G. W. (1997). The teacher-child relationship and children's early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79.
• Britto, P. R. (2012). School Readiness: A Conceptual Framework. New York: UNICEF. https://researchconnections.org/childcare/resources/26697 sayfasından erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2021). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Diken, Ö. (2014). Pragmatic language skills of children with developmental disabilities: A descriptive and relational study in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 109-122. https://doi.org/10.14689/ejer.2014.55.7
• Diken, O. (2019). Describing and comparing pragmatic language skills of Turkish students with typical development and inclusive education students with mild intellectual disability. International Journal of Progressive Education, 15(2), 157-166. https://doi.org/10.29329/ijpe.2019.189.11
• El Sady, S. R., Nabeih, A. A. S., Mostafa, E. M. A. & Sadek, A. A. (2013). Language impairment in attention deficit hyperactivity disorder in preschool children. Egyptian Journal of Medical Human Genetics, 14(4), 383-390. https://doi.org/10.1016/j.ejmhg.2013.05.001
• Feldman, M., Maye, M., Levinson, S., Carter, A., Blacher, J. & Eisenhower, A. (2019). Student-teacher relationships of children with autism spectrum disorder: Distinct contributions of language domains. Research in Developmental Disabilities, 89, 94–104. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2019.03.006
• Ferrara, M., Camia, M., Cecere, V., Villata, V., Vivenzio, N., Scorza, M. & Padovani, R. (2020). Language and pragmatics across neurodevelopmental disorders: An investigation using the İtalian version of CCC‑2. Journal of Autism and Developmental Disorders 50, 1295-1309. https://doi.org/10.1007/s10803-019-04358-6
• Fontil, L., Gittens, J., Beaudoin, E. & Sladeczek, I. E. (2020). Barriers to and facilitators of successful early school transitions for children with autism spectrum disorders and other developmental disabilities: A systematic review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50, 1866–1881. https://doi.org/10.1007/s10803-019-03938-w
• Geurts, H. M. & Embrechts, M. (2008). Language Profiles in ASD, SLI, and ADHD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38, 1931–1943. https://doi.org/10.1007/s10803-008-0587-1
• Gilliam, J. E. & Miller, L. (2006). Pragmatic language skills inventory (PLSI). Austin, TX: Pro-Ed.
• Greenslade, K. J., Utter, E. A. & Landa, R. J. (2019). Predictors of pragmatic communication in school-age siblings of children with ASD and low-risk controls. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(4), 1352–1365. https://doi.org/10.1007/s10803-018-3837-x
• Gülay, H. (2011). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 139-146.
• Janus, M., Lefort, J., Cameron, R. & Kopechanski, L. (2007). Starting kindergarten: Transition issues for children with special needs. Canadian Journal of Education, 3(30), 628‐648.
• Kaya, Ö. S. & Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 311-1324. https://doi.org/10.17051/io.2016.51992
• Kazandı, N. (2022). OSB değerlendirme: Erken belirtilerin değerlendirilmesi. V. Aksoy (Ed.), Otizm spektrum bozukluğunda değerlendirme (1. b.) içinde (s. 99-140). Ankara Vize Akademik.
• McGovern, J., Lowe, P. A. & Hill, J. M. (2016). Relationships between trait anxiety, demographic variables, and school adjustment in students with Specific Learning Disabilities. Journal of Child and Family Studies, 25, 1724–1734. https://doi.org/10.1007/s10826-015-0348-7
• McIntyre, L. L., Blacher, J. & Baker, B. L. (2006). The transition to school: Adaptation in young children with and without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 50(5), 349-361. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2006.00783.x
• Perry, K. E. & Weinstein, R. S. (1998). The social context of early schooling and children adjustment. Educational Psychologists, 33(4), 177-194. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3304_3
• Reed-Victor, E. (2004). Individual differences and early school adjustment: Teacher appraisals of young children with special needs. Early Child Development and Care, 174(1), 59-79. https://doi.org/10.1080/0300443032000153499
• Sani-Bozkurt, S. (2020). Otizm spektrum bozukluğunda dil ve iletişim özellikleri. Ö. Diken (Ed.), Otizm spektrum bozukluğunda iletişim ve dil içinde (s. 116-136). Ankara: Pegem Akademi.
• Seçkin-Yılmaz, Ş. & Şemşedinovska, B. (2020). Öğrenme güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin pragmatik dil becerilerinin incelenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 3(3), 335-355. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dkyad/issue/59228/782045 sayfasından erişilmiştir.
• Spencer, M. B. (1999). Social and cultural influences on school adjustment: The application of an identity-focused. Educational Psychologist, 34(1), 43-57. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3401_4
• Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., Demir, Ş. & Atalan, D. (2019). Factors predicting the development of children with mild disabilities in inclusive preschools. Infants & Young Children, 32(2), 77–98. https://doi.org/10.1097/IYC.0000000000000137
• Türker-Üçüncü, Ş. & Aktan-Acar, E. (2021). Erken çocukluk dönemindeki sığınmacı ve Türk asıllı çocukların okula uyum sürecinin analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(11), 221-248. https://doi.org/10.21733/ibad.902805
• Welchons, L. W. & McIntyre, L. L. (2017). The transition to kindergarten: Predicting socio-behavioral outcomes for children with and without disabilities. Early Childhood Education Journal, 45, 83–93. https://doi.org/10.1007/s10643-015-0757-7
• Yıldırım, B. (2022). Özel gereksinimli çocukların okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 56(56), 118-134. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1076799
• Yoleri, S. (2013). The effects behavior problems in preschool children have on their school adjustment. Education, 134(2), 218-226.
• Yoleri, S. (2014). The effects of age, gender, and temperament traits on school adjustment for preschool children. e-International Journal of Educational Research, 5(2), 54-66.
• Yoleri, S. (2015). Preschool children's school adjustment: indicators of behaviour problems, gender, and peer victimisation. Education, 43(6), 630-640. https://doi.org/10.1080/03004279.2013.848915