Nafs Psychology and Nafs Psychotherapy from the Perspective of Spiritual Counseling and Care

Yıl 2023, Sayı: 8, 75 - 110, 30.12.2023

Elif Nihal Aktay

https://doi.org/10.56432/tmdrd.1355601

Öz

Spiritual counseling and care, aimed at preserving the spiritual and mental integrity of clients, seek to strengthen the coping mechanisms that help them deal with daily challenges such as stress, anxiety, and depression. Spiritual counseling and care services play an effective role in clients' coping processes. Many mainstream psychological approaches generally maintain a positivist stance, keeping a distance from religion and spirituality. The nafs psychology school, however, approaches human nature with a different understanding compared to other schools. In this context, each school has its own unique theoretical background and application technique. Nafs psychotherapy is the practical application of this school. From the perspective of spiritual counseling and care, this article evaluates nafs psychology and nafs psychotherapy, contributing to their context in the field. Firstly, the definition and purpose of the school, along with terminology, context, and history, are discussed. Then, nafs psychotherapy is described, and its relation to other therapy types is explored. The article also describes the functioning and therapy dynamics in nafs psychotherapy applications. Finally, the article addresses the context of nafs psychology in spiritual counseling and care research and the functionality of nafs psychotherapy in spiritual counseling and care practices. In conclusion, the article finds that spiritual counseling and care not only benefit from counseling methods applied in psychology but also draw on spirituality, providing significant support for clients in coping with challenging life events. It emphasizes that nafs psychology, rooted in Islamic theology and mysticism, is holistic, considering the spiritual and metaphysical belief aspects in analysing individuals. Nafs psychotherapy, as a practical application technique of nafs psychology, assists clients in coping with existential crises and understanding them from a spiritual perspective. Consequently, it suggests that the nafs psychology school and nafs psychotherapy technique can be effectively used in Turkish spiritual counseling and care research and applications.

Anahtar Kelimeler

Spiritual counseling and care, Nafs, Nafs psychology, Nafs psychotherapy, Psychotherapy

Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Perspektifinden Nefs Psikolojisi ve Nefs Psikoterapisi

Öz

Danışanlarının ruhsal ve manevi bütünlüğünü korumayı amaçlayan manevi danışmanlık ve rehberlik, onların günlük yaşamlarında karşı karşıya kaldıkları stres, kaygı ve depresyon gibi sorunlarla başa çıkmalarını sağlayan kontrol mekanizmalarını kuvvetlendirmeyi hedefler. Manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri, danışanların başa çıkma süreçlerinde etkili bir rol oynamaktadır. Bilinen ana akım psikoloji ekollerinin birçoğu, dine ve maneviyata karşı mesafeli duruşuyla bireyi genel olarak pozitivist bir yaklaşımla inceler. Nefspsikolojisi ekolü ise insan doğasını diğer ekollerden farklı bir anlayışla ele alır. Bu çerçevede, her ekolün kendine özgü bir teorik arka planı ve uygulama tekniği vardır. Nefs psikoterapisi de bu ekolün pratik uygulamasıdır. Manevi danışmanlık ve rehberlik perspektifinden nefs psikolojisi ve nefs psikoterapisinin değerlendirildiği bu makalenin amacı,nefs psikolojisi ekolünün ve bir terapi tekniği olarak nefs psikoterapisinin, manevi danışmanlık ve rehberlik alanındaki bağlamına katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda ilk olarak ekolün tanımı ve amacından söz edilerek terminoloji, bağlam ve tarihçesine yer verilmiştir. Daha sonra ise nefs psikoterapisi betimlenerek ilişkili olduğu diğer terapi çeşitlerine yer verilmiştir. Bu noktada nefs psikoterapisi uygulamalarındaki işleyiş ve terapi dinamikleri de betimlenmiştir. Son olarak manevi danışmanlık ve rehberlik araştırmalarında nefs psikolojisinin bağlamı ve manevi danışmanlık ve rehberlik uygulamalarındakinefs psikoterapisinin fonksiyonelliğine değinilmiştir. Makalede sonuç olarak; (i) manevi danışmanlık ve rehberliğin danışanlara olan yaklaşımında, psikolojide uygulanan danışma yöntemlerinin yanı sıra maneviyattan da yararlandığı ve danışanın yaşadığı zorlu yaşam olaylarıyla başa çıkmasında dinin ve maneviyatın önemli bir destek sağladığı; (ii) temelinde İslam teolojisive mistisizmi olan nefs psikolojisi ekolünün insanı analiz etme şeklinin tinsel ve metafizik inanç yönünü de dikkate almasından dolayı bütüncül bir yapıda olduğu; (iii) nefs psikoterapisinin, nefs psikoloji ekolünün pratik bir uygulama tekniği olduğu ve danışanın içinde bulunduğu yaşamsal krizlerle başa çıkıp manevi bir bakış açısıyla onu anlamlandırması süreçlerinde yardımcı olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda, nefs psikolojisi ekolü ve nefs psikoterapi tekniğinin Türk manevi danışmanlık ve rehberlik araştırma ve uygulamalarında etkin bir şekilde kullanılabileceği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Manevi danışmanlık ve rehberlik, Nefs, Nefs psikolojisi, Nefs psikoterapisi, Psikoterapi

Kaynakça

• Acar, M. C. & Karaca, F. (2019). Dini boyutun psikolojik danışma sürecine etkisi: Üniversite öğrencileri ile yapılmış deneysel bir çalışma. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 52, 195-216.
• Ağılkaya Şahin, Z. (2016). Hristiyan gelenekte manevi bakımın teorik temelleri. Spiritual Psychology and Counseling, 1, 47-77.
• Alibaşoğlu, H. (2016). Maneviyat psikolojisinde rüyaların önemi. [içinde] Maneviyat Psikolojisi. Ed. M. Atak. İstanbul: Elit Kültür Yayınları.
• Anissian, M. (2005). Eros in sufism: Journey to mystical love. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). USA: Pasifica Graduate Institute.
• Atak, M. (2021). Nefs psikolojisi: Kuram & uygulama. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Atak, M. (2023). The fifth force of psychology: Nafs psychology. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10 (2), 65-83.
• Ayten, A. & Düzgüner, S. (2020). Manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri temel bilgiler kılavuzu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ayten, A. & Düzgüner, S. (2022). Tasavvuf psikolojisine giriş. İstanbul: Sufi Kitap Yayınları.
• Ayten, A. (2017). Psikoloji ve din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Bruno, F.J. (2001). Psikoloji tarihi. (çev. G. Sevdiren). İstanbul: Kıbele Yayınevi.
• Budak, S. (2021). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Cebeci, S. (2010). Bir din öğretimi yaklaşımı olarak dini danışma ve rehberlik. Değerler Eğitimi Dergisi, 8 (19), 53-69.
• Cebeci, S. (2012). Dini danışma ve rehberlik. Ankara: DİB Yayınları.
• Clinebell, H.C. (1966). Basic types of pastoral counseling. New York: Abingdon Press.
• Deikman, A. (2008). Tasavvuf ve psikiyatri. [içinde] Sufi Psikolojisi. Ed. K. Sayar. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Düzgüner, S. (2017). Dini psikoloji ve İslam psikolojisi bağlamında din psikolojisini yeniden düşünmek. İslami İlimler Dergisi, 12 (3), 133-163.
• Eryılmaz, A. (2017). Pozitif psikoterapiler / Positive psychotherapies. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar /Current Approaches in Psychiatry, 9 (3), 346-362.
• Frager, R. (2009a). Kalp, nefs, ruh. (çev. İ. Kapaklıkaya). İstanbul: Gelenek Yayınları.
• Frager, R. (2009b). Tasavvuf geleneğinde irşad. [içinde] Manevi Rehberlik ve Benötesi Psikolojisi. (çev. Ö. Çalakoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Frager, R. (2021). Kalp, nefs ve ruh. (çev. İ. Kapaklıkaya). İstanbul: Sufi Kitap Yayınları.
• Frankl, V. (2018). İnsanın anlam arayışı. (çev. S. Budak). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Geçtan, E. (1994). İnsan olmak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Göcen, G. (2020). Din psikolojisi kavram atlası-I. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Helminski, K. (2006). Bilen kalp: Ruhsal dönüşümün sûfi yolu. (çev. R. Algan). İstanbul: Dharma Yayınları.
• Hökelekli, H. (2006). İslam geleneğinde psikoloji kültürü. İslami Araştırmalar Dergisi, 19 (3), 409- 421.
• İsfehâni, R. (2017). Müfredat. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Jonas, J.P. (1981). Some changes in client levels of meaning-in-life and self-actualization in successful psychotherapy. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Boston: Boston University Gradute School.
• Jung, C. G. (1997). Analitik psikoloji. (çev. E. Gürol). İstanbul: Payel Yayınları.
• Karacoşkun, M. D. (2019). Dini kişilik. [içinde] Din Psikolojisi El Kitabı. Ed. M. D. Karacoşkun. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karagöz, İ. (2007). Dini kavramlar sözlüğü. Ankara: DİB Yayınları.
• Karakaş, S. (2017). Karakaş psikoloji sözlüğü: Bilgisayar programı ve veri tabanı. https://www.psikolojisozlugu.com.
• Kızılgeçit, M. (2021). Din psikolojisinin 200’ü. Ankara: Otto Yayınları.
• Koç, M. (2012). Manevi-[psikolojik] danışmanlık ile ilgili Batı’da yapılan bilimsel çalışmaların tarihi ve literatürü (1902-2010) üzerine bir araştırma - I. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2), 201-237.
• Koç, M. (2016a). Manevi-[psikolojik] danışmanlık: Müslüman-Türk diasporası örneği. Bursa: Emin Yayınları.
• Koç, M. (2016b). Türkiye’deki manevi danışmanlık ve rehberlik çalışmaları bağlamında ‘I. Uluslararası Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi’ (2016) üzerine bibliyometrik analizler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2), 37-94.
• Köse, A. & Ayten, A. (2016). Din psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Lartey, E. Y. (1993). African perspectives on pastoral theology: A contribution to the quest for more encompassing models of pastoral care. Contact: The Interdisciplinary Journal of Pastoral Care, 112, 3-12.
• Lee, L. V. (2017). Kalbin dönüşümü. (çev. S. Kırebs). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Maslow, A. (1996). Dinler, değerler, doruk deneyimler. İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (çev. O. Gündüz). İstanbul Kuraldışı Yayınları.
• May, R. (2014). Varoluşun keşfi. İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Merter, M. (2014). Psikolojinin üçüncü boyutu: Nefs psikolojisi ve rüyaların dili. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Merter, M. (2016a). İkra kitabek psikolojisi. [içinde] Maneviyat Psikolojisi. Ed. M. Atak. İstanbul: Elit Kültür Yayınları.
• Merter, M. (2016b). Psikolojinin üçüncü boyutu: Nefs psikolojisi. [içinde] I. Ulusal Maneviyat Psikolojisi Bildiriler Kitabı. Ed. M. Atak. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Merter, M. (2019). Mustafa Merter ile söyleşi. Mustafa Merter - Nefs Psikolojisi. https://www.drmustafamerter.com. (Erişim: Şubat 2022)
• Merter, M. (2020). Cep telefonu bağımlılığı ve nefs psikolojisi. [içinde] Maneviyat Psikolojisi IV: Gençliğin Durumu ve Gelecek. Ed. M. Atak. Kayseri: Kimlik Yayınları.
• Merter, M. (2021). Dokuz yüz katlı insan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Mevlana, C. R. (1997). Mesnevi. (çev. Ş. Can). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Mevlânâ, C. R. (2007). Mesnevî. (çev. A. Karaismailoğlu). İstanbul: Akçağ Yayınları.
• Necati, O. (2017). Kur’an ve psikoloji. (çev. H. Aydın). Ankara: Fecr Yayınları.
• Ok, Ü. (2008). İnanç bakım ve danışmanlığı: Bir model geliştirme denemesi. [içinde] I. Din Hizmetleri Sempozyumu: Bildiriler-2. Ed. M. Bulut. (ss. 550-574). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Oliver, P. (2009). Mysticism: A guide for the perplexed. London: Contonuum.
• Özdemir, L. K. & Acarkan, İ. (2010). Çocuklarda mizaç farklılıkları ve kişilik gelişimi. İstanbul: Vural Yayıncılık.
• Özdoğan, Ö. (2006). İnsanı anlamaya yönelik bir yaklaşım: Pastoral psikoloji. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47 (2), 127-141.
• Özdoğan, Ö. (2011). Gazali ve benötesi yaklaşım. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52 (2), 5-19.
• Peker, H. (2019). Din psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Sayar, K. (2008). Geçmişin bilgeliği bugünün psikoterapileriyle buluşabilir mi? [içinde] Sufi Psikolojisi (ss. 17-52). Ed. K. Sayar. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Schultz, D. P. & Schultz, S. E. (2002). Modern psikoloji tarihi. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Sert Ağır, M. (2010). Çağdaş psikoloji akımları. İstanbul: İstanbul Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Sevinç, K. (2020). Din psikolojisi kavram atlası-II. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Uludağ, S. (2016). Tasavvufun dili. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Wilcox, L. (2001). Sufizm ve psikoloji. (çev. O. Düz). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Yalom, İ. (2011). Varoluşçu psikoterapi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.