ÇUVAŞ YAZAR N. İLPEK MİKULAYİ'NİN HİKÂYELERİNDE AĞIZ KULLANIMI

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 11, 55 - 68, 10.01.2016

Sinan Güzel

Öz

Çuvaş romanının en önemli
isimlerinden biri olan N. İ. Mikulayi, yarım asırlık sanat yaşamı boyunca şiir,
deneme, hikâye, roman gibi pek çok türe ait çok sayıda yayın yapmıştır. Onun
söz konusu türlere ilişkin yapıtlarında ölçünlü dili son derece başarılı bir
biçimde kullandığı, ancak yerel ağız malzemesini de okuru rahatsız etmeyecek
bir biçimde eserlerine taşıdığı görülmektedir. Bu çalışmada, geniş bir eser
külliyatına sahip olan N. İlpek Mikulayi’nin Tĭvatĭ Kun (Dört Gün) adlı
kitabında yer alan “Tĭvatĭ Kun” (Dört Gün) povesti (uzun hikâyesi) ile “Mikulay
Şĭllĩn Kalavĩ” (Mikulay’ın Erkek Kardeşinin Hikâyesi), “İrena” ve “Şipka Tavraşĩnçe”
(Şipka Yöresinde) hikâyelerindeki biçim birimi düzeyindeki ağız malzemesi değerlendirilmeye
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağız Kullanımı, Çuvaş Diyalektolojisi, Çuvaş Edebiyatı, Çuvaşça, N. İlpek Mikulayi

Kaynakça

• ALEKSEYEV, A. A., “Osobennosti Sengileyevskogo Govora Çuvaşskogo Yazıka”, Materialı po Çuvaşskoy Dialektologii, Vıpusk Çatvertıy, Nauçnoİssledovattel’skiy İnstitüt, Çeboksarı, 1971.
• AŞMARİN, N. İ., Slovar Çuvaşskogo yazıka  Çĭvaş Sĭmahĩsen Kĩneki, 17 Cilt, Russika, Çeboksarı, 1994-2000.
• ---------------, Materialı dlya İssledovaniya Çuvaşskago Yazıka, Tipo-litografiya İmperatorskago Universiteta, Kazan, 1898.
• BENZİNG, Johannes, “Das Tschuwaschische” Philologiae Turcicae Fundamenta, Steiner, Wiesbaden, 1959, s. 695-751.
• BERECZKİ, Gábor, “Két bolgár-törökből másolt analitikus múlt a cseremiszben [Two Cheremissian analytic past tenses borrowed from Turkic-Bulgarian]”, Nyelvtudományi Közlemények: 102. Kötet, A Magyar Tudományos Akadémia, 2005, s. 187-193.
• DEMİR, Nurettin, “Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma”. Turcological Letters to Bernt Brendemoen. Edited by Éva Á. Csató vd. (The Institute fo Comparative Research in Human Culture.). Novus forlag, Oslo, 2009, 97-108.
• DURMUŞ, Oğuzhan, Çuvaşçanın Şekil Bilgisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Edirne, 2009.
• ERDAL, Marcel, Die Sprache der wolgabolgarischen Inschriften, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 1993.
• ---------------, A Grammar of Old Turkic, Brill, Leiden, 2004.
• ERSOY, Feyzi, Çuvaş Türkçesi Grameri, Gazi Kitabevi, Ankara, 2010.
• FEDOTOV, M. P., Sredtsva Vırajeniya Modal'nosti v Çuvaşskom Yazıke, Çuvaşknigoizdat, Çeboksarı, 1963.
• FEDOTOV, M. R. (1983), Çuvaşskiy Yazık v Sem’ye Altayskih Yazıkov (II), Çuvaşskoye Knijnoe İzdatel’stvo, Çeboksarı, 1983.
• ---------------, Çuvaşskiy Yazık, İstoki Otnoşeniye k Altayskim i Finno-Ugorskim Yazıkam, İstoriçeskaya Grammatika, İzdatel’stvo Çuvaşskogo Universiteta, Çeboksarı, 1996.
• GABAİN, A. M., Eski Türkçenin Grameri (çev. Mehmet Akalın) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2000 (=ETG).
• GOMBOCZ, Zoltán, “Das tschuwaschische Praesens-Futurum”, In: ZSIRAI szerk. 74-77. Budapest, 1938.
• GÜZEL, Sinan, İlpek Mikulayi’nin “Tıvatı Kun” Adlı Eseri Üzerinde Çuvaşça Dil İncelemesi, Giriş-Metin-Dizinler), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), İzmir, 2012.
• KARATAŞ, T., Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Perşembe Kitapları, İstanbul, 2001.
• KORKMAZ, Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2007.
• KOTLEYEV, V. İ., “Morfologiçeskie Osobennosti Krasnoçetayskogo Govora”, Materialı po Çuvaşskoy Dialektologii, Vıpusk Vtoroy, Çuvaşskoye Knijnoe izdatel’stvo, Çeboksarı, 1963.
• LEVİTSKAYA, L. S., İstoriçeskaya morfologiya Çuvaşskogo Yazıka, Akademiya Nauk SSSR İnstitut Yazıkoznaniya, Moskva, 1976.
• MAKSİMOV, V. V., “Nekotorıe Osobennosti Govora Sela Koş-Yelga Belebeyevskogo Rayona Başkirskoy ASRR”, Materialı po Çuvaşskoy Dialektologii, Vıpusk Tretiy, Çuvaşskoye Knijnoe izdatel’stvo, Çeboksarı, 1969.
• MİKULAYİ, İlpek, Tĭvatĭ Kun, Ministerstva kul’turı Çuvaşskoy ASSR, Çeboksarı, 1953.
• ÖNER, Mustafa, Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.
• PAVLOV, İ. P., Hal’hi Çĭvaş Literaturĭ Çįlhi – Morfologi, Çĭvaş ASSR Kĩneke İzdatel’stvi, Şupaşkar, 1965.
• PETROV, N. P. “Otmeçenı Glavnım Obrazom v Govorah Çuvaşey Başkirii”, Materialı Po Çuvaşskoy Dialektologii vıp III, Çeboksarı, 1969.
• SERGEYEV, İ. P. - Kotleyev, V. İ. Çĭvaş Çĩlhi, Çĭvaş Kĩneke İzdatel’stvi, Şupaşkar, 1988.
• TEKİN, Talat, Tuna Bulgarları ve Dilleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1987.
• ---------------, Orhon Türkçesi Grameri, Simurg, İstanbul, 2000.
• YEGOROV, V. G., Sovremennıy Çuvaşskiy Literaturıy Yazık v Sravnitel'noİstoriçeskom Osveşçenii (Çast I), Çuvaşskoye Gosudarstvennoe izdatel’stvo, Çeboksarı, 1954.
• ---------------, Çastitsa Materialı po Grammatike Sovremennogo Çuvaşskogo Yazıka, Çuvaşgosizdat, Çeboksarı, 1956.