CUMHURİYET DÖNEMİ’NİN İLK YILLARINDA AİLE TEMALI GAZETELERDE KADININ TEMSİLİ: “MERAKLI GAZETE” ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 1, 67 - 80, 07.04.2024

Gürsoy Değirmencioğlu Saadet Zeynep Varlı Gürer

https://doi.org/10.20296/tsadergisi.1269775

Öz

Osmanlı Devleti’nde mizah basınının ilk ürünleri Tanzimat döneminde ortaya çıkarak kısa sürede önemli bir gelişme göstermiştir. II.Meşrutiyet’in ilanıyla beraber “hürriyet”, “özgürlük” ve “eşitlik” ideallerinin de etkisiyle mizah basınında yeni gazeteler yayın hayatına girmeye başlamış ve bir mizah unsuru olarak görsel kullanımında artış yaşanmıştır. Görsel içeriklerinde, toplumsal yaşamda kadının görünürlüğü bu dönem içinde yoğunluk kazanmaya başlamıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde mizah basınında ise aile yaşamı, kadın-erkek ilişkileri, kadının aile ve toplumsal yaşam içindeki rolüne yönelik görseller dönemin toplumsal yapısını yansıtması açısından önem taşımaktadır. Bu bağlamda çalışmada, Sedat Simavi tarafından Cumhuriyet’in ilk yıllarında yayımlanmaya başlayan aile gazetesi olan “Meraklı Gazete”de yer alan kadınlarla ilgili görsellerin içerik çözümlemesi yöntemiyle analiz edilerek dönemin toplumsal yapısı içinde kadının nasıl temsil edildiği incelenmiştir. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde, gazetede yer alan insan temalı görsellerin yüzde 34’ünü kadınların oluşturduğu belirlenmiştir. Kadının haber içerikleri ve görsel temsilinde bir eşitsizlikten söz etmek mümkündür fakat bu görseller içinde kadın yüzde 77 oranında özne konumundadır yani görselin kurucu dinamiği olarak temsil edilmektedir. Ayrıca kadının özne konumundaki görselleri incelendiğinde tek başına (aile içinde, eş ya da anne olarak değil) bir birey olarak konumlandırıldığı saptanmıştır. Verilerde kadın temsillerinin büyük çoğunluğunun Batılı ülkelere ait görsellerden oluştuğu ve gazetenin Batılı/çağdaş görünüm kodlarını imge dünyasına rol model olarak sunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi Türk basını, aile ve kadın, Meraklı Gazete’de kadının temsili

Kaynakça

• Aktaş, C. (2006). Tanzimat’tan 12 Mart’a kılık-kıyafet ve iktidar. Kapı Yayınları.