ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN, ZİHİNSEL YETERSİZLİK VEYA ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ TANISI ALMIŞ ÖĞRENCİLERLE KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ ALMALARINA İLİŞKİN ANNELERİNİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 16, 16.12.2023

Güliz Kaymakcı Bariş Doğrukök Gözde Duman Akın

Öz

Bu araştırmanın amacı, kaynaştırma uygulamasının yapıldığı okullarda özel yetenekli (ÖY) çocuk annelerinin, çocuklarının zihinsel yetersizlik veya öğrenme güçlüğü tanısı almış öğrencilerle kaynaştırma eğitimi almalarına ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırma nitel yaklaşımla desenlenmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi ile toplanan veriler, içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın katılımcıları, amaçlı örnekleme yöntemlerinden aykırı durum örneklemesi yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Bu çalışmada annelerin kaynaştırma eğitimine yönelik olgularına yaklaşırken, araştırmanın katılımcıların çocuklarının bulunduğu sınıfta hem ÖY hem de zihinsel yetersizliği veya öğrenme güçlüğü olan çocukların kaynaştırma eğitimi alıyor olması koşulu aranmıştır. Bu çalışma birden farklı ilde ikamet eden ve çalışmanın araştırma grubu koşulunu sağlayan beş özel yetenekli tanısı almış çocuk annesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda özel yetenekli çocuk annelerinin tamamının çocuğunun sınıfında özel gereksinimli çocuk olduğunu bildiği belirlenmiştir. Annelerin yarıya yakınının sınıfta yapılan kaynaştırma uygulamasına olumlu yaklaştığı, yarıya yakının ise nötr kaldığı, ÖY çocukların kaynaştırma öğrencisine yönelik hoşgörülü davrandığı ve korumacı bir görev üstlendikleri görüşünde olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın katılımcı anne görüşlerine göre sınıf öğretmenlerinin gerçekleştirdikleri sınıf içi eğitsel uygulamalarının yeterli olmadığını düşündükleri ortaya konmuştur. Bu nedenle öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma eğitimi ile ilgili yeterliliğinin artırılmasının gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu bağlamda; aile eğitimlerinin yaygınlaştırılması ve öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimlerin artırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenek, kaynaştırma uygulamaları, zihinsel yetersizlik, öğrenme güçlüğü

OPINIONS OF MOTHERS OF GIFTED STUDENTS ON TAKING INCLUSIVE EDUCATION WITH STUDENTS DIAGNOSED WITH MENTAL DISABILITY OR LEARNING DEFICIENCY

Öz

The aim of this study is to determine the views of mothers of gifted children (GC) about their children being received inclusive education with students diagnosed with intellectual disability or learning disability in schools where mainstream education is practiced. The research was designed with a qualitative research method. The data collected by the semi-structured interview method were analyzed with the content analysis method. The participants of the research were determined by using the outlier sampling method, one of the purposive sampling methods. The aim of this study is to determine the views of mothers of gifted children (GC) about their children being received inclusive education with students diagnosed with intellectual disability or learning disability in schools where mainstream education is practiced. This study was carried out with the mothers of five gifted children who reside in more than one province and meet the conditions of the research group of the study. As a result of the research, it was determined that all mothers of gifted children knew that there was a child with special needs in their child's class. It was determined that almost half of the mothers approached the inclusion practice in the classroom positively, while almost half of them remained neutral, and thought that the gifted children were tolerant and protective towards the inclusion student. On the other hand, it was revealed that the participating mothers thought that classroom teachers' in-class educational practices were not sufficient. For this reason, it has been concluded that the competence of teachers regarding inclusive education of students with special needs should be increased. In this context; It is recommended to expand family trainings and increase in-service training for teachers.

Anahtar Kelimeler

Gifted, inclusive practices, intellectual disability, learning disability

Kaynakça

• Altıntaş, E., & İlgün, Ş. (2016). Öğretmenlerin üstün zekâlı öğrencilerin eğitimine yönelik düşünce ve önerileri. Electronic Turkish Studies, 11(14). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9901
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık
• Aydoğdu, A., Benli, A.N. & Kapucu, R. (2020). Ortaokul kademesinde kaynaştırma eğitimi gören öğrencilerin uyum becerilerine ilişkin görüşler. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bujer/issue/55738/673855
• Başgül, Ş., Rışvanlı, B., Başar, G., & Topçu, F. (2018). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileri ile ilgili akran, veli ve öğretmen algılarının incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(1), 17-31. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/pub/issue/35756/391931
• Batdal Karaduman, G., Akşak Ertaş, Z. & Duran Baytar, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin özel yetenek (kaynaştırma) kararı olan öğrencilerin eğitim süreçlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. The Journal of International Education Science, 23(7), 96-111. doi:10.29228/INESJOURNAL.43876.
• Battal, İ. (2007) “Sınıf Öğretmenlerinin ve Branş Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yeterliliklerinin Değerlendirilmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Batu, E. S. (1998). Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kaynaştırıldığı Bir Kız Meslek Lisesindeki Öğretmenlerin Kaynaştırmaya İlişkin Görüş ve Önerileri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Baykoç Dönmez, N., Avcı N., & Aslan, N. (1998). Engelli ve engelsiz çocuğa sahip anne babaların engellilere ve entegrasyona ilişkin düşünceleri. Destek Dergisi, 1(1), 25- 33.
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8-14. https://doi.org/10.1016/j.npls.2016.01.001
• Çalışoğlu, M., & Tanışır, S. N. (2018). İlkokullarda kaynaştırma eğitimine ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 21-45. https://doi.org/10.31463/aicusbed.465860
• Çankaya, Ö., & Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim 1. Kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59493/855088.
• Çokluk Ö, Yılmaz, K. & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107.
• Danış, S. (2021). An Assessment in The Light of 21st Century Skills: The İmportance of Visual Literacy Education in Visual Arts Class. Journal for the Interdisciplinary Art and Education, 2(1), 45-54. https://doi.org/10.29228/jiae.14.
• Dilci, T. (2018). Normal gelişim gösteren öğrenci velilerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşleri (Nitel Bir Çalışma), Journal of social and humanities sciences research (JSHSR), 5(29), 3767-3776.
• Doğan, S. (2015). Eğitimin işlevleri. Uğurlu T.C. (ed.) İçinde Eğitim bilimine giriş, (39-54) (2.b.) Ankara, Eğiten Kitap yayıncılık.
• Doğrukök, B. (2022). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Uygulanan Farklılaştırma Eğitiminin Öğretmenlerin ve Özel Yetenekli Öğrencilerin Becerileri Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Doktora Tezi (Yayımlanmamış). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı Özel Eğitim Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Eker, A. & Sarı H. (2020). Özel Yeteneklilerin Eğitimi Alanı Öğretmen Eğitim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Turkish Special Education Journal: International, 2(1), 2-35.
• Eripek, S. (1986). Engelli Çocukların Normal Sınıflara Yerleştirilmesi Kaynaştırma. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 40-45. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6740/90608
• Erüstün Bulutoğlu, H. (2019). İlk ve ortaokullarda kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin veli, yönetici ve öğretmen görüşleri (Sivas ili örneği), (Yüksek Lisans Tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, Erzincan https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Erüstün Bulutoğlu, H., & Özbaş, M. (2019, October). İlk ve ortaokullarda kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri [Tam metin]. 1. In VIII. UMTEB International Congress on Vocational & Technical Sciences (p. 357-362).
• Gökdere, M., & Ayvacı, H.Ş. (2004). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli çocuklar ve özellikleri ile ilgili bilgi seviyelerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 17-26.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi (Doktora Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı Özel Eğitim Bilim Dalı Konya https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kaya, G. G. (2007). Zekâ engelli kaynaştırma öğrencilerinin normal öğrenciler üzerindeki etkilerinin saptanması (Kocaeli-Merkez ilköğretim okulları örneği (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kaya, U. (2003). İlköğretim Yöneticilerinin, Sınıf Öğretmenlerinin ve Rehber Öğretmenlerin Kaynaştırma ile İlgili Bilgi, Tutum ve Uygulamalarının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Ana bilim Dalı Ankara https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kırcaali-İftar, G. (1998). “Kaynaştırma ve Destek Özel Eğitim Hizmetleri”. S. Eripek (Ed.), Özel Eğitim, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Kurnaz, A., & Aslantaş, S. (2018). Sınıf öğretmenlerine sunulan üstün yetenekli öğrenciler için farklılaştırılmış etkinlik geliştirme eğitiminin etkisinin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi (Özel sayı 1), 309-332. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/40518/481751.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel yayıncılık.
• Metin, N. (2018). Okul öncesi kaynaştırma sınıfında öğretmen. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5.Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Özel Sayısı, 2(2), 428-439. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182279.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 07.07.2018 tarih ve 30471 sayılı Resmi Gazete Öncül, N. (2003). Kaynaştırma Uygulaması Yapılan İlköğretim Okuluna Devam Eden Zihin Özürlü Öğrencinin Bulunduğu Sınıfta Normal Çocuk Annelerinin Kaynaştırma Uygulamasına İlişkin Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı Eskişehir https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Öncül, N., & Batu, E. S. (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 37-54. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000090.
• Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerinin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Rafferty, Y., Boettcher, C. ve Griffin, K. W. (2001). Benefits and Risks of Reverse Inclusion for Preschoolers with and Without Disabilities: Parents’ Perspectives. Journal of Early Intervention, 24, 266-286.
• Sak, U. (2017). Üstün zekalılar özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri (7. b.). Ankara: Vize yayıncılık
• Sarı, H. (2003). Özel Eğitime Muhtaç Çocukların Eğitimleriyle İlgili Öneriler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences, (3rd ed.). New York:Teachers College Press.
• Temir, D. (2002). “Çocuğu Kaynaştırma Eğitimine Devam Eden Ailelerin Sorunları ve Beklentileri” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Tomlinson, C. A. (2015). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda karma öğretim. (S. Emir, & A. Aksu, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık
• Turhan, C. (2007). “Kaynaştırma Uygulaması Yapılan İlköğretim Okuluna Devam Eden Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin Kaynaştırma Uygulamasına İlişkin Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Türk, N. (2011). İlköğretim okullarında uygulanan kaynaştırma eğitimi ile ilgili sosyolojik bir araştırma (Denizli örneği). Yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ünal, F. (2010). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflardaki, öğretmen, normal gelişim gösteren öğrenci ve engelli öğrenci velilerinin kaynaştırmaya yönelik tutumları. (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Vuran, S. (2007). “Sosyal Yeterliliklerin Geliştirilmesi” S. Eripek (Ed.), İlköğretimde Kaynaştırma (s.221-242). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. b.). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, E. ve Melekoğlu, M. A. (2018). Kaynaştırma Eğitiminin Yasa ve Uygulamalardaki Durumunun Türkiye ve Avrupa Bağlamında Değerlendirilmesi. Osmangazi Journal of Educational Research (OJER), 5(1), 1-17. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ojer/issue/47233/594909.
• Yigen, S. (2015). Çocuğu ilköğretim kademesinde kaynaştırma uygulamalarına devam eden anne-babaların kaynaştırmaya ilişkin görüş ve beklentileri (Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Bölümü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı, Eskişehir https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yürük, F. C. (2018). Sanatçı Adayı Üstün Yetenekli Çocukları Olan Ailelerin Karşılaştığı Sorunlar Üzerine Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 4(8), 90-124. https://doi.org/10.5578/amrj.67082