Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Concept and Practice of Sacrifice in the Urartian Religion

Yıl 2013, Cilt: 77 Sayı: 280, 801 - 832, 01.12.2013

Atilla Batmaz

https://doi.org/10.37879/belleten.2013.801

Öz

Present article aims to deal with concept of sacrifice and its rituals performed in the Urartian culture.Inscriptions show that the animal sacrifıce is a crucial status in the Urartian religion. lnscriptions and archaeological fınds have provided a consid­erable amount of information on the types of the sacrificial rituals, their rules as well as nature of the animals. Yet, it is certain that we need more detailed information on the position of the sacrifıce during the practice of the rituals. in this article I will try to open new vistas to the evidence associated with sacrifice in the Urartian King­dom.

Anahtar Kelimeler

The Urartian culture sacrificial rituals animal sacrifice liquid offering weapon offering

Kaynakça

  • Ayvazian Alina, Urartian Glyptic: New Perspectives, Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of California, 2006
  • Bakır Tomris, “Kaleköy 1981 Kazı Sonuçları Raporu”, Kazı Sonuçları Toplantısı 4, 165–168, 1982.
  • Barnett R.D. ve Watson W., “Russian Excavations in Armenia”, Iraq XIV, 132–147, 1952
  • Batmaz Atilla, “Ayanis Kalesi’nden Hayat Ağacı İnancına İlişkin Yeni Bulgular”, Arkeoloji ve Sanat 141, 39–50, 2012.
  • _______ ; “A New Ceremonial Practice at Ayanis Fortress:The Urartian Sacred Tree Ritual on the Eastern Shore of Lake Van”, Journal of Near Eastern Studies 72/1:65–83, 2013.
  • Başgelen Nezih, “Atabindi Kaya İşaretleri”, Arkeoloji ve Sanat 46/49, 24–27, 1990.
  • Belli Oktay, “Urartular’da Hayat Ağacı İnancı”, Anadolu Araştırmaları VIII, 237–246, 1980.
  • _______; “Urartu Kalelerindeki Tanrısal Kaya İşaretleri”, Anadolu Araştırmaları XI, 65–105, 1989.
  • _______; “1994 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XVII/I, 379–408, 1996.
  • _______; “Doğu Anadolu’da Urartu Krallığı’na Ait Anıtsal Kaya İşaretlerinin Araştırılması”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, (ed. O. Belli), İstanbul, 403–408, 2000.
  • _______; “2000 Yılı Van–Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XXIII/2, Ankara, 265–274, 2002.
  • _______; “Van–Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı”, Colloquium Anatolicum II, 1– 49, 2003.
  • _______; “Anzaf Kaleleri”, National Geographic Türkiye 69, 75, 2007.
  • Belli Oktay ve Kavaklı Ersin, “1999 Yılı Van–Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XXII/1, Ankara, 369–384, 2001.
  • Belli Oktay ve Konyar Ersin, “Excavations at Van–Yoncatepe Fortress and Necropolis”, Tel Aviv 28, 169–212, 2001.
  • Biscione Raffaele, “Recent Urartian Discoveries in Armenia: The Columbarium of Erevan”, Studi Micenei ed Egeo–Anatolici XXXIV, 115–136, 1994.
  • Burney Charles A., “A First Season of Excavation at the Urartian Citadel of Kayalıdere”, Anatolian Studies XVI, 55–111, 1966.
  • Calmayer Peter, “Helmets and Quivers”, Urartu. A Matelworking Centre in the First Millennum B.C.E.,(ed. R. Merhav),Tel Aviv, 123–133, 1991.
  • CTU I , Salvini Mirjo, Corpus Dei Testi Urartei, Volume I, Le Iscrizioni su Pietra e Roccia I Testi, Documenta Asiana VIII, Roma, 2008.
  • Çavuşoğlu Rafet, “Rock–Cut Tombs and Open Air Shrine at Madavank, Eastern Turkey”, Ancient Near Eastern Studies 40,135–159, 2003.
  • Çevik Nevzat, Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Ankara, 2000. Çilingiroğlu Altan, “Van–Dilkaya Höyüğü Kazıları 1985”, Kazı Sonuçları Toplantısı VIII/1, 81–94, 1987.
  • _______; “Van Ayanis (Ağartı) Kalesi Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı XIV, 131–140, 1993. Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir, 1997.
  • _______; “Urartu’da Tapınma ve Tapınma Yerleri”, Karatepe’deki Işık: Halet Çambel’e Sunulan Yazılar, (ed. G.Arsebük, M.J.Mellink ve W. Schirmer), İstanbul, 229–241, 1998.
  • _______; “Temple Area”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 37–65, 2001.
  • _______; “Silah, Tohum, Ateş”, Anadolu’da Doğdu: 60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan, (ed.T. Korkut), İstanbul, 257–267, 2004
  • _______; “Ayanis Kalesi Haldi Tapınağı”, Arkeo Atlas 4, 98–99, 2005a.
  • _______; “Ritual Ceremonies in the Temple Area of Ayanis”, Anatolian Iron Ages 5, Proceedings of the Fifth Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van,6–10 August 2001, British Institute at Ankara Monograph 31, (ed.A.Çilingiroğlu ve G. Darbyshire), 31–38, 2005b.
  • _______; “Ayanis Tapınak Alanında Bir Ocak ve Bereketlilik Kültü İle İlişkisi”, Refik Duru Armağan Kitabı, (ed. G. Umurtak, Ş. Dönmez ve A. Yurtsever), İstanbul, 265–269, 2007.
  • _______; “Urartu Dini”, Urartu: Doğuda Değişim, (ed. K. Köroğlu ve E. Konyar), İstanbul, 188–201, 2010.
  • _______; “Urartian Temples”, Biainili–Urartu. The Proceedings of the Symposium Held in Munich 12–14 October 2007, Acta Iranica, (ed. Skroll, C.Gruber, U.Hellwag, M. Roaf ve P. Zimansky), 295–307, 2012.
  • Derin Zafer, Demir Çağ’da Doğu Anadolu’da Ölü Gömme Gelenekleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 1993.
  • Derin Zafer ve Çilingiroğlu Altan, “Armour and Weapons”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 155– 187, 2001.
  • Derin Zafer ve Muscarella Oscar W., “Iron and Bronze Arrows”, Ayanis I:Ten Years’ Excavations atRusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (Ed. A.Çilingiroğlu ve M.Salvini), Roma,189–217, 2001.
  • Diakonoff Igor M., “Sacrifices in City of Teişeba (UKN II 448) Lights on the Social History of Urartu”, Archäologische Mitteilungen aus Iran 24, 13–21, 1991.
  • Eliade Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, İstanbul, 2007.
  • Erzen Afif, “Untersuchungen in der urartäischen stadt bei Toprakkale Van in den Jahren1959–1961”, Archäologischer Anzeiger 77, 383–414, 1962.
  • _______; Çavuştepe I: Urartian Architectural Monuments of the 7th and 6th Centuries B.C.and a Necropolis of the Middle Age,TTK, Ankara, 1988.
  • Emiroğlu Kudret ve Aydın Suavi, Antropoloji Sözlüğü, Ankara, 2003.
  • Erginer Gürbüz, Kurban: Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri, İstanbul, 1997.
  • Foster Benjamin R., Before the Muses: An Anthology of Akkadian Literature. Bethesta, Maryland, 2005.
  • Ginnis John Mc. “A Neo–Assyrian Text Describing a Royal Burial” State Archives of Assyria Bulletin I/1, 1–12, 1987.
  • Işık Cengiz, “Neue Beobachtungen zur darstellung von Kultszenen auf urartäischen Rolltempelsiegeln”, Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 101, 1–22, 1986.
  • _______; “Urartäisch–Griechischer Religionsgeschichtlicher Gedankenaustausch Nach Einer Darstellung”, Belleten 209, 15 vd., 1990.
  • Kellner Hans J., “Madallions and Pectorals”, Urartu A Matelworking Centre in the FirstMillennum B.C.E.,(ed. R. Merhav), Tel Aviv, 164–170, 1991.
  • Kleiss Wolfram, “Felszeichen im Bereich urartäischer Anlagen”, Archäologische Mitteilungen aus Iran 14, 23–26, 1981.
  • Konyar Erkan, “An Ethno–Archaeological Approach to the “Monumental Rock Signs” in Eastern Anatolia, Colloquium Anatolicum V, 113–126, 2006.
  • Kroll Stephan, “Die Keramik” Bastam II: Ausrabungen in den Urartäischen Anlagen1977 –1978, (ed. W. Kleiss), Berlin, 165–173, 1988.
  • Kwasman Theodore, “A Neo–Assyrian Royal Funerary Text”, Studia Orientalia 106, 111–125, 2009.
  • Martirosyan Arutyun A., Armenia in the Bronze and Early Iron Age, (Rusça), Erevan, 1964.
  • Merhav Rivka, “Everyday and Ceremonial Utensils”, Urartu A Metalworking Centre in the First Millennum B.C.E.,(ed. Merhav), Tel Aviv, 198–243, 1991a.
  • _______; “Personel Adornments: Some Observations Pectorals and Madallions”, Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B.C.E., (ed.R. Merhav), Tel Aviv, 171– 176, 1991b.
  • Onar Vedat, Belli Oktay ve Alpak Hasan, “M.Ö. I. Binyılın İlk Yarısında Van–Yukarı Anzaf Urartu Kalesi’nde Ortaya Çıkarılan Büyükbaş Hayvan İskeletlerinden Kemik İliği Çıkarılması Bulguları”, III. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, (ed. O. Belli), Ankara, 193–200, 2008.
  • Onar Vedat, Pazvant Gülsün ve Belli Oktay, “Osteometric Examination of Metapodial Bones in Sheep (Ovis aries L.)and Goat (Capra hircus L.) Unearthed from the Upper Anzaf Castle in Eastern Anatolia”, Revue de Médicine Vétérinaire 159/3, 150–158, 2008.
  • Öğün Baki, “Die urartäischen Gräber in der Gegend von Adilcevaz und Patnos”,Proceedings of the Tent International Congress of Classical Archaeology, (ed. E. Akurgal), TTK, Ankara, 61–67, 1978.
  • Özgüç Tahsin, Altıntepe, Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri, Ankara, 1966.
  • _______; Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler, Ankara, 1969.
  • Rehm Ellen, Kykladen und Alter Orient. Bestandskatalog des Badischen Landesmuseums, Karlsruhe, 1997.
  • Salvini Mirjo, “The Historical Background of the Urartian Monument of Meher Kapısı”, The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Van, 6–12 August 1990, Anatolian Iron Age III, (ed. A.Çilingiroğlu ve D. French), London, 205–207, 1994.
  • _______; “The Inscription of Ayanis (Rusahinili Eiduru–kai) Cuneiform and Hieroglyphic: Royal Inscriptions on Bronze Artifacts”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998,(ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 271– 278, 2001a.
  • _______; “The Inscription of Ayanis (Rusahinili Eiduru–kai) Cuneiform and Hieroglyphic: Inscriptions on Clay”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989– 1998, (ed. A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 279–319, 2001b.
  • _______; “The Inscriptions of Ayanis. Cuneiform and Hieroglyphic: Monumental Stone Inscriptions”, (ed. A. Çilingiroğlu ve M. Salvini) Ayanis I: Ten Years’ Excavations in Rusahinili Eiduru–kai, Roma, 251–270, 2001c.
  • _______; “Una Stele di Rusa III Erimenahi dalla Zona di Van”, Studi Micenei ed Egeo– Anatolici44/1, 115–143, 2002.
  • _______; Urartu Tarihi ve Kültürü, İstanbul, 2006.
  • Seidl Ursula, Bronzekunst Urartus, Mainz, 2004.
  • Sevin Veli, Van Kalesi: Urartu Kral Mezarları ve Altıntepe Halk Mezarlığı, İstanbul, 2012.
  • Sevin Veli ve Belli Oktay, “Yeşilalıç Urartu Kutsal Alanı ve Kalesi”, Anadolu Araştırmaları IV– V, 1976/77, 367–393, 1977.
  • Sevin Veli ve Kavaklı Ersin, Bir Erken Demir Çağ Nekropolü Van/Karagündüz, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1994.
  • _______; Van/Karagündüz: An Early Iron Age Cemetery, İstanbul, 1996b.
  • Piotrovskii Boris B., Urartu: The Kingdom of Van and its Art, London, 1967.
  • _______; Urartu, Geneva, 1969.
  • _______; “Urartu Dini”, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 23 / 1–2, 1966, 37–52, 1966.
  • Taffet Avia ve Yakar Jak, “Politics and Religion on Urartu”, Bulletin of the Middle Eastern Culture in Japan, Essays on Ancient Anatolia in the Second Millennium BC.X,133–149, 1998.
  • Tarhan Taner, “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Tel Aviv 21, 22–57, 1994.
  • _______; “Tuşpa–Van Kalesi: Demirçağ’ın Gizemli Başkentindeki Araştırma ve Kazılar”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, (ed. O.Belli), İstanbul, 191–200, 2000.
  • _______; “Başkent Tuşpa (The CapitalCity Tushpa)”, Urartu: Doğuda Değişim (Urartu:Transformation in the East), (ed. K.Köroğlu ve E. Konyar), İstanbul, 288–337, 2011.
  • Payne Margret R., Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, İstanbul, 2006.
  • UKN I–II, Melikişvili Giorgi A., Urartskiye Klinoobraznyye Nadpisi I–II, (Rusça) Moskova, 1960.
  • Zimansky Paul E., “Bones and Bullea: An Enigma from Bastam, Iran”, Archaeology 32 (6),53–55, 1979.
  • _______; “MB 2 / OB 5 Excavations and the Problem of Urartian Bone Rooms”, Bastam II: Ausgrabungen in den Urartäischen Anlagen 1977–1978, (ed.W. Kleiss), Berlin, 107– 124, 1988.

Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları

Yıl 2013, Cilt: 77 Sayı: 280, 801 - 832, 01.12.2013

Atilla Batmaz

https://doi.org/10.37879/belleten.2013.801

Öz

Bu makalede, Urartu kültüründe hangi tür faaliyetler için kurban kesildiği, kurban hayvanlarının türleri veya kurbanda uygulanması gereken normlar ile ilgili arkeolojik ve yazılıverileri değerlendirilerek kurban düşüncesinin Urartu dini için­deki konumu ve hangi uygulamalarda kullandığı konulan aydınlatılması hedeflen­miştir. Özellikle yazılı belgeler kurban olgusunun Urartu kültüründe önemli bir yeri olduğunu göstermiştir. Aslında bu kavrambirçok kültürde benzerdir ve bazı uygu­lamalarda Urartu'nun da bazı benzerlikleri paylaştığı anlaşılmaktadır. Çalışmada aynca Urartu'daki kurban uygulamaları hakkındaki sorulara yeni bakış açılan geti­rilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Urartu kültürü kurban ayini hayvan kurbanı sıvı sunusu silah sunusu

Kaynakça

  • Ayvazian Alina, Urartian Glyptic: New Perspectives, Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of California, 2006
  • Bakır Tomris, “Kaleköy 1981 Kazı Sonuçları Raporu”, Kazı Sonuçları Toplantısı 4, 165–168, 1982.
  • Barnett R.D. ve Watson W., “Russian Excavations in Armenia”, Iraq XIV, 132–147, 1952
  • Batmaz Atilla, “Ayanis Kalesi’nden Hayat Ağacı İnancına İlişkin Yeni Bulgular”, Arkeoloji ve Sanat 141, 39–50, 2012.
  • _______ ; “A New Ceremonial Practice at Ayanis Fortress:The Urartian Sacred Tree Ritual on the Eastern Shore of Lake Van”, Journal of Near Eastern Studies 72/1:65–83, 2013.
  • Başgelen Nezih, “Atabindi Kaya İşaretleri”, Arkeoloji ve Sanat 46/49, 24–27, 1990.
  • Belli Oktay, “Urartular’da Hayat Ağacı İnancı”, Anadolu Araştırmaları VIII, 237–246, 1980.
  • _______; “Urartu Kalelerindeki Tanrısal Kaya İşaretleri”, Anadolu Araştırmaları XI, 65–105, 1989.
  • _______; “1994 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Kaleleri Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XVII/I, 379–408, 1996.
  • _______; “Doğu Anadolu’da Urartu Krallığı’na Ait Anıtsal Kaya İşaretlerinin Araştırılması”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, (ed. O. Belli), İstanbul, 403–408, 2000.
  • _______; “2000 Yılı Van–Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XXIII/2, Ankara, 265–274, 2002.
  • _______; “Van–Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı”, Colloquium Anatolicum II, 1– 49, 2003.
  • _______; “Anzaf Kaleleri”, National Geographic Türkiye 69, 75, 2007.
  • Belli Oktay ve Kavaklı Ersin, “1999 Yılı Van–Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı XXII/1, Ankara, 369–384, 2001.
  • Belli Oktay ve Konyar Ersin, “Excavations at Van–Yoncatepe Fortress and Necropolis”, Tel Aviv 28, 169–212, 2001.
  • Biscione Raffaele, “Recent Urartian Discoveries in Armenia: The Columbarium of Erevan”, Studi Micenei ed Egeo–Anatolici XXXIV, 115–136, 1994.
  • Burney Charles A., “A First Season of Excavation at the Urartian Citadel of Kayalıdere”, Anatolian Studies XVI, 55–111, 1966.
  • Calmayer Peter, “Helmets and Quivers”, Urartu. A Matelworking Centre in the First Millennum B.C.E.,(ed. R. Merhav),Tel Aviv, 123–133, 1991.
  • CTU I , Salvini Mirjo, Corpus Dei Testi Urartei, Volume I, Le Iscrizioni su Pietra e Roccia I Testi, Documenta Asiana VIII, Roma, 2008.
  • Çavuşoğlu Rafet, “Rock–Cut Tombs and Open Air Shrine at Madavank, Eastern Turkey”, Ancient Near Eastern Studies 40,135–159, 2003.
  • Çevik Nevzat, Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Ankara, 2000. Çilingiroğlu Altan, “Van–Dilkaya Höyüğü Kazıları 1985”, Kazı Sonuçları Toplantısı VIII/1, 81–94, 1987.
  • _______; “Van Ayanis (Ağartı) Kalesi Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı XIV, 131–140, 1993. Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir, 1997.
  • _______; “Urartu’da Tapınma ve Tapınma Yerleri”, Karatepe’deki Işık: Halet Çambel’e Sunulan Yazılar, (ed. G.Arsebük, M.J.Mellink ve W. Schirmer), İstanbul, 229–241, 1998.
  • _______; “Temple Area”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 37–65, 2001.
  • _______; “Silah, Tohum, Ateş”, Anadolu’da Doğdu: 60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan, (ed.T. Korkut), İstanbul, 257–267, 2004
  • _______; “Ayanis Kalesi Haldi Tapınağı”, Arkeo Atlas 4, 98–99, 2005a.
  • _______; “Ritual Ceremonies in the Temple Area of Ayanis”, Anatolian Iron Ages 5, Proceedings of the Fifth Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van,6–10 August 2001, British Institute at Ankara Monograph 31, (ed.A.Çilingiroğlu ve G. Darbyshire), 31–38, 2005b.
  • _______; “Ayanis Tapınak Alanında Bir Ocak ve Bereketlilik Kültü İle İlişkisi”, Refik Duru Armağan Kitabı, (ed. G. Umurtak, Ş. Dönmez ve A. Yurtsever), İstanbul, 265–269, 2007.
  • _______; “Urartu Dini”, Urartu: Doğuda Değişim, (ed. K. Köroğlu ve E. Konyar), İstanbul, 188–201, 2010.
  • _______; “Urartian Temples”, Biainili–Urartu. The Proceedings of the Symposium Held in Munich 12–14 October 2007, Acta Iranica, (ed. Skroll, C.Gruber, U.Hellwag, M. Roaf ve P. Zimansky), 295–307, 2012.
  • Derin Zafer, Demir Çağ’da Doğu Anadolu’da Ölü Gömme Gelenekleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 1993.
  • Derin Zafer ve Çilingiroğlu Altan, “Armour and Weapons”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 155– 187, 2001.
  • Derin Zafer ve Muscarella Oscar W., “Iron and Bronze Arrows”, Ayanis I:Ten Years’ Excavations atRusahinili Eiduru–kai 1989–1998, (Ed. A.Çilingiroğlu ve M.Salvini), Roma,189–217, 2001.
  • Diakonoff Igor M., “Sacrifices in City of Teişeba (UKN II 448) Lights on the Social History of Urartu”, Archäologische Mitteilungen aus Iran 24, 13–21, 1991.
  • Eliade Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, İstanbul, 2007.
  • Erzen Afif, “Untersuchungen in der urartäischen stadt bei Toprakkale Van in den Jahren1959–1961”, Archäologischer Anzeiger 77, 383–414, 1962.
  • _______; Çavuştepe I: Urartian Architectural Monuments of the 7th and 6th Centuries B.C.and a Necropolis of the Middle Age,TTK, Ankara, 1988.
  • Emiroğlu Kudret ve Aydın Suavi, Antropoloji Sözlüğü, Ankara, 2003.
  • Erginer Gürbüz, Kurban: Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri, İstanbul, 1997.
  • Foster Benjamin R., Before the Muses: An Anthology of Akkadian Literature. Bethesta, Maryland, 2005.
  • Ginnis John Mc. “A Neo–Assyrian Text Describing a Royal Burial” State Archives of Assyria Bulletin I/1, 1–12, 1987.
  • Işık Cengiz, “Neue Beobachtungen zur darstellung von Kultszenen auf urartäischen Rolltempelsiegeln”, Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 101, 1–22, 1986.
  • _______; “Urartäisch–Griechischer Religionsgeschichtlicher Gedankenaustausch Nach Einer Darstellung”, Belleten 209, 15 vd., 1990.
  • Kellner Hans J., “Madallions and Pectorals”, Urartu A Matelworking Centre in the FirstMillennum B.C.E.,(ed. R. Merhav), Tel Aviv, 164–170, 1991.
  • Kleiss Wolfram, “Felszeichen im Bereich urartäischer Anlagen”, Archäologische Mitteilungen aus Iran 14, 23–26, 1981.
  • Konyar Erkan, “An Ethno–Archaeological Approach to the “Monumental Rock Signs” in Eastern Anatolia, Colloquium Anatolicum V, 113–126, 2006.
  • Kroll Stephan, “Die Keramik” Bastam II: Ausrabungen in den Urartäischen Anlagen1977 –1978, (ed. W. Kleiss), Berlin, 165–173, 1988.
  • Kwasman Theodore, “A Neo–Assyrian Royal Funerary Text”, Studia Orientalia 106, 111–125, 2009.
  • Martirosyan Arutyun A., Armenia in the Bronze and Early Iron Age, (Rusça), Erevan, 1964.
  • Merhav Rivka, “Everyday and Ceremonial Utensils”, Urartu A Metalworking Centre in the First Millennum B.C.E.,(ed. Merhav), Tel Aviv, 198–243, 1991a.
  • _______; “Personel Adornments: Some Observations Pectorals and Madallions”, Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B.C.E., (ed.R. Merhav), Tel Aviv, 171– 176, 1991b.
  • Onar Vedat, Belli Oktay ve Alpak Hasan, “M.Ö. I. Binyılın İlk Yarısında Van–Yukarı Anzaf Urartu Kalesi’nde Ortaya Çıkarılan Büyükbaş Hayvan İskeletlerinden Kemik İliği Çıkarılması Bulguları”, III. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, (ed. O. Belli), Ankara, 193–200, 2008.
  • Onar Vedat, Pazvant Gülsün ve Belli Oktay, “Osteometric Examination of Metapodial Bones in Sheep (Ovis aries L.)and Goat (Capra hircus L.) Unearthed from the Upper Anzaf Castle in Eastern Anatolia”, Revue de Médicine Vétérinaire 159/3, 150–158, 2008.
  • Öğün Baki, “Die urartäischen Gräber in der Gegend von Adilcevaz und Patnos”,Proceedings of the Tent International Congress of Classical Archaeology, (ed. E. Akurgal), TTK, Ankara, 61–67, 1978.
  • Özgüç Tahsin, Altıntepe, Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri, Ankara, 1966.
  • _______; Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler, Ankara, 1969.
  • Rehm Ellen, Kykladen und Alter Orient. Bestandskatalog des Badischen Landesmuseums, Karlsruhe, 1997.
  • Salvini Mirjo, “The Historical Background of the Urartian Monument of Meher Kapısı”, The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Van, 6–12 August 1990, Anatolian Iron Age III, (ed. A.Çilingiroğlu ve D. French), London, 205–207, 1994.
  • _______; “The Inscription of Ayanis (Rusahinili Eiduru–kai) Cuneiform and Hieroglyphic: Royal Inscriptions on Bronze Artifacts”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989–1998,(ed.A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 271– 278, 2001a.
  • _______; “The Inscription of Ayanis (Rusahinili Eiduru–kai) Cuneiform and Hieroglyphic: Inscriptions on Clay”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru–kai 1989– 1998, (ed. A. Çilingiroğlu ve M. Salvini), Roma, 279–319, 2001b.
  • _______; “The Inscriptions of Ayanis. Cuneiform and Hieroglyphic: Monumental Stone Inscriptions”, (ed. A. Çilingiroğlu ve M. Salvini) Ayanis I: Ten Years’ Excavations in Rusahinili Eiduru–kai, Roma, 251–270, 2001c.
  • _______; “Una Stele di Rusa III Erimenahi dalla Zona di Van”, Studi Micenei ed Egeo– Anatolici44/1, 115–143, 2002.
  • _______; Urartu Tarihi ve Kültürü, İstanbul, 2006.
  • Seidl Ursula, Bronzekunst Urartus, Mainz, 2004.
  • Sevin Veli, Van Kalesi: Urartu Kral Mezarları ve Altıntepe Halk Mezarlığı, İstanbul, 2012.
  • Sevin Veli ve Belli Oktay, “Yeşilalıç Urartu Kutsal Alanı ve Kalesi”, Anadolu Araştırmaları IV– V, 1976/77, 367–393, 1977.
  • Sevin Veli ve Kavaklı Ersin, Bir Erken Demir Çağ Nekropolü Van/Karagündüz, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1994.
  • _______; Van/Karagündüz: An Early Iron Age Cemetery, İstanbul, 1996b.
  • Piotrovskii Boris B., Urartu: The Kingdom of Van and its Art, London, 1967.
  • _______; Urartu, Geneva, 1969.
  • _______; “Urartu Dini”, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 23 / 1–2, 1966, 37–52, 1966.
  • Taffet Avia ve Yakar Jak, “Politics and Religion on Urartu”, Bulletin of the Middle Eastern Culture in Japan, Essays on Ancient Anatolia in the Second Millennium BC.X,133–149, 1998.
  • Tarhan Taner, “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Tel Aviv 21, 22–57, 1994.
  • _______; “Tuşpa–Van Kalesi: Demirçağ’ın Gizemli Başkentindeki Araştırma ve Kazılar”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, (ed. O.Belli), İstanbul, 191–200, 2000.
  • _______; “Başkent Tuşpa (The CapitalCity Tushpa)”, Urartu: Doğuda Değişim (Urartu:Transformation in the East), (ed. K.Köroğlu ve E. Konyar), İstanbul, 288–337, 2011.
  • Payne Margret R., Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, İstanbul, 2006.
  • UKN I–II, Melikişvili Giorgi A., Urartskiye Klinoobraznyye Nadpisi I–II, (Rusça) Moskova, 1960.
  • Zimansky Paul E., “Bones and Bullea: An Enigma from Bastam, Iran”, Archaeology 32 (6),53–55, 1979.
  • _______; “MB 2 / OB 5 Excavations and the Problem of Urartian Bone Rooms”, Bastam II: Ausgrabungen in den Urartäischen Anlagen 1977–1978, (ed.W. Kleiss), Berlin, 107– 124, 1988.
Toplam 79 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Atilla Batmaz Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Aralık 2013
Yayımlandığı Sayı Yıl 2013 Cilt: 77 Sayı: 280

Kaynak Göster

APA Batmaz, A. (2013). Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları. BELLETEN, 77(280), 801-832. https://doi.org/10.37879/belleten.2013.801
AMA Batmaz A. Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları. TTK BELLETEN. Aralık 2013;77(280):801-832. doi:10.37879/belleten.2013.801
Chicago Batmaz, Atilla. “Urartu Dininde Kurban Kavramı Ve Kurban Uy­gulamaları”. BELLETEN 77, sy. 280 (Aralık 2013): 801-32. https://doi.org/10.37879/belleten.2013.801.
EndNote Batmaz A (01 Aralık 2013) Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları. BELLETEN 77 280 801–832.
IEEE A. Batmaz, “Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları”, TTK BELLETEN, c. 77, sy. 280, ss. 801–832, 2013, doi: 10.37879/belleten.2013.801.
ISNAD Batmaz, Atilla. “Urartu Dininde Kurban Kavramı Ve Kurban Uy­gulamaları”. BELLETEN 77/280 (Aralık 2013), 801-832. https://doi.org/10.37879/belleten.2013.801.
JAMA Batmaz A. Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları. TTK BELLETEN. 2013;77:801–832.
MLA Batmaz, Atilla. “Urartu Dininde Kurban Kavramı Ve Kurban Uy­gulamaları”. BELLETEN, c. 77, sy. 280, 2013, ss. 801-32, doi:10.37879/belleten.2013.801.
Vancouver Batmaz A. Urartu Dininde Kurban Kavramı ve Kurban Uy­gulamaları. TTK BELLETEN. 2013;77(280):801-32.

Belleten Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.